O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Tayanch-harakat apparati buzilgan o`quvchilarni korreksion o`qitish. Tayanch-harakat apparatlari buzilishining turlari va yuzaga kelish sabablari. Tayanch-harakat apparatidagi turli buzilishlar bolalarni o`qitish va tarbiyalashda muayyan muammolarni keltirib chiqarishi mumkin. Tayanch-harakat apparati funksiyalarining buzilishi tug`ma yoki orttirilgan bo`lishi mumkin. Tayanch-harakat apparati patologiyasi quyidagi turlarga ajratiladi:
1) nerv tizimining kasallanishi (bolalar serebral paralichi (BSP), poliomiyelit);
2) tayanch-harakat apparatining tug`ma patologiyasi; sonning tug`ma chiqqanligi; bo`yin qiyshiqligi; qiyshiq oyoqlik va oyoqning boshqa nuqsonlari; umurtqa pog`onasi rivojlanishidagi nuqsonlar (skolioz); qo`l yoki oyoqlarning rivojlanmaganligi va nuqsonlari; qo`li barmoqlarining anomal rivojlanishi; artrogripoz (tug`ma mayiblik);
3) orttirilgan kasalliklar va tayanch-harakat apparatining zararlanishi; orqa miya, bosh miya va qo`l-oyoqlarning travmatik jarohatlanishi; poliatrit; skelet kasalliklari (tuberkulez, suyaklardagi shishlar, osteomiyelit), skelet tizimi kasalliklari (raxit, xondodistrofiya).
Tayanch-harakat apparati patologiyasi bo`lgan bolalarda asosiy buzilish harakatlanishdagi nuqson hisoblanadi. Bunday nuqsonlarga ega bolalarning 89 % ini serebral paralichli bolalar tashkil etadilar. Ularda harakat buzilishi psixik va nutqiy buzilishlar bilan birga namoyon bo`ladi. Shu bois bu kabi bolalar nafaqat davolash va ijtimoiy yordamga, balki psixologik-pedagogik va logopedik korreksiyaga ham muhtoj bo`ladilar.
Harakatlanish buzilishlari o`rtacha darajada bo`lgan bolalar yurishni o`rganib olsalarda, biroq, shonch bilan yura olmaydilar, ular uchun maxsus moslamalar zarur. Harakatlanish buzilishining yengil shaklida bolalar uyda va ko`chada mustaqil, qo`rqmay yura oladilar, o`zlariga to`la xizmat ko`rsatadilar.


Inklyuziv ta’lim

• «Inklyuziv» termini ingliz tilida «kiritish, o`z ichiga olish» degan manoni anglatib, maxsus yordamga muxtoj bolalar va yoshlar uchun moslashuvchan, individuallashgan yordam tizimidir.