Texnologik jarayonlarda avariya va xalokatlar reja

Texnologik jarayonlarda avariya va xalokatlar

REJA:

• Texnologik jarayonlar turlari va ularda yuz beradigan avariya, halokatlar.
• Avariyalarga olib keluvchi sabablar va oqibatlari, muhofazasi.

Atrof-muhitda to‘satdan sodir bo‘ladigan voqea-hodisalar ta’sirida odam organizmi funksiyalarining buzilishi baxtsiz hodisa (BH) deb ataladi.

• Atrof-muhitda to‘satdan sodir bo‘ladigan voqea-hodisalar ta’sirida odam organizmi funksiyalarining buzilishi baxtsiz hodisa (BH) deb ataladi.
• Baxtsiz hodisalar hozirgi zamonda ilm, fan va texnika taraq- qiyoti bilan asta-sekin ko‘payib bormoqda. Har yili O‘zbekistonda minglab sog‘lom kishilar baxtsiz hodisalar oqibatida o‘z sog‘lig‘ini butkul yo‘qotib, nogiron bo‘lib qolmoqda yoki halok bo‘lmoqda.

Birgina uy sharoitida hozirgi kunda o‘ndan ortiq elektr asboblari, mexanik qurilmalar, xavfli kimyoviy vositalar, harakatlanish vositalari ishlatiladi. Shuning uchun hozirgi kunda boshqa baxtsiz hodisalarga qaraganda uy xo‘- jaligi baxtsiz hodisalari ko‘proq uchramoqda.

Birgina uy sharoitida hozirgi kunda o‘ndan ortiq elektr asboblari, mexanik qurilmalar, xavfli kimyoviy vositalar, harakatlanish vositalari ishlatiladi. Shuning uchun hozirgi kunda boshqa baxtsiz hodisalarga qaraganda uy xo‘- jaligi baxtsiz hodisalari ko‘proq uchramoqda.

Ikkinchi o‘rinda ko‘cha baxtsiz hodisalari turadi. Bu yerda ham talafot ko‘rganlar ko‘proq bolalarni tashkil etadi. Ko‘cha baxtsiz hodisalarining sodir bo‘lishiga asosiy sabab, ko‘cha qoidalariga amal qilmaslik, texnika vositalarining nosozligidir. Gohida ko‘cha baxtsiz hodisalariga yo‘l ko‘rsatkich vositalari (svetoforlar)ning nosozligi ham sabab bo‘ladi.

Ikkinchi o‘rinda ko‘cha baxtsiz hodisalari turadi. Bu yerda ham talafot ko‘rganlar ko‘proq bolalarni tashkil etadi. Ko‘cha baxtsiz hodisalarining sodir bo‘lishiga asosiy sabab, ko‘cha qoidalariga amal qilmaslik, texnika vositalarining nosozligidir. Gohida ko‘cha baxtsiz hodisalariga yo‘l ko‘rsatkich vositalari (svetoforlar)ning nosozligi ham sabab bo‘ladi.

Baxtsiz hodisalar tasnifi:

Transport vositalari avariyalari bilan bog‘liq

• avtomobillar;
• temiryo‘l vositalari;
• havo yo‘llari vositalari;
• metropoliten;
• suv orqali harakatlanuvchi vositalar.

Uy xo‘jaligi bilan bog‘liq

• elektr;
• gaz;
• suv-isitish tizimi;
• qurilish;
• uy hayvonlari;
• oziq-ovqatlar;
• uyda ishlatiladigan kimyoviy moddalar.

Ishlab chiqarish bilan bog‘liq

• xavfsizlik texnikasini buzish;
• transportning nosozligi;
• portlashlar, yong‘inlar;
• elektr, gaz, isitish tizimidagi avariyalar;
• kimyoviy moddalar ishlatilishi, to‘kilishi, tarqalishi, portlashi;
• radioaktiv moddalarning tarqalishi, uchishi, to‘kilishi, portlashi.

Tabiat o‘zgarishlari bilan bog‘liq

• suv toshqinlari, do‘l, jala, sellar, qor ko‘chkilari;
• bo‘ron, dovul, to‘fonlar;
• d) zilzilalar, yer ko‘chishlar, o‘pirilishlar.

Jarohatlanish turlari

• mexanik;
• termik;
• kimyoviy.

Organizmning tashqi yoki ichki muhitiga ta’sir etganligiga qarab

• tashqi;
• ichki.

Darajasiga qarab:

• yengil;
• o‘rta;
• og‘ir.

Shikastlovchi elementlar

• Yer (asfalt, tuproq, qum, tosh, shag‘al, beton).
• Suv, muz.
• Elektr toki.
• Kislota, ishqor, tuzlar.
• Radioaktiv moddalar.
• Metall, oyna, plastmassa.
• O‘simliklar zaharlari.
• Hayvonlar va hasharotlarning zaharlari.
• Gazlar.

Transport avariyalarida birinchi yordam ko‘rsatish

• Jarohatning xarakterini aniqlash (yaralar, qon oqishlar, qusish, es-hushning o‘zgarishi, yurak va nafas faoliyatining buzilishi).
• Nafas olish buzilganda og‘iz bo‘shlig‘ini ko‘rib uni tozalash.
• Kuchli arterial qon oqishda tomirni barmoq bilan bosib turib tasma bog‘lash.
• Jarohatlangan kishining holatini birdan o‘zgartirmaslik.

Qo‘shimcha og‘riq va shikastlantirmaslik uchun kiyim-bosh yechilmaydi.

• Qo‘shimcha og‘riq va shikastlantirmaslik uchun kiyim-bosh yechilmaydi.
• Jarohatlangan kishini yotqizib, nafas yo‘llarini qayta tozalab, tili orqaga ketgan bo‘lsa, uni fiksatsiyalash lozim.
• Umurtqaning bo‘yin qismi shikastlanmagan bo‘lsa, boshni yonboshga burish mumkin.
• Aspiratsiyaning oldini olish uchun bemorni yonboshiga yotqizish.
• Sun’iy nafas berish.
• Ko‘krakning ochiq yarasida uni tezda steril bog‘lov bilan berkitish, havo kirmasligini ta’minlash.
• Halokat yuz bergan joyda faqat tashqi qon oqish to‘xtatiladi.
• Transport immobillizatsiyasi: jarohatlangan a’zolarga shi- nalar qo‘yib, davolash punktiga zambilda olib borish.

E’tiboringiz uchun raxmat!