Ozbekistоn Respublikasi Оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi

I-QISM. FIZIK KIMYO
Laboratoriya ishi №1.
Nisbiy atom va nisbiy molekulyar massani aniqlash

O`lchov silindrining q qismigacha kislorod yiqish uchun kerak bo`ladigan kaliy xlorat massasi qisoblab topiladi (0.01 gr aniqlikgacha), uning 1/3 qismigacha katalizator qo`shiladi va yahshilab aralashtiriladi.

Tayyorlangan aralashmani probirkaga solib massasi o`lchanadi. Probirkadagi aralashmani bir hil qatlamda yopib probirkaning oqzini gaz chiquvchi trubka o`tadigan probka bilan berkitiladi va uni shtativga maqkamlanadi. Asbobning germetikligi tekshiriladi.
1 0-15 sek o`tgandan keyin gaz chiquvchi trubkani suv bilan to`ldirilgan tsilindr tagiga kiritiladi. Reaktsiya juda shiddatli kelmasligiga aqamiyat bering. Reaktsiya tugagandan so`ng probirkadagi probkani chiqarib oling aks holda unga suv so`rilishi mumkin. Lineyka yordamida kristallizator ichidagi suvning sathidan tsilindr ichidagi suv sathigacha o`lchab olinadi. Ajralib chiqan kislorodning qajmi aniqlanadi.
Termometr va barometrning tajriba paytidagi ko`rsatkichi belgilalab olib, probirka massasi o`lchanadi.
Kuzatishlarni yozish tartibi:
1. Probirkaning kaliy xlorat va marganets (IV) oksid bilan birga tajribadan oldingi massasi
2. Probirkaning tajribadan keyingi massasi
3. Kislorodning qajmi
4. Temperatura
5. Bosim
6. Suv ustuni bosimi
7. Suv buqining berilgan temperaturadagi bosimi. Natijalar qayta ishlash.
8. Reaktsiyadagi ajralib chiqqan kislorodning massasi qisoblab topiladi.
9. Reaktsiyadagi ajralib chiqqan kislorodning qajmi n.sh. ga keltiriladi. Bunda gaz suv ustiga yiqilganini qisobga olish kerak.
10. Reaktsiyadagi kislorodning qajmiga barobar qavoning n.sh. dagi massasi qisoblab topiladi.
11. Kislorodning qavoga nisbatan zichligi topiladi.
12. Kislorodning nisbiy molekulyar massasi qisoblab topiladi.
M_таж=
13. Nisbiy hatolik qisoblab topiladi.
Х=
m- ajralib chiqqan gaz massasi (g)
m=
P(O₂)=P – P(H₂O) - kislorodning porsial bosimi
V-ajralib chiqqan gaz qajmi, l
T=to+273, tajribaning absolyut temperaturasi, ^oK
P- tajriba atmosfera bosimi, mm.simob ust.
P(H₂O) - to`yingan suv buqining bosimi, mm sim.ust., temperaturaga qarab jadvaldan topiladi.

t, ^oC	P, mm.sim.ust.	t, ^oC	P, mm.sim.ust.	t, ^oC	P, mm.sim.ust.
10	9.21	18	15.48	22	19.83
15	12.79	19	16.48	23	21.09
16	13.63	20	17.53	24	22.38
17	14.53	21	18.65