O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi z. Nishanova, D. Qarshieva

Kuzatish - psixologik metodlardan biri b o`lib, odamning xatti - harakatlarida namoyon b 
o`ladigan turli hodisalarni hisobga olish va sub`ektiv psixik hodisalar to`g`risida fikr olishdan 
iborat.
7. 
Kuzatuvchanlik - shaxs xususiyatlaridan biri, u kishining idrok qilish jarayonida 
narsalarni kamdan - kam uchraydigan ammo muhim tomonlarini payqay olishida namoyon
bo`ladi.
8. 
Metod (Yunon. Methodos tadqiqot, tekshirish) - bilishning nazariy va amaliy o`zlashtirish 
usullari yig`indisi.
9. 
Miqdoriy tahlil - moddalar xususiyatining tuzilishini miqdoriy jihatdan aniqlash 
metodlarining yi g`indisi.
3.1.Metod va metodika haqida tushuncha
Metod – (Yunoncha. Metodos- tabiat hodisalarini tekshirish usuli).Psixodiagnostik metod 
– psixologiya fanining tadqiqot usulidir. Psixodiagnostik metod psixologiya fanining 
eksperimental va eksperimental bo‘lmagan an`anaviy tadqiqot metodlariga nisbatan o‘ziga 
xoslikka ega. Psixodiagnostik metodlarning asosiy xususiyati shundan iboratki, o‘rganilayotgan
hodisaning miqdoriy (va sifatiy ) baholash imkoniyatining mavjudligi tufayli o‘lchash-sinashga
yo‘naltirilganligidir.Buni ma`lum qoidalarni bajarish natijasida amalga oshirish mumkin bo‘ladi. 
Psixologiyaning metodlari: kuzatish, eksperiment, suhbat, anketa, test, faoliyat natijalarini tahlil 
qilish, sotsiometriya. SHaxsning biror bilish jarayonlari, psixik holatlari yoki individual-
psixologik xususiyatlarini aniqlashga qaratilgan aniq test yoki so‘rovnoma metodika deyiladi. 
Jahonda psixodiagnostik metodlarning mingdan ortiq turi mavjud bo‗lib, ularni sxematik qarab 
chiqilmasa, farqlab olish juda ham mushkul. Psixodiagnostik metodlarning umumiy sxematik 
klassifikatsiyasini quyidagicha ko‗rsatib o‗tish mumkin:

---

Kuzatish asosidagi psixodiagnostik metodlar. 
Savolnomali psixodiagnostik metodlar. 
Ob'ektiv psixodiagnostik metodlar, bunga inson xulq-atvor reaktsiyalari analizi va faoliyat 
mahsuldorligini o‗rganish ham kiradi. 
Psixodiagnostikaning eksperimental metodlari. 
Kuzatish asosidagi psixodiagnostik metodlar, albatta, kuzatish olib borish hamda olingan 
natijalardan psixodiagnostik xulosalar chiqarishning muvaffaqiyatli garovidir. Bunday kuzatishda 
standart sxemalar va sharoitlar kiritiladi, bunda nimani kuzatish, qanday kuzatish, kuzatish 
natijalarini qanday qilib belgilab borish, qanday baholash hamda sharhlash asosida xulosa 
chiqarish aniq belgilab olinadi. Yuqorida ko‗rsatib o‗tilgan psixodiagnostik talablar – 
standartlashtirilgan kuzatish deb Yuritiladi. Bunga misol sifatida, qandaydir topshiriqning echimi 
bo‗yicha kichik guruhning ish faoliyatini ko‗rib chiqamiz (R.Beyls metodi bo‗yicha). 
Sharoitni engillashtirish 
Muammo echimini taklif qilish 
Savollarga javob berish 
Ma'lumotlar berish
Tushuntirib berish
Yordam berishni taklif qilish 
Yordam so‗rash
Tushuntirib berishni so‗rash 
Ma'lumotlar berishni so‗rash 
Savollarga javob berishni so‗rash
Muammo echimini so‗rash
Muammoni yanada chigallashtirish.
Bu sxema xulq-atvorni kuzatishning 12 xil tipini qamrab olgan, unda 6ta ijobiy va 6ta salbiy 
ko‗rinishlar ifodalangan.
Kuzatish natijalarini miqdoriy tahlil qilishda statistik metodlarni quyidagicha tartibda qo‗llash 
lozim:
olingan natijalarni foizlar bo„yicha hisoblash; 
o„rtacha arifmetik qiymatni topish; 
o„rtacha kvadrat og„ishni topish (sigma); 
son qatoridagi miqdorlar tarqoqligini aniqlash (dispersiya);
omillar o„rtasidagi muayyan munosabatlar mavjudligini tahlil qilish (korrelyatsiya); 
metodikalar ishonchlilik darajasini aniqlash (StYudent mezoni). 
 
 
 
 
 
 

---