O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta

BOB. MAMLAKATIMIZDA OLIY TA‘LIM MUASSASALARINI MOLIYALASHTIRISHNING AMALDAGI HOLATI TAHLILI ……………………….. 29

1. 
   Oliy ta‘lim muassasalari xarajatlarini moliyalashtirishning amaldagi holati tahlili……………………………………….. 29
   
2. 
   Oliy ta'limi muassasalarini byudjetdan moliyalashtirish amaliyotining tahlili ………………………………………. 37
   

2-bob bo‘yicha xulosa……………………………………… 47

2. 
   BOB. OLIY TA‘LIM MUASSASALARINI MOLIYALASHTIRISH MEXANIZMINI TAKOMILLASHTIRISH MASALALARI....................... 48
   

1. 
   Oliy ta‘lim muassasalari faoliyatini moliyalashtirish mexanizmini takomillashtirish yo‘llari.................................... 48
   
2. 
   Oliy ta‘lim muassasalarini moliyalashtirishning ilg‘or xorijiy
   

mamlakatlar tajribalaridan O‗zbekistonda foydalanish 54 imkoniyatlari…………………………………………………
3-bob bo‘yicha xulosa............................................................. 57
XULOSA VA TAKLIFLAR..........................…......………. 59
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI......... 63
2

KIRISH

Bitiruv malakaviy ishining dolzarbligi Mamlakatimiz mustaqilligining dastlabki yillaridanoq ta‘lim-tarbiya, ilm-fan, kasb-hunar o‘rgatish sohalarini rivojlantirishga katta etibor bermoqda. Chunki ushbu sohalarni rivojlantirmay turib, oldimizga qo‘ygan ulkan maqsadlarga erishishni tasavvur etib bo‘lmaydi.
O‘zbekiston Respublikasining Konstitusiyasida barcha fuqarolar jinsi, irqi, millati, ijtimoiy kelib chiqishi, e‘tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qat‘iy nazar ta‘lim olishda bir xil huquqlarga ega ekanligi belgilab qo‘yilgan.
Mamlakatimizda so`nggi yillarda ta`lim tizimiga alohida hukumat darajasida e`tibor qaratilib, uning rivoji yo`lida davlat byudjet i va byudjet dan tashqari jamg‘armalar hisobidan katta mablag‘ ajratilib, keng miqyosli chora tadbirlar amalga oshirilmoqda.
Mamlakatimizda ta‘lim-tarbiya sohasiga har yili sarflanayotgan xarajatlar yalpi ichki mahsulotga nisbatan 10-12 foizni tashkil etmoqda¹. Bu YuNESKOning mamlakatni barqaror rivojlantirishni ta‘minlash uchun ta‘limga yo‘naltirilishi zarur bo‘lgan investitsiyalar miqdori bo‘yicha tegishli tavsiyalaridan, ya‘ni 6-7 foizdan qariyb 2 barobar ko‘pdir².

O‘zbekiston Respublikasining rivojlanishi va kuchli davlat sifatida shakllanishi murakkab va ko‘p qirrali jarayon hisoblanadi. Bunga bevosita iqtisodiyotning qudratli moddiy-texnika bazasini yaratish bilan bir qatorda, ilmiy va ma‘naviy salohiyatini yaratish ham kiradi. Ushbu maqsadga ta‘lim tizimini isloh qilmasdan, uni yoshlarning qobiliyatini yuzaga chiqarishga yo‘naltirmasdan, ijtimoiy ehtiyojlari qondirilmasdan, sohaga mo‘ljallangan moliyaviy mablag‘lardan samarali foydalanmasdan turib erishib bo‘lmaydi. Shuningdek, mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy hayotining tarkibiy qismi hisoblangan xalq ta‘limi tizimini modernizatsiyalash jarayoni ushbu sohaga yo‘naltiriladigan moliyaviy resurslardan yanada samaraliroq foydalanishni taqozo etmoqda. O‘zbekiston Respublikasining Konstitusiyasida barcha fuqarolar jinsi,
¹ www.mf.uz O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi sayti malumotlari.
² www.mf.uz Moliya vazirligi sayti malumotlari.
irqi, millati, ijtimoiy kelib chiqishi, e‘tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qat‘iy nazar ta‘lim olishda bir xil huquqlarga ega ekanligi belgilab qo‘yilgan. Mamlakatimizda so`nggi yillarda ta`lim tizimiga alohida hukumat darajasida e`tibor qaratilib, uning rivoji yo`lida davlat byudjeti va byudjetdan tashqari jamg‘armalar hisobidan katta mablag‘ ajratilib, keng miqyosli chora tadbirlar amalga oshirilmoqda.
O‗tgan 2018-yilda hozirgi davrning asosiy vazifalaridan biri – odamlarimizning munosib hayot darajasi va sifatini ta‘minlash va rivojlangan demokratik davlatlar qatoridan o‗rin egallash bo‗yicha avvalo muhim islohotlarni amalga oshirish yo‗lida katta qadam bo‗ldi, deb aytishga to‗liq asoslarimiz bor.
So‘nggi paytlarda yurtimizda tub o‘zgarishlar ro‘y berdi. Eng muhimi, muhtaram Prezidentimiz ta‘kidlaganlaridek, mamlakatimiz iqtisodiy siyosatida noreal raqamlar ortidan quvish, amalga oshmaydigan xomxayollarni haqiqat sifatida taqdim etishdek noma‘qul ish uslubi tanqidiy qayta ko‘rib chiqildi.
Amaliy natijadorlik, inson manfaati va yana bir bor inson manfaati islohotlarning bosh maqsadi etib belgilandi. Ayni shu asosda amalga oshirilgan chora-tadbirlar natijasida 2017 yilda barqaror iqtisodiy o‘sish sur‘atlari 5,5 foizni tashkil etdi, eksport hajmi qariyb 15 foizga ko‘paydi. Tashqi savdo aylanmasining ijobiy saldosi 854 million dollarga yetdi³.
Bugungi kunda davlat byudjeti xarajatlari tarkibida ta`lim xarajatlari salmog‘i jihatdan birinchi o`rinda turishi, bozor iqtisodiyoti sharoitida ta`lim muassasalari xarajatlarini rejalashtirish hamda moliyalashtirish tartibini takomillashtirish zaruriyati, qolaversa mazkur sohani moliyalashtirish manbalarini qayta ko`rib chiqishning dolzarbligi, shuningdek 2007-yil 25 fevraldan ―Ta‘lim tizimi muassasalarini moliyalashtirish mexanizmini takomillashtirish to‘g‘risida‖gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti farmoniga muvofiq ta‘limi muassasalarini moliyalashtirish mexanizmini yanada



³ O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi, http://uza.uz/-28-12- 2018 yil, 5-bet.
takomillashtirish zarurligi tanlangan bitiruv malakaviy ishi mavzusining dolzarbligidan dalolat beradi.