O’zbekiston respublikasi oliy va


issiqlik sarflamay turib ish bajarib bo’lmaydi


Download 0.52 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/13
Sana05.01.2022
Hajmi0.52 Mb.
#203121
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
termodinamikaning 1-qonuni

issiqlik sarflamay turib ish bajarib bo’lmaydi. Bu qonunning boshqacha 

ta‘rifi ham bor: izolyatsiyalangan sistemada barcha turdagi energiyalar 



yig’indisi o’zgarmas miqdordir. 


 

12 


Bir  –  biri  bilan  o’zaro  ta‘sirlashib  turadigan,  atrof  muhitdan  fikran 

ajratilgan jismlar guruhi yoki alohida jism sistema deyiladi. Ichida ajralish 

sirti bo’lmagan va hamma nuqtalaridagi  xossalari o’zaro farq qilmaydigan 

sistema  gomogen,  ichida  ajralish  sirti  bo’lgan  sistema  esa  geterogen 



sistema  deyiladi.  Masalan,  suyuq  suv  va  muzdan  iborat  sistema  geterogen 

sistema  bo’ladi,  chunki  u  ikki  fazadan  –  muz  (qattiq)  va  suvdan  (suyuq 

faza)  tarkib  topgan.  Gomogen  sistema  faqat  bitta  fazadan  iborat  bo’ladi 

(havo,  sut  va  hokazo).  Tashqi  muhit  bilan  modda  va  energiya  almashina 

olmaydigan  va  hajmi  o’zgarmaydigan  sistema  izolyatsiyalangan  sistema 

deb qaraladi. 

O’zgarmas  hajmda  boradigan  jarayonlar  izoxorik  jarayon,  o’zgarmas 

bosimdagisi izobarik, o’zgarmas haroratda boradiganlari izotermik jarayon 

deyiladi. Jarayon vaqtida sistema tashqi muhit bilan issiqlik almashinmasa, 

bunday jarayon  adiabatik jarayon deyiladi. Izoxorik jarayonda boshqa har 

qanday  termodinamikaviy  jarayonda  energiyaning  bir  qismi  kengayish 

ishiga sarflanadi. 

Izobarik jarayonlarni harakterlash uchun entalpiya (H) degan funktsiya 

kiritilgan. 

H = U + PV 

Bunday  jarayonlarda  berilgan  issiqlik  ichki  energiyaning  o’zgarishi 

bilan  kengayish  ishiga  sarflanadi.  Entalpiya  ham  ichki  energiya  kabi  holat 

funktsiyasidir,  uning  o’zgarishi  sistemaning  faqat  boshlang’ich  va  oxirgi 

holatlariga bog’liq. Demak, ichki energiya va entalpiyaning qiymati qanday 

o’zgarishiga qarab sistemaning kimyoviy energiyasi ortadi yoki kamayadi. 




Download 0.52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling