O’zbekiston respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti hayot-faoliyat хavfsizligi kafedrasi


Download 1.26 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/35
Sana01.03.2023
Hajmi1.26 Mb.
#1242821
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   35
Bog'liq
Yong\'in xavfsizligi fanidan amaliy va tajriba mag’shulotlarini o’tkazish bo’yicha metodik qo’llanma

Yonmaydiganlar guruxiga normal sharoitda, 900 ºS gacha temperaturali 
ochiq 
alanga 
ta’sirida alangalanmaydigan, tutamaydigan va ko’mirga 
aylanmadigan modda va materiallar kiradi. Masalan, bu guruxga granit, qum, 
pishirilgan va silikat g’isht, po’lat, beton, temir-beton konstruksiyalar va boshqalar 
kiradi. 
Qiyin yonadiganlar guruxiga ochiq alanga va yuqori temperatura ta’sirida 
alangalanadigan va tutaydigan modda va materiallar kiradi. Ular faqat alanga 
manbai bo’lsagina yonishda davom etadilar, manba yo’qolsa yonish ham 
to’xtaydi. Bu guruxga quruq gips suvoq, asfaltbeton, penoplast va boshqalar 
kiradi. 
Yonadiganlar guruxiga ochiq alanga yoki yuqori temperatura ta’siri ostida 
alangalandigan, va yondiruvchi manba yo’qolganda ham yonishda davom 
etadigan modda va materiallar kiradi. Yog’ochlar, asfalt, bitum, qog’oz va boshqa 
juda ko’p modda va materiallar shu guruxga kiradi. 


17 
Bino va inshootlarning konstruktiv elementlari yong’in vaqtida o’zlarining 
ko’tarib turuvchanlik, to’sib turuvchanlik va boshqa xususiyatlarini saqlab turishi 
o’tga chidamlilik deb aytiladi. Konstruktiv elementlarning ―o’tga chidamliligi 
chegarasi‖ degan kattalik mavjud bo’lib, u soatda o’lchanadi. Konstruktiv 
elementlarning olovga chidamliligi chegarasi ular ustida olov bilan sinov 
o’tkazilib aniqlanadi. Masalan, g’isht devorniki 5,5 soatga, temirbeton ustunniki 
3,5 soatga, himoyalanmagan metall konstruksiyaniki 0,25 soatga va suvalgan 
yog’och devorniki esa 1 soatga teng. 
 
Asosiy qism 
Suv va qishloq xo’jaligidagi bino va inshootlar konstruktiv elementlarining 
yonuvchanlik va o’tga chidamlilik chegarasi bo’yicha 5 ta darajaga bo’lingan: 
I – daraja. Bu darajaga kiruvchi bino va inshootlarning hamma konstruktiv 
elementlari yonmaydigan va juda katta olovga chidamlilik chegarasiga (0,5...2,5 
soat) ega materiallardan qilingan bo’ladi. 
II – daraja. Bu darajaga kiruvchi bino va inshootlarning hamma konstruktiv 
elementlari yonmaydigan, lekin olovga chidamlilik chegarasiga kichikroq 
(0,25...2,0 soat) bo’lgan materiallardan qilingan bo’ladi. 
III – daraja. Bu darajaga kiruvchi bino va inshootlarning konstruktiv 
elementlari yonmaydigan va qiyin yonadigan materiallardan qilingan bo’ladi. 
IV – daraja. Bu darajaga kiruvchi bino va inshootlarning konstruktiv 
elementlari qiyin yonadigan materiallardan qilingan bo’ladi. 
V – daraja. Bu darajaga kiruvchi bino va inshootlarning konstruktiv 
elementlari yonadigan materiallardan qilingan bo’ladi. 
Quyidagi jadvalda bino va inshootlarining o’tga chidamlilik darajalari 
keltirilgan 
4-jadval 

Download 1.26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   35




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling