O’zbekiston respublikasi qishloq va suv хo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti hayot-faoliyat хavfsizligi kafedrasi

 
Yong’in o’chirish motopompalarining taktik texnik ko’rsatkichlari va 
tuzilishi 
 
Yong’in o’chirish motopompalari asosan 4 qismdan iborat, bu 
motopompalarning (quvvati) ta’minlash tarmog’i, uzatish mexanizmi, ishchi 
mashinasi (suv haydagich) va boshqarish qismidir. 
MP-600 va MP-800 rusumli motopompalarida uzatish qismi yo’q. 
Dvigatelning valiga suv haydagichning g’ildiragi o’rnatilgan. MP-1600 rusumli 
motopompalarning ilashish (ssepleniya) valiga suv haydagichning g’ildiragi 
o’rnatilgan, bu motopompaning uzatuvchi mexanizmi ssepleniya bilan birgalikda 
valni yoqadi. 
Ko’tarib yuruvchi MP-600A va MP-800A rusumli motopompalarida 2 taktli 
karbyurator krivoship-kamerali havo haydagichi mavjud bo’lgan dvigatel 
o’rnatilgan. 
MP-600 motopompalarda bir silindrli va MP-800A motopompalarda ikki 
silindrli dvigatel o’rnatilgan. Tirgakli motopompalarga GAZ-24 «Volga» 
dvigateli o’rnatilgan. A-76 rusumli benzin motopompalarga yonilg’i bo’lib 
xizmat etadi. Qo’lda olib yuruvchi motopompalar dvigatelining konstruktiv 
xususiyati inobatga olingan holda A-76 rusumli benzinga dvigatel moyi 1:20 
solishtirmada quyiladi, ya’ni 10 l benzinga 0,5 l dvigatel moyi aralashtiriladi. 
Ko’tarib yuruvchi motopompalar karbyuratoriga yonilg’i uzatish oqizish yo’li 
bilan amalga oshiriladi. 
Tirgakli 
motopompalarda 
oddiy 
karbyuratorli 
avtomobillardagiga 
o’xshagan diafragmali benzin haydagich yordamida benzin haydash amalga 
oshiriladi. 
Qo’lda ko’tarib yuruvchi motopompalarda K-28V rusumli karbyurator 
yordamida yonilg’i aralashmasi tayyorlanadi. 
Tirgakli motopompalarda esa K-126B rusumli karbyurator yordamida 
yonilg’i aralashmasi tayyorlanadi. 
Ko’tarib yuruvchi motopompalarning dvigatelida havo yonilg’i 
aralashmasini yondirish yuqori kuchlanishli tok yordamida amalga oshiriladi. 
Magnetodan o’t oldirish svechasiga yuqori kuchlanishli tok ishlab chiqiladi. 
Tirgakli motopompalarda esa batareya tizimidan amalga oshiriladi. 

---

44 
Magnetoda birinchi va ikkinchi o’ramli (obmotkali) serdechnik har doim 
aylanma magnitdan iborat, valning oxirida kondensatorli va uzgichli 
mushtumchadan iborat. 
Boshqarish tizimi o’t oldirish tarmog’i va transportirovka uchun 
mo’ljallangan. Qo’tarib yuruvchi pompalarda dvigatelni o’t oldirish tishli sektor 
orqali amalga oshiriladi, oyoqli pedal orqali prujinali yulduz tishli mushtum 
yordamida ishga tushiriladi. Tirgakli motopompalarda esa dvigatel ruchka 
(rukoyatka) yoki starter yordamida o’t oldiriladi. 
Bir pog’onali markazdan qochma suv haydagich motopompalarda ishchi 
mashina hisoblanadi. Sababi bu turdagi suv haydagich o’zi suvni tortib olmaydi 
va suruvchan yenglarda o’zicha suv to’ldirmaydi. Shuning uchun motopompaga 
vakuum apparati o’rnatilgan. 
MP-800 va MP-1600 rusumli motopompalarida gaz oqimli turli vakuum-
apparati o’rnatilgan. MP-600 motopompalariga esa shiber-rolikli turli vakuum-
apparati o’rnatilgan.