O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

yig’indisi iqtisodiy tahlil metodi deb ataladi. Uni to‟liqroq quyidagicha tariflash 
mumkin. 
Iqtisodiy tahlil .metodi. Iqtisodiy tahlil predmetini kompleks o‟rganishda 
qo‟llaniladigan usullar majmuasi iqtisodiy tahlil fanining metodi bo‟lib hisoblanadi 
Iqtisodiy tahlilda qo‟llaniladigan usullar o‟z navbatida iqtisodiy-statistik va 
iqtisodiy-matematik usullarga bo‟linadi. Keng tarqalgani iqtisodiy sitatistik usullardir. 
Bularga solishtirish, farqlash, guruhlash, zanjirli bog‟lanish, indeks kabi usullarni misol 
qilib ko‟rsatish mumkin. Iqtisodiy tahlilda iqtisodiy matematik usullar ham 
qo‟llaniladi. Shular jumlasiga korrelyasiya, dispersiya, integral usullarini ko‟rsatish 
mumkin.
Iqtisodiy tahlil metodologiyasi. Metodologiya deganda fanning predmetini 
o‟rganishda qo‟llaniladigan dialektik va tizimiy yondashuvlar hamda kategoriyalar va 
usullar majmuasi tushuniladi. 

---

11 
Iqtisodiy tahlilning metodologik asoslarini ifodalovchi kategoriyalar quyidagilardir: 
induksiya va deduksiya, makon va zamon,analiz va sintez,shakl va mazmun,sabab va 
oqibat,miqdor va sifat. 
“Olam va odam” tizimida dunyoni anglash, sub‟yekt va ob‟yektlar orasidagi 
munosabatlar dialektikasi “Bilish nazariyasi” orqali namoyon bo‟ladi. Bilish nazariyasi 
orqali jamiyatda sodir bo‟lgan va bo‟layotgan hodisa va jarayonlarning o‟zaro aloqasi 
va bog‟liqligi, harakati va o‟zgarishi o‟rganiladi, baho beriladi hamda ular orasidagi 
qonuniyatlar ochilib, xulosalar chiqariladi. Bilish nazariyasi barcha fanlar uchun ham 
nazariy, ham uslubiy asos bo‟lib xizmat qiladi.
3.2. Iqtisodiy tahlilda qo’llaniladigan omillar
Xo‟jalik faoliyatida sodir bo‟lgan va bo‟layotgan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar o‟z-
o‟zidan sodir bo‟lmaydi, ular qandaydir omillar ta‟siri ostida yuzaga keladi.