O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

12.2. Debitorlik - kreditorlik qarzlari aylanuvchanlik koeffisiyentlarining
tahlili 
Debitorlik va kreditorlik qarzlarining aylanuvchanligiga ham alohida e‟tibor berish 
zarur, chunki majburiyatlarning aylanuvchanlik darajasi korxonaning moliyaviy 
ahvoliga baho berishda ishlatiladigan muhim ko‟rsatkichlardan biri bo‟lib hisoblanadi. 
Debitorlik qarzlarining aylanuvchanlik koeffisiyenti. Ushbu koeffisiyentni 
aniqlash uchun mahsulotlarni sotishdan olingan sof tushumi hajmini (ST) debitorlik 
qarzlari qoldig‟ining o‟rtacha hajmiga (DQ) bo‟lish kerak:
Debitorlik qarzlarining aylanish davri. Bu korsatkichni aniqlash uchun debitorlik 
qarzlarining o‟rtacha hajmini davrdagi kalendar kunlari soniga ko‟paytirib, natijasini 
sotishdan olingan sof pul tushumi hajmiga bo‟lish kerak:
Debitorlik qarzlarining aylanuvchanlik koeffisiyentining tahlilini zanjirli bog‟lanish 
usuli orqali quyidagi ketma ketlikda amalga oshirish mumkin. 
Debitorlik qarzlari aylanish koeffisiyentining umumiy o‟zgarishi: 
 
Ushbu o‟zgarishga omillar ta‟sir: 
1.Debitorlik qarzlari hajmi o‟zgarishining ta‟siri:
 
2.Sof pul tushum hajmi o‟zgarishining ta‟siri:

---

49 
Shundan keyin ,omillar tasiriga baho beriladi va aylanish koeffisiyentini ya‟nada 
oshirish imkoniyatlari ko‟rsatilib,xulosa qlinadi. 
Kreditorlik qarzlarining aylanuvchanlik. Buni aniqlash uchun sotilgan 
mahsulotlar tannarxining jamini(
) kreditorlik qarzlari qoldig‟ining o‟rtacha 
summasiga(
) bo‟lish kerak: 
 
Tahlil quyidagi ketma ketlikda amalga oshiriladi:
Kreditorlik qarzlarining aylanuvchanlik koeffisiyentning o‟zgarishi: 
 
Koeffisiyent o‟zgarishiga omillar ta‟sirini aniqlash: 
1.Kreditorlik qarzlari hajmi o‟zgarishining ta‟siri: