O’zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR 
VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI 
 
 
 
KI 12-19 GURUH TALABASINING 
“Mobil ilovalarni ishlab chiqish” fanidan 
 
MUSTAQIL ISHI 
 
 
Bajardi: 
 
 
 
Raxmonova Fotima 
 
 
 
 
 
 
 
QARSHI – 2023 

---

5-mustaqil ish 
1. Bank uchun kredit kalkulyatorini yaratish. 
2. O‘zbekcha-inglizcha, inglizcha-o‘zbekcha lug‘at dasturini 
yaratish. So‘z boyligi kamida 1000 ta so‘z. 
3. Real vaqt rejimida valyuta kurslarini aks ettiruvchi dastur 
yaratish. 
4. Bank uchun kredit kalkulyatorini yaratish. 

---

Ichki bozorda narxlar barqarorligini ta’minlash vazifasi pul-kredit 
siyosatini amalga oshirishning aniq strategiyasi va batafsil rejasi bo‘lishini hamda 
maqsadli ko‘rsatkichlarga erishish uchun samarali instrumentlar va mexanizmlarni 
talab etadi. 
Pul-kredit siyosati rejimlaridan foydalanishning xalqaro tajribasi 
Rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlar markaziy banklari tomonidan 
keng qo‘llanilayotgan usullar inflyatsion targetlash, monetar targetlash, valyuta 
kursini targetlash va nominal yakorsiz rejimlarni o‘z ichiga oladi. 
Inflyatsiyaning maqsadli ko‘rsatkichlariga erishish vazifasi aksariyat 
markaziy banklar uchun bosh maqsad hisoblansa-da, yuqorida qayd etilgan uslublar 
asosan tezkor va oraliq mo‘ljallarga qarab farqlanadi. 
Monetar targetlash rejimi 
Pul-kredit siyosatini amalga oshirishning ushbu usulida narxlar 
barqarorligini ta’minlash maqsadida pul agregatlari, rezerv pullar va pul massasi 
hajmlari o‘zgarishini nazorat qilish nazarda tutiladi. 
Ushbu strategiyaning samarali qo‘llanilishi inflyatsiya ko‘rsatkichlari va 
pul agregatlari o‘rtasidagi mustahkam doimiy bog‘liqlik bo‘lishini talab etadi. 
Bunda inflyatsiyaning maqsadli ko‘rsatkichlariga pul agregatlari hajmini maqbul 
darajada ushlab turish vositasida erishiladi. 
Monetar targetlash rejimi 1970-chi va 1980-chi yillarda AQSh, Kanada, 
Buyuk Britaniya, Germaniya, Shveytsariya va boshqa rivojlangan davlatlarda faol 
qo‘llanilgan. 
Shu bilan birga, so‘nggi yillarda moliya bozorlarining rivojlanishi va 
yangi moliyaviy instrumentlarning amaliyotga joriy etilishi hisobiga pulga nisbatan 
talabning nobarqaror darajada bo‘lishi mazkur usul samaradorligining pasayishiga 
olib keldi. 

---

Natijada markaziy banklar pul massasidagi o‘zgarishlarga samaralari 
ta’sir ko‘rsatish va inflyatsiyaning maqsadli ko‘rsatkichlarini ta’minlash imkoniyati 
cheklanishi kuzatildi. 
Pul agregatlari va inflyatsiya darajasi o‘rtasidagi bog‘liqlikning 
kuchsizlanishi tufayli ko‘pchilik markaziy banklar tomonidan pul agregatlarini 
targetlash amaliyotidan voz kechilib, inflyatsion targetlash rejimini joriy qilinishiga 
sabab bo‘ldi. 
Monetar targetlash rejimi pul taklifi va talabining keskin o‘zgarishlari 
kuzatilgan rivojlanayotgan va o‘tish davridagi mamlakatlarda iqtisodiy 
rivojlanishning dastlabki yillarida samarali strategiya sifatida keng ko‘llanilgan. 
Bunda inflyatsiya bo‘yicha tegishli ko‘rsatkichlarni belgilashda iqtisodiy o‘sishni 
rag‘batlantirish maqsadlaridan kelib chiqilgan. 
1994 yildan boshlab1 O‘zbekistonda amalga oshirilgan pul-kredit siyosati 
ham pul massasining keskin o‘sib ketishini oldini olish orqali milliy valyuta 
barqarorligini ta’minlash maqsadlariga qaratildi. Bunda rezerv pullar va pul 
massasining o‘zgarishi operatsion hamda oraliq mo‘ljallar sifatida qo‘llanildi. 
Mazkur rejim rasman monetar targetlash deb tasniflansa-da, amaliyotda 
milliy valyutaning almashuv kursini dollarga bog‘lash orqali bosqichma-bosqich 
devalvatsiya qilib borilganligi tufayli ba’zi xalqaro institutlar va mutaxassislar 
tomonidan ushbu rejim aralash turga kiritilgan. 
Bir vaqtning o‘zida ikki maqsadga yo‘naltirilgan almashuv kursi siyosati 
tashqi shoklar vujudga kelgan sharoitlarda samarasiz ekanligini ko‘rsatdi. Bunda bir 
tomondan oltin-valyuta zahiralarini oshirish vazifasi qo‘yilgan bo‘lsa, ikkinchi 
tomondan so‘mning almashuv kursini ma’lum bir darajada ushlab turish maqsadi 
ko‘zlangan. O‘z navbatida, mazkur almashuv kursi to‘lov balansi holati va tashqi 
iqtisodiy sharoitlarni o‘zida aks ettirmagan. 
Bunday siyosat, o‘z navbatida, ichki valyuta bozorida muammolarni 
yuzaga keltirib, samarali pul-kredit siyosatini yuritish imkoniyatlarini pasaytirdi. 

---

Bundan tashqari, pul-kredit instrumentlaridan foydalanishning passiv rejimi 
monetar targetlashni samarali qo‘llashda qo‘shimcha qiyinchiliklar tug‘dirdi. 
Pul massasi o‘zgarishini omillar asosida tahlili, pul massasi o‘sishi turli 
davrlarda oltin-valyuta zaxiralarining oshishi hamda iqtisodiyotni kreditlash 
hajmlarining kengaytirish hisobiga ta’minlanganligini ko‘rsatmoqda. 
O‘z navbatida, Davlat byudjetining muvozanatli ijrosi va hukumat 
hisobraqamlarida mablag‘lar yig‘ilishi, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi 
tiklanish va taraqqiyot jamg‘armasi hisobraqamlarida mablag‘larning jamlanib 
borilishi pul massasi o‘sishini maqbullashtiruv chi omillardan bo‘lgan. 
Ayni paytda iqtisodiyotni kreditlashning asosiy manbalari markazlashgan 
mablag‘lar, shu jumladan, O‘zbekiston Respublikasi tiklanish va taraqqiyot 
jamg‘armasi hisobidan moliyalashtirilganligi hamda ushbu mablag‘lar asosan ishlab 
chiqarish texnologiyalari va xomashyo materiallarini import qilish maqsadida 
foydalanilganligi tufayli iqtisodiyotda pul massasi o‘sishiga va mos ravishda 
inflyatsiya darajasiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’sir ko‘rsatmagan. 
Umuman olganda, ushbu omillar ta’sirida pul massasi tez sur’atlarda 
oshishining oldi olingan. 

---

Umuman olganda, pul massasining YaIM nominal hajmiga nisbatan 
mo‘tadil darajada o‘sishi inflyatsiya bosimining sezilarli kuchayishini oldini olishga 
xizmat qildi. Shu bilan birga, ushbu ko‘rsatkichlar o‘rtasida aniq bog‘liqlikning 
mavjud emasligi rezerv pullar va pul massasi aniq darajasini hisoblash imkoniyatini 
bermaydi. 
31- yanvar kuni AQSh elchisi Jorj Krol qarorgohida AQSh hukumati 
ko‘magida nashr etiligan yangi o‘zbekcha-inglizcha lug‘at taqdimoti bo‘lib o‘tdi. 
Bu haqda elchixonaning matbuot xizmati xabar berdi. 
Ushbu loyihani amalga oshirishda lug‘at muallifi Shavkat Bo‘tayev 
hamda O‘zbekiston Davlat Jahon tillari universiteti va O‘zbekiston Fanlar 
Akademiyasidagi mutaxassislar AQSh elchixonasi bilan yaqindan hamkorlik qildi. 
Lug‘at 
poytaxtdagi 
«O‘qituvchi» 
nashriyotida 
chop 
etildi. 
80 000 ta so‘z va iborani o‘z ichiga olgan bu lug‘atdan ingliz tilini o‘rganayotgan 
o‘rta maktab o‘quvchilari va universitet talabalari, shuningdek, boshqa soha 
mutaxassislari, jumladan harbiylar va jurnalistlar ham foydalanishlari mumkin. 
«Shu turdagi lug‘atchilik sohasida bugungi kunda eng yirigi sanalgan 
ushbu o‘zbekcha-inglizcha / inglizcha-o‘zbekcha lug‘atning nashr etilishi tillar tarixi 
hamda Qo‘shma Shtatlar va O‘zbekiston o‘rtasidagi munosabatlarning muhim 
yutuqlaridan biridir. U universal til hisoblangan ingliz tilini o‘zbekcha so‘zlashuvchi 
kishilarga, boy va go‘zal o‘zbek tilini esa inglizcha so‘zlashadiganlarga yanada 
osonroq o‘rganishda yaqindan yordam beradi», — dedi AQSh elchisi Jorj Krol 
taqdimot marosimida. 

---

import java.io.IOException; 
import java.io.OutputStream; 
import java.io.OutputStreamWriter; 
import java.net.URL; 
import javax.xml.parsers.DocumentBuilder; 
import javax.xml.parsers.DocumentBuilderFactory; 
import javax.xml.transform.OutputKeys; 
import javax.xml.transform.Transformer; 
import javax.xml.transform.TransformerException; 
import javax.xml.transform.TransformerFactory; 
import javax.xml.transform.dom.DOMSource; 
import javax.xml.transform.stream.StreamResult; 
public class Main { 
public static void main(String[] args){ 
try { 
String pre_apiURL = "https://www.cbr-xml-daily.ru/daily_utf8.xml"; 
System.out.println("url " + pre_apiURL); 
URL url = new URL(pre_apiURL); 
DocumentBuilderFactory dbf = DocumentBuilderFactory.newInstance(); 
DocumentBuilder db = dbf.newDocumentBuilder(); 
Document doc = db.parse(url.openStream()); 
NodeList list = doc.getElementsByTagName("Valute"); 
Element element = doc.getDocumentElement(); 
for (int i = 0; i < list.getLength(); i++) { 
Node node = list.item(i); 
if (node.getNodeType() == Node.ELEMENT_NODE) { 
Element el = (Element) node; 
String name1 = el.getAttribute("Name"); 
NodeList nodelist = el.getChildNodes(); 
for (int j = 0; j < nodelist.getLength(); j++) { 

---

Node n = nodelist.item(j); 
if (n.getNodeType() == Node.ELEMENT_NODE) { 
Element name = (Element) n; 
if (name.getTagName().equals("Name")) { 
System.out.println(name.getTextContent()); 
} 
if (name.getTagName().equals("Value")) { 
System.out.println(name.getTextContent()); 
}catch(Exception e){ 
import java.net.URL; 
import javax.xml.parsers.DocumentBuilder; 
import javax.xml.parsers.DocumentBuilderFactory 
import android.support.v7.app.AppCompatActivity; 
import android.os.Bundle; 
import android.widget.ArrayAdapter; 
import android.widget.ListView; 
import org.w3c.dom.Document; 
import org.w3c.dom.Element; 
import org.w3c.dom.Node; 
import org.w3c.dom.NodeList; 
import android.os.Bundle; 
import android.support.annotation.NonNull; 
import android.support.v7.app.AppCompatActivity; 
import android.widget.TextView; 
import org.xmlpull.v1.XmlPullParser; 
import org.xmlpull.v1.XmlPullParserException; 
import java.io.IOException; 
import java.io.InputStream; 
import java.util.ArrayList; 
import java.util.List; 

---

public class MainActivity extends AppCompatActivity { 
private 
ListView name
; 
private 
ListView value
; 
public String Name[]; 
public String Value[]; 
@Override 
protected void onCreate(Bundle savedInstanceState) { 
super.onCreate(savedInstanceState); 
setContentView(R.layout.activity_main); 
ListView lvMain = (ListView) findViewById(R.id.name); 
try { 
String pre_apiURL = "https://www.cbr-xml-daily.ru/daily_utf8.xml"; 
System.out.println("url " + pre_apiURL); 
URL url = new URL(pre_apiURL); 
DocumentBuilderFactory dbf = DocumentBuilderFactory.newInstance(); 
DocumentBuilder db = dbf.newDocumentBuilder(); 
Document doc = db.parse(url.openStream()); 
NodeList list = doc.getElementsByTagName("Valute"); 
Element element = doc.getDocumentElement(); 
for (int i = 0; i < list.getLength(); i++) { 
Node node = list.item(i); 
if (node.getNodeType() == Node.ELEMENT_NODE) { 
Element el = (Element) node; 
String name1 = el.getAttribute("Name"); 
NodeList nodelist = el.getChildNodes(); 
for (int j = 0; j < nodelist.getLength(); j++) { 
Node n = nodelist.item(j); 
if (n.getNodeType() == Node.ELEMENT_NODE) { 
Element name = (Element) n; 
if (name.getTagName().equals("Name")) { 

---

Name[j]=name.getTextContent()+"."; 
ArrayAdapter
 adapter = new ArrayAdapter(this, 
android.R.layout.simple_list_item_1, Name); 
lvMain.setAdapter(adapter); 
if (name.getTagName().equals("Value")) { 
Value[j]=name.getTextContent(); 
}catch(Exception e){ 
Miqdorini va kredit, foiz stavkasining muddatini va to'lov shaklini 
ko'rsating. 
kalkulyator to'lovlar, qarz miqdorini va kredit narxini hisoblash bo'ladi. 
Kredit xizmatlaridan foydalanish muhim yollash uchun ko'proq va ko'proq odamlar. 
Banklar va nooziq-bank muassasalari sharoitida turli kredit uchun olishni taklif 
etamiz. Qachon bir doira, bir mashina, bir uy yoki ish rivojlantirish qurish kredit 
sotib olish, masalan, katta qarz olib chiqib, bu qarz siz qila bo'lishini bilish muhim 
ahamiyatga ega. Bir qarz dasturi, bizning kredit kalkulyator foydalanish taklif 
tanlash ishonch hosil qilish uchun. Oy va foiz stavkalarining tegishli sohalar kredit 
miqdori, to'lov davrida kiriting, shuningdek to'lovlarni turini tanlang - foydani yoki 
tabaqalashtirilgan va siz qarz to'lovlari qismi, balans qarzlarini, va nima qarz 

---

bo'yicha foizlar to'lov to'lash uchun bo'lgan topish bo'ladi oy uning qarz, bir oy 
sifatida ortiq to'lov miqdori, hamda butun kredit muddatiga, va kredit bo'yicha real 
foiz stavkasi. 
TABAQALASHTIRILGAN TO'LOVLAR 
kredit qarz miqdori bo'yicha qarzini uzish tabaqalashtirilgan usul teng 
ulushlarga bo'linadi. Ushbu aktsiyalar oylik to'lovlarning asosiy qismini tashkil 
etadi. qoldiq qismi kredit to'lanmagan balansida qiziqish ifodalaydi. Shunday qilib 
oydan 
oyga 
to'lovlar 
miqdori 
kamayadi. 
Kreditlar 
qaytarilishi 
bu 
usuli 
chiliklarni 
bor. 
Ular orasida bosh bu yo'l olish uchun ko'proq qiyin kredit qarzlarini to'lash uchun 
haqiqatdir. 
bank qarzdor birinchi uzishiga to'lashga qodir yoki yo'qligini, aslida asoslangan 
kredit maksimal miqdorini hisoblash kerak. Bu, masalan, qarz etarlicha yuqori 
daromadga ega bo'lishi talab etiladi olish degan ma'noni anglatadi. Ba'zi hollarda, u 
kafil kafillarga yoki hamraisi qarzdorlar jalb yordam berishi mumkin. 
Yana bir kamchiligi qarz oluvchi uchun to'lovlar birinchi yarim ayniqsa og'ir 
ekanligi. Biz ko'proq kreditlar haqida suhbatlashayotgan bo'lsangiz u qarz oluvchi 
uchun og'ir yuk bo'lishi mumkin. Lekin kelajakda, bu qadr-qimmati yo'qligi 
aylanishi mumkin. Inflyatsiya va kamayib foiz to'lovlar kamroq og'ir qildi. 
FOYDALI TO'LOVLAR 
Kredit bo'yicha qarzlarni to'lash foydani usuli teng qismga qarz miqdorini, 
balki butun kredit muddatiga unga qiziqish nafaqat bo'linadi. Shunday qilib, qarzdor 
to'lovlarni umri davomida qiymati teng hissa to'laydi. Bugungi kunda, eng tijorat 
banklari tomonidan foydalaniladigan to'lov bu usul. qarz ortiq to'lov miqdori 
tabaqalashtirilgan tizimida nisbatan yuqori bo'ladi foydani to'lovlar asosiy 
kamchiligi. Kiritilgan foydani to'lovlar tizimi kredit muddati birinchi yarim siz qarz 
asosan qiziqish to'lash, deb ta'kidlaydi. Lekin bu davrda qarz asosiy summasi deyarli 
o'zgarishsiz qolmoqda. 

---