O‘zbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi raqamli texnologiyalar va sun’iy intellektni rivojlantirish ilmiy-tadqiqot instituti

11 Tizimni yaratish ishlarining tarkibi va mazmuni
Loyihani amalga oshirish vaqti shartnoma imzolangan kundan boshlab 12 oyni tashkil etadi. Loyiha 10 kishilik maxsus tashkil etilgan guruh tomonidan amalga oshiriladi. Loyiha bo‘yicha barcha ishlar quyidagi bosqichlarga bo‘linadi:

№2 Jadval

T/r	Tadbir nomi	Oylar
		1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1	Avtomobil yo‘llaridagi nosozliklarni uzluksiz monitoring qilib boruvchi dunyoda mavjud dasturiy majmualarni tizimli taxlil qilib chiqish.
2	O‘tkazilgan tahliliy natijalar asosida “Avtomobil yo‘llaridagi nosozliklarni uzluksiz monitoring qilib boruvchi dasturiy ta’minotni yaratish” loyihasining texnik topshirig‘ini ishlab chiqish.
3	Dasturiy majmuani umumiy arxitekturasini va funksional modullarini ishlab chiqish.
4	Dasturiy majmuaning arxitekturasidagi muxim modullari uchun ilmiy yondashuvni ishlab chiqish.
5	Ishlab chiqilayotgan dasturiy majmuani xavfsizligini ta’minlovchi asosiy talablarni aniqlash.
6	Dasturiy majmuani asosiy elementlarini shakllantirish (ma’lumotlar bazasi va jarayonni monitoring qilish uchun zarur bo‘lgan funksional modullar).
7	Dasturlash muxiti, ishlab chiqish vositalarini tanlash va dastur interfeysini shakllantirish.
8	Dasturiy majmua tarkibiga kiruvchi funksional modullarning dasturini ishlab chiqish.
9	Dasturiy majmua tarkibiga kiruvchi funksional modullarning model masalalarda o‘zaro mos xolda ishlashini sinovdan o‘tkazish. Bunda sinov jarayonida har modul bo‘yicha individual dasturchilarni va umumiy arxitektura bo‘yicha maxsus gurux soha mutaxasislarini ishtirokida olib borishni ta’minlash.
10	Ishlab chiqilgan dasturiy ta’minotni real jarayonda sinovdan o‘tkazish va sinov jarayonida vujudga kelgan nosozliklarni aniqlash.
11	Dasturiy ta’minotni real jarayonda sinovdan o‘tkazishda aniqlangan nosozliklarni tuzatish uchun kerakli ilmiy yondashuvni ishlab chiqish va nosozliklarni bartaraf etish.
12	Ishlab chiqilgan dasturiy ta’minotni ekspluatasiya uchun soha mutaxasislariga topshirish.
13	Dasturiy ta’minotni ekspluatasiya jarayonida avval uchraman xato va kamchiqliklarini mutaxasislari bilan o‘rganganish hamda texnik topshiriq doirasida bartaraf qilish.
14	Ishlab chiqilgan dasturiy ta’minotni zaruriy hujjatlarini tayyorlash va yakuniy hisobot topshirish.

12 Tizimni yaratish bo‘yicha ishlarning tarkibi va mazmuni

12.1. Avtomobil yo‘llaridagi nosozliklarni uzluksiz monitoring qilib boruvchi dunyoda mavjud dasturiy majmualarni tizimli taxlil qilib chiqish.
12.2. O‘tkazilgan tahliliy natijalar asosida “Avtomobil yo‘llaridagi nosozliklarni uzluksiz monitoring qilib boruvchi dasturiy ta’minotni yaratish” loyihasining texnik topshirig‘ini ishlab chiqish.
12.3. Dasturiy majmuani umumiy arxitekturasini va funksional modullarini ishlab chiqish.
12.4. Dasturiy majmuaning arxitekturasidagi muxim modullari uchun ilmiy yondashuvni ishlab chiqish.
12.5. Ishlab chiqilayotgan dasturiy majmuani xavfsizligini ta’minlovchi asosiy talablarni aniqlash.
12.6. Dasturiy majmuani asosiy elementlarini shakllantirish (ma’lumotlar bazasi va jarayonni monitoring qilish uchun zarur bo‘lgan funksional modullar).
12.7. Dasturlash muxiti, ishlab chiqish vositalarini tanlash va dastur interfeysini shakllantirish.
12.8. Dasturiy majmua tarkibiga kiruvchi funksional modullarning dasturini ishlab chiqish.
12.9. Dasturiy majmua tarkibiga kiruvchi funksional modullarning model masalalarda o‘zaro mos xolda ishlashini sinovdan o‘tkazish. Bunda sinov jarayonida har modul bo‘yicha individual dasturchilarni va umumiy arxitektura bo‘yicha maxsus gurux soha mutaxasislarini ishtirokida olib borishni ta’minlash.
12.10. Ishlab chiqilgan dasturiy ta’minotni real jarayonda sinovdan o‘tkazish va sinov jarayonida vujudga kelgan nosozliklarni aniqlash.
12.11. Dasturiy ta’minotni ryeal jarayonda sinovdan o‘tkazishda aniqlangan nosozliklarni tuzatish uchun kerakli ilmiy yondashuvni ishlab chiqish va nosozliklarni bartaraf etish.
12.12. Ishlab chiqilgan dasturiy ta’minotni ekspluatasiya uchun soha mutaxasislariga topshirish.
12.13. Dasturiy ta’minotni ekspluatasiya jarayonida avval uchraman xato va kamchiqliklarini mutaxasislari bilan o‘rganganish hamda texnik topshiriq doirasida bartaraf qilish.
12.14. Ishlab chiqilgan dasturiy ta’minotni zaruriy hujjatlarini tayyorlash va yakuniy hisob topshirish.

13 Loyihaning asosiy iqtisodiy ko‘rsatikichlari

13.1 Umumiy ma’lumotlar

“Avtomobil yo‘llaridagi nosozliklarni uzluksiz monitoring qilib boruvchi dasturiy ta’minot yaratish” loyihasi Raqamli texnologiyalar va sun’iy intellektni rivojlantirish ilmiy-tadqiqot instituti tomonidan olib boriladi.

I-bosqich “Avtomobil yo‘llaridagi nosozliklarni uzluksiz monitoring qilib boruvchi dasturiy ta’minot yaratish” loyihasi doirasida “Ravon yo‘llar” mobil ilova intellektual dasturiy majmuasining ma’lumotlarni intellektual tahlil qiluvchi algoritmlar kompozisiyasini o‘z ichiga olgan konstruktiv algoritmini ishlab chiqish rejalashtirilgan. Yuqorida keltirilganidek, tizim mijoz-server texnologiyasiga asoslangan bo‘lib, individual mobil ilovalardan kelayotgan axborotlarga dastlabki ishlov berish uchun ma’lumotlar to‘plash va tizimli tahlil qilish uslubiyatini identifikasiya qilishi nazarda tutilgan hamda oraliq hisobotlarni topshirish.

II-bosqich Mazkur bosqichda “Ravon yo‘llar” dasturiy majmuasining ishlab chiqish, amaliyotda sinovdan o‘tkazish va ekspulatasiya uchun taqdim qilish belgilangan.

I-kvartal. Ma’lumotlarni intellektual tahlil qiluvchi algoritmlar kompozisiyasini o‘z tarkibiga oluvchi konstruktiv algoritmda uchraydigan xatoliklarni taxrirlash va “Ravon yo‘llar” dasturiy majmuasining funksional modullarini takomillashtirishni optimal usullari bazasini shakllantirish amalga oshiriladi.

II-kvartal. Shuningdek, “Ravon yo‘llar” dasturiy majmuasining dastlabki versiyasini ishlab chiqish va sinovdan o‘tkazish jarayoni boshlanadi. “Ravon yo‘llar” dasturiy majmuasining dastlabki versiyasining amaliyot sinovi jarayonida xato-kamchiliklar aniqlangan funksional modullari taxrirlash yondashuvini ishlab chiqish.

III-kvartal. “Ravon yo‘llar” dasturiy majmuasining tizim bo‘yicha test sinovlaridan o‘tkazish, vujudga kelgan xato va kamchiliklarni bartaraf qilish va qayta sinovdan o‘tkazish.

IV-kvartal. “Ravon yo‘llar” dasturiy majmuasining yakuniy versiyasini ishlab chiqish, amaliyotga foydalanish uchun topshirish ham hisobotlarni tayyorlash va topshirish.

13.2 “Ravon yo‘llar” Avtomobil yo‘llaridagi nosozliklarni uzluksiz monitoring qilib boruvchi dasturiy ta’minot yaratish (tarmoq jadvali bo‘yicha 1-4 bosqichlari).
Ishlarni bajaradigan mutaxassislarning o‘rtacha kunlik stavkasi Rag‘batlantirish jamg‘armasi, uzoq yillik ish staji uchun to‘lovlar va boshqa to‘lovlarni hisobga olgan holda dasturiy mahsulot ishlab chiqish uchun ma’lumotlar bazasini yig‘ish narhi (X - tarmoq jadvali bo‘yicha 1-4 bosqich ustida ishlaydigan xodimlarning jami oyliklari yig‘indisi. Asbob uskuna uchun harajatlarni muddat bo‘yicha mos keladigan boschiqlarga qo‘shib yuborish kerak) ming so‘m etib belgilandi. Amalga oshirish muddati esa oyni tashkil etadi.
Ushbu bosqichdagi ishlarning mehnat hajmi 355 886,0 ming so‘m kunbay/ishchi (10 kishi × 21,2 kun) va ish haqini to‘lash, mutaxassislarning ishini rag‘batlantirish (Y – bosqich ustida ishlaydigan xodimlar soni * oyliklari * boschiq davom etadigan oylar soni. Masalan, bosqich 3 oy davom etadi. 1 nafar loyiha rahbari, 1 nafar bosh ilmiy hodim, 1 nafar yetakchi ilmiy hodim, 4 nafar katta ilmiy hodim, 2 nafar kichik ilmiy hodim va 1 nafar texnik ijrochi muhandis ishlaydi. Unda Y= 6*(1*0,5*9184,4+1*0,5*8758,4+1*0,5*7408,8+3*0,5*6462,1+1*0,25*6462,1+2*0,5*4946,8+1*0,25*1273,3) 87 748,8 ming so‘mni tashkil etadi.
Ijtimoiy sug‘urtalarga va ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi davlat jamg‘armasiga ish haqi fondining 25% miqdoridagi ajratmalar – (87 748,8/4) 21 937,2 ming. so‘m etib belgilandi.
Bosqich bo‘yicha umumiy harajatlar – (X = (Y=87 748,80)*1.25 + (Z=246 200,0)) 355 886,0 ming so‘mni tashkil etadi. Shu jumladan, (Z) 246 200,0 ming so‘m asbob-uskuna harid qilish uchun harajatlar.

13.3 “Ravon yo‘llar” Avtomobil yo‘llaridagi nosozliklarni uzluksiz monitoring qilib boruvchi dasturiy ta’minot yaratish (tarmoq jadvali bo‘yicha 5-8 bosqichlari).

Ushbu bosqichdagi ishlarning mehnat hajmi 164 143,0 ming so‘m kunbay/ishchi (10 kishi × 21,2 kun) va ish haqini to‘lash, mutaxassislarning ishini rag‘batlantirish (Y – bosqich ustida ishlaydigan xodimlar soni * oyliklari * boschiq davom etadigan oylar soni. Masalan, bosqich 4 oy davom etadi. 1 nafar loyiha rahbari, 1 nafar bosh ilmiy hodim, 1 nafar yetakchi ilmiy hodim, 4 nafar katta ilmiy hodim, 2 nafar kichik ilmiy hodim va 1 nafar texnik ijrochi muhandis ishlaydi. Unda Y= 4*(1*0,5*9184,4+1*0,5*8758,4+1*0,5*7408,8+3*0,5*6462,1+1*0,25*6462,1+2*0,5*4946,8+1*0,25*1273,3) 116 998,4 ming so‘mni tashkil etadi.

Ijtimoiy sug‘urtalarga va ish bilan ta’minlashga ko‘maklashuvchi davlat jamg‘armasiga ish haqi fondining 25% miqdoridagi ajratmalar – (116 998,4/4) 29 249,6 ming. so‘m etib belgilandi.
Bosqich bo‘yicha umumiy harajatlar – (X = (Y=116 998,4)*1.25 + (Z=17 895,0)) 164 143,0 ming so‘mni tashkil etadi. Shu jumladan, (Z) 17 895,0 ming so‘m loyihani amalga oshirish uchun boshqa harajatlar.