O’zbekiston Respublikasi Raqamli Texnologiyalari vazirligi

Triggerlar — bu shunday mantiqiy qurilmalar, ularning chiqish 
signallari faqat kirishlardagi signallar bilan emas, balki ularning 
ishlash tarixi, yaʼni xotira elementlarining holati bilan ham 
belgilanadi. 
Flip-flop (inglizlar triggerni shunday ataydi) birinchi 
darajadagi mantiqiy element emas, lekin oʻzi birinchi darajali 
mantiqiy elementlardan iborat — invertorlar yoki mantiqiy 
eshiklar. Birinchi darajadagi mantiqiy elementlarga nisbatan 
flip-flop ikkinchi darajali mantiqiy qurilmadir. 
Trigger — bu RAMning elementar hujayrasi. 
Trigger — bu fikr-mulohaza bilan mantiqiy funksiyani 
bajaradigan eng oddiy qurilma, yaʼni 
kibernetikadagi
 eng oddiy 
qurilma. 
N-ariy flip-flop — bu N ta barqaror holatga ega boʻlgan va 
istalgan holatdan boshqa holatga oʻtish qobiliyatiga ega boʻlgan 
qurilma (elementar almashtiriladigan xotira katakchasi, N 
barqaror pozitsiyali kalit). 
Flip-flop — ikkita barqaror holat 0 va 1 boʻlgan mantiqiy 
qurilma, bir nechta kirish va ikkita chiqish, biri toʻgʻridan-
toʻgʻri, ikkinchisi esa teskari. 

---

Tasniflash 
Dinamik trigger — bu boshqariladigan generator boʻlib, uning 
holatlaridan biri (bitta) chiqishda maʼlum chastotali 
impulslarning uzluksiz ketma-ketligi, ikkinchisi (nol) chiqish 
impulslarining yoʻqligi bilan tavsiflanadi. Holatlarning 
oʻzgarishi tashqi impulslar orqali amalga oshiriladi (3-rasm). 
Statik triggerlarga qurilmalar kiradi, ularning har bir holati 
chiqish kuchlanishining doimiy darajalari (chiqish potensiallari) 
bilan tavsiflanadi: yuqori — taʼminot kuchlanishiga yaqin va 
past — nolga yaqin. Statik triggerlar koʻpincha ularning chiqishi 
taqdim etilishiga qarab potentsial triggerlar deb ataladi. 
Statik (potensial) triggerlar, oʻz navbatida, amaliy qiymati 
boʻyicha teng boʻlmagan ikki guruhga — simmetrik va 
assimetrik triggerlarga boʻlinadi. Ikkala sinf ham ijobiy fikrga 
ega boʻlgan ikkita invertorning ikki bosqichli kuchaytirgichida 
amalga oshiriladi va ular oʻz nomlarini elektron elementlar 
orasidagi ichki elektr aloqalarini tashkil qilish usullariga 
qarzdor. 
Nosimmetrik triggerlar konturning simmetriyasi bilan ikkala 
qoʻlning tuzilishida ham, elementlarining parametrlarida ham 
ajralib turadi. Asimmetrik flip-floplar uchun alohida kaskadlar 

---

elementlarining parametrlari, shuningdek, ular orasidagi 
bogʻlanishlar bir xil emas. 
Nosimmetrik statik flip-floplar zamonaviy elektron jihozlarda 
qoʻllaniladigan flip-floplarning asosiy qismini tashkil qiladi. 
Simmetrik flip-floplarning eng oddiy amalga oshirishdagi 
sxemalari (2x2OR-NOT) 4-rasmda koʻrsatilgan. 
4-rasmBipolyar tranzistorlarda nosimmetrik tetikler : 
yuqoridan — kaskadlar orasidagi toʻgʻridan-toʻgʻri aloqa bilan; 
pastki — rezistorli ulanish bilan 
Asosiy va eng umumiy tasniflash xususiyati — funktsional — 
kirish signallari paydo boʻlishidan oldin va keyin maʼlum diskret 
vaqtlarda triggerning kirish va chiqishlari oʻrtasidagi mantiqiy 
aloqalarni tashkil qilish usuliga koʻra statik simmetrik 
triggerlarni tizimlashtirishga imkon beradi. Ushbu tasnifga 
koʻra, triggerlar mantiqiy kirishlar soni va ularning funktsional 
maqsadi bilan tavsiflanadi (5-rasm). 
Funksionaldan mustaqil boʻlgan ikkinchi tasnif sxemasi 
triggerlarni axborotni kiritish usuli bilan tavsiflaydi va 
kirishlardagi maʼlumotlarning oʻzgarishi momentiga nisbatan 
chiqish maʼlumotlarini yangilash vaqti bilan baholaydi (6-rasm). 

---

Tasniflash tizimlarining har biri triggerlarni turli koʻrsatkichlar 
boʻyicha tavsiflaydi va shuning uchun bir-birini toʻldiradi. 
Masalan, RS tipidagi triggerlar sinxron yoki asinxron boʻlishi 
mumkin.