O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi

Mustaqil tayyorlanish uchun o‘quv adabiyotlar: 

1.  I.K. Tsitovich. Kurs analiticheskoy ximii. M.,1985,282 b. 

2.  A.V.Babkov, G.N.Gorshkova, A.M.Kononov. Praktikum po obshey ximii s elementami 

kolichestvennogo analiza. M.,1976, 142 b. 

3.  V.N.Alekseev. Kolichestvennыy analiz. M.,1972., 395 b. 

 

 

AMALIY MASHG‘ULOT № 6.  

ERITMALARNING KOLLIGATIV XOSSALARI 

 

        Mashg‘ulotning maqsadi: Eritmalarning kolligativ xossalari, osmotik bosimi  haqida 

malumotga ega bo‘lib, biologik suyuqliklar va dorivor preparatlar eritmalarining osmotik bosimini 

miqdorini hisoblashni o‘rganish. 

      O‘rganilayotgan mavzuning ahamiyati. Osmos hodisasi o‘simlik va tirik organizmlar 

hayotida katta rol’ o‘ynaydi. Hujayra yuzasi va organizm to‘qimalari qobiqlari yarim o‘tkazgich 

membrana xossalariga ega. Osmotik bosim organizm ichida eng muhim omil bo‘lib, uning turli 

qismlarida suv taqsimotini belgilaydi, uning qiymati doimiydir. U organizmdagi oziq-ovqat 

mahsulotlari so‘rilishi va yutilishiga yordam beradi.  

     Odam  qonida  va boshqa  biologik suyuqliklarda osmotik bosim doimiyligi taminlanib turadi. 

Tana harorati 37

0

S bo‘lganda qonning osmotik  bosim qiymati 740-780 kPa (7,7atm.) oralig‘ida 

bo‘ladi. Bosimning bunday qiymati turli moddalarning qondagi miqdoriga bog‘liqdir. 

       Biologik  suyuqliklar osmotik bosimi qiymatini buzmaslik uchun odam va hayvon 

organizmiga katta hajmda faqat izotonik eritmalar quyish mumkin. Gipertonik eritmalar sudurgi 

va shamollash jarayonida inektsiya xolida ishlatiladi, gipotonik eritmalar  esa ishlatilmaydi. 

      Mavzuni chuqur o‘zlashtirgan xolda dorivor preparatlar eritmalari va turli biologik 

suyuqliklar osmotik bosimini, konsentratsiyasini va boshqalarni aniqlash mumkin.