O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti


-MA`RUZA. NOVOKAIN, DIKAIN, LIDOKAIN,DIMEDROL


Download 3.09 Mb.
Pdf ko'rish
bet131/273
Sana04.11.2023
Hajmi3.09 Mb.
#1746083
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   273
21-MA`RUZA. NOVOKAIN, DIKAIN, LIDOKAIN,DIMEDROL. 
ULARNING TOKSIKOLOGIK AHAMIYATI, OB‘EKTLARDAN AJRATIB 
OLISH VA TAHLIL USULLARI 
Ma'ruza rejasi: Novokain, dikain, lidokain. Ularning toksikologik ahamiyati, 
ob'ektlardan ajratib olish va tahlil usullari 
 
Novokain 
C
O
O
CH
2
H
2
N
CH
2
N
C
2
H
5
C
2
H
5
Novokain tabiiy kokain alkaloidi o‘rnida qo‘llaniluvchi sintetik birikmalardandir. 
Haqiqatan ham kokainni organizmga zaharli va xavfli ta'siridan ("kokainizm") 
qutilish maqsadida novokain va dikain moddalari sintez qilingan. 
Novokain - p-aminobenzoy kislotaning dietilaminoetanol bilan hosil qilgan efiri. 
Novokain oq kristall kukun bo‘lib, suv va etil spirtida yaxshi, xloroform va efirda 
kam eriydi. U ta'siri jihatidan kokaindan kuchsizroq bo‘lib, tibbiyotda mahalliy 
og‘riq qoldiruvchi vosita sifatida qo‘llaniladi. 
Ba'zi bir odamlarning organizmi novokainga juda ham sezgir bo‘ladi, shuning 
uchun bunday kishilarga novokain berilsa, zaharlanish alomatlari paydo bo‘lishi 
mumkin. Inson novokain bilan zaharlanganda boshi aylanadi, umumiy darmonsizlik 
paydo bo‘ladi, qon bosimi pasayadi, kollaps va shok holati vujudga keladi. 
Zaharli dozada novokain asab faoliyatida qo‘zg‘alishni vujudga keltiradi, so‘ng 
markaziy asab tizimini falajlaydi. 
Novokain 
organizmda 
p-aminobenzoy 
kislotasi 
va 
dietilaminoetanolga 
parchalanib, 2% yaqini esa o‘zgarmagan holda peshob orqali chiqariladi. 
Sifat reaktsiyasi. 
1. Novokain eritmasi natriy nitrit va (

- naftol eritmalari ta'sirida qizil rangli 
azobo‘yoqni hosil qiladi. 
2. Dragendorf reaktivi novokain bilan xarakterli to‘g‘ri to‘rt burchakli qizil 
qo‘ng‘ir rangli kristallar hosil qiladi. 
3. YuQX usulida aniqlash: erituvchilar aralashmasi siklogeksan-benzol-dietil efiri 
(75:15:10), aniqlovchi reaktiv ? Dragendorf reaktivi. 


183 
Novokain uchun Rf=0,33-0,35, dikain uchun Rf=0,60-0,63 ga teng. 
4. Suvli eritmasining UB-spektrlari (

max
= 229 nm; 2n H
2
SO
4
eritmasida 
((

max
= 228, 272, 279 nm tashkil qiladi. 
Miqdori. 
SF usuli 
FEK usul - azobo‘yoq reaktsiyasiga asoslanib aniqlanadi. 
Dikain 
C
O
O
CH
2
HN
CH
2
N
C
2
H
5
C
2
H
5
C
4
H
9
Dikain p-butilaminobenzoy kislotaning dimetilaminoetanol bilan hosil qilgan efiri 
bo‘lib, oq yoki sariq rangli kristall modda, suv, xloroform, etil spirtida yaxshi va etil 
efirida yomon eriydi. 
U juda zaharli hisoblanib kokainga nisbatan 2 va novokainga nisbatan o‘n marta 
organizmga kuchli ta'sir etadi. 
Kishi dikain bilan zaharlanganda huddi kokain bilan zaharlangani kabi belgilar 
namoyon bo‘ladi. 
Ishqoriy muhitda organik erituvchilar bilan ekstraktsiyalanadi. 
Dikain bronxo- va ezofagoskopiya va oftalmologiyada anesteziya uchun 
qo‘llaniladi. 
Organizmda metabolizmga uchrab, peshob orqali ajraladi. 
Sifat reaktsiyasi. 
1. Vitali-Moren reaktsiyasini berib, qon kabi qizil rang hosil qiladi. 
2. 30% NaNO
2
eritmasi bilan dikain xarakterli prizmatik kristallar hosil qiladi. 
3. YuQX usulida aniqlash (novokainga qarang). 
4. UB spektri bo‘yicha; 0,1n H
2
SO
4
eritmasi (

max
= 229, 281 312nm maksimum 
nur yutish spektrini namoyon qiladi. 
Miqdori. 
SF usulda aniqlanadi. 
FEK usulda aniqlanadi. 

Download 3.09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   273




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling