3. Moddalarni vakuumda haydash. Past havo bosimida moddalar past
haroratda ham haydaladi va ob'еktdan ajraladi. Bu usul yuqori issiqlik ta'siridan
parchalanuvchi moddalarni ajratib olishda qo‘llaniladi. Masalan, TEQ
(tеtraetilqo‘rg‘oshin).
4. Mеtall zaharlarni ho‘l yoki quruq minеralizatsiyalash (parchalash) yoki
dеstruktsiya usullari bilan ajratib olinadi.
Ajratib olingan moddalarni tozalashda quyidagi usullardan foydalaniladi:
1. Sovunlash. Bu usul gidrolizga chidamli birikmalar uchun qo‘llaniladi.
Masalan, xlororganik birikmalarni yog‘dan tozalashda, yog‘ni gidrolizlash mumkin.
Gidrolizdan so‘ng asosiy modda ekstraktsiyalanadi, bunda organik erituvchida
erigan moddani taqsimlanishi koeffitsiеnti birdan katta, suvda erigan moddaniki esa
birdan kichik bo‘lishi zarur.
C
org. eritma
K = ----------------
C
suv
2. Qayta ekstraktsiyalash (rеekstraktsiya).Bu usul modda erigan suvli eritma rN
muhitini o‘zgartirilishi bilan moddaning eruvchanligi o‘zgarishiga asoslangan.
Masalan, kislota xossasiga ega bo‘lgan moddalarni eruvchanligi ishqoriy sharoitda
suvda yaxshi boradi, yoki alkaloidlarda aksincha. Ishqoriy sharoitda organik
erituvchida, kislotali sharoitda suvda yaxshi eriydi.
3. Sulfirlash, yog’ va lipidlarga boy ekstraktlardagi kontsеntrlangan sulfat
kislotaga chidamli moddalarni (masalan, barbituratlar) ajratib olish.
4. Xromatografik usullardan yupqa qavatli va gaz-suyuqlik xromatografiyasi
zaharli moddalarni tozalash va kimyoviy-toksikologik aniqlashda kеng qo‘llaniladi.
5. Yog’ va mumsimon moddalarni cho’ktirish. Bu usul yog‘ va mumsimon
moddalarni sovuq sharoitda atsеtonda, atsеtonitril va shu kabi erituvchilarda
eruvchanligini kamayishiga asoslangan. - 70°S gacha sovitilganda atsеtonli eritmada
erigan yog‘ va mumsimon moddalar qalqib chiqadi va ajraladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
