O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi toshkent tibbiyot akademiyasi tibbiy ta’limni rivojlantirish markazi ginekologiyadan yagona uslubiy tizim bo’yicha yaratilgan amaliy mashg’ulotlar o’tkazish uchun o’quv qo’llanmasi
Menstruatsiya siklining buzilishi
Download 0.98 Mb.
|
ЯМС ГИНЕКОЛОГИЯДАН
- Bu sahifa navigatsiya:
- Homiladorlikni ko’tara olmaslik
- Reproduktiv sistema yomon sifatli o’smalari rivojlanishi xavfi.
- Jinsiy a’zolar gigiyenasi
- Успеваемость в (%) и баллах ball Talabaning bilim darajasi
- 9. Хронологическая карта занятия
|
Menstruatsiya siklining buzilishi gormonal fonninng keskin o’zgarishi oqibatida rivojlanadi. Qirilgan endometriyning faoliyati buzilishi, surunkali yalliglanish jarayonlari ham bunga sabad bo’ladi. Bachadondan tshqari homiladorlik endometriyning shikastlanishi, chandiqli jarayonlar, keyingi otalanish bachadon bo’shlig’ida emas, bachadon naylarida bo’lishi oqibatida rivojlnadi. Homiladorlikni ko’tara olmaslik bachadon shikasti oqibatida keyingi homila tabiiy abortga uchraydi. Shikastlangan bachadon bo’yini yukni ko’tara olmaydi va bola tashlash kuzatiladi. Bepushtlik endometriy jaroxatlanishi, yallig’lanishli jarayonlar, bachadon naylarining o’tkazuvchanligi buzilishi oqibatida yuzaga keladi. Endometrioz suni’y ravishda homiladorlikni to’xtatish ushbu patologiyani yuzaga kelish xavfini oshiradi. Endomretriy bo’laklarining machadon mushak qavatiga tushishi oqibatida og’riqli xayz ko’rish kuzatiladi. Reproduktiv sistema yomon sifatli o’smalari rivojlanishi xavfi. Abort sut bezi va tuxumdon xavfli o’smalari xavfini oshiradi. Reabilitatsiya va abortdan keyingi kontrsepsiya Aboertdan keyingi davrda eng muhim masalalardan biri infeksiyardan saqlanishdir. Abortdan boshlab keyingi menstruatsiyagacha ayniqsa extiyot bo’lish kerak Jinsiy a’zolar gigiyenasi Birinchidan, ayol faqat dush qabul qilishi, vannada yotish mumkin emas. Keyingi xayzgacha jinsiy aloqa qilish mumkin emas, bu infeksiya tushishiga sharoit yaratadi. Ba’zan bachadondan qon ketishlar kuzatilishi mumkin. Keyingi holatlarda abort oldini olish maqsadida urug’lanshga qarshi vositalarni qabul qilish, bu nafaqat urug’lanish oldini olibgina qolmay, jinsiy maylni ham cheklab turadi. Abortdan keyingi asoratlarni chastotasini kamaytiruvch maqsadida tadbirlar, sanitar oqartuv ishlarini olib barish lozim. Ushbu mashg’ulotda foydalaniladigan yangi pedagogik texnologiyalar: “mushuk qopda” Ish uchun kerak:
Savollar va variantlar jamlamasi Guruxdagi talabalar o’rni bo’yicha raqamlar Toza qog’oz va ruchka Ishning borishi Guruxdagi barcha talabalar raqamlari bo’yicha 3tada kichik guruxchalargabo’linadilar. Xar bir kichik guruxcha aloxida stolga o’tiradi, toza varoq va ruchka tayorlashadi. Qog’ozga sana, gurux raqami, fakultet, qatnashuvchi talabalarning ismi sharifi yoziladi. Gurux a’zolaridan biri o’qituvchi yoniga borib, bonvertdan savol variantini oladi. Bu variantlar alohida bo’lib, ularning qiyinlik darajasi bir xil bo’lishi lizim. Talaba oz varog’iga savolini yozib oladi va ishni bajarish uchun 15 daqiqa vaqtni belgilab qo’yadi. Kichik guruxlar o’zaro vazifani muxokama qilishadi, javoblarni yozishadi. O’qituvchi talabalarni boshqa guruxlardagi talabalar bilan muloqot qilmasligi uchun qattiq nazorat qilishi lozim. 15min.dan keyin javoblar varaqasi yig’ib olinadi. Mashg’ulot davomida o’qituvchi to’g’rilikni, vazifaning adolatli bajarilayotganligini nazorat qilib boradi. Guruxchaning barcha a’zolari bir xil ball oladilar. Maksimal – 0,8 ball 0,8 – 0,7 “5” 0,6 – 0,4 “4” 0,4 – 0,1 “3” 0 “2” Javoblar varog’iga o’qituvchi ball va imzo qo’yadi. Talabaning olgan balli uning shu mashg’ulatdagi teoretik qism uchun joriy baho bo’lib hisoblanadi. Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi. Talabalar ishi o’qituvchida saqlanadi. Interaktiv o’yin “zaif bo’g’in” Ish uchun kerak: Alohida varoqlarda pechatlangan savollar to’plami O’yin dalolatnimasini tuzish uchun gurux ro’yxati yozilgan varoqlar Sekundamer Ishning borishi O’yin pedagog tomonidan yordamchi talaba yordamida o’tkaziladi Xisobchi talaba varoqqa sanani, guruxraqamini, fakultet, o’yin nomi va talabalar ro’yxatini yozib chiqadi O’qituvchi savollar ketma-ketkligi bo’yicha talabalarga savollar beradi. Talaba 5sek. Ichida javob berishi lozim O’qituvchi “to’g’ri” yoki “noto’g’ri” deb javobni baholab boradi. Agar noto’g’ri bo’lsa o’qituvchi o’zi to’g’ri javobni aytadi Xisobchi talaba familayasi to’g’risiga javob to’g’ri yoki noto’g’riligiga qarab “+” yoki “-” qo’yib boradi Talaba shu xildagi 2 turdagi savollardan o’tadi Ikkinchi turda talaba ikkita minus olsa u o’yindan chetlatiladi, huddi «zaif bo’g’in» kabi O’yin qolgan talabalar bilan yangi aylana bo’ylab davom etteiriladi. Ularda yana yangi tur taklif qilinib, yangi savollar berib boriladi. Birinchi tur kabi 2ta minus olgan talaba o’yindan chiqadi. Turma-tur eng kuchli o’yin ishtirokchisi aniqlab olinadi Varoqdagi talaba familiyasi to’g’risiga o’qituvchi o’sha talabaning qaysi turda “bosh o’rin” bo’lganligini registratsiya qilib boradi O’yin maksimal 0,8 ball bilab baholanadi. Birinchi 2 ta turda «zaif bo’g’in» bo’lgan talaba 0 ball oladi. 3-turdan keyingi javoblar – 0.2 ball 4-turdan keyingi javoblar – 0.4 ball 5-turdan keyingi javoblar – 0.6 ball Eng kuchli qatnashchi 0.8 ball oladi. Talabaning olgan ballari asosida joriy baho qo’yiladi. Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi. O’yin dalolatnomasi saqlab qo’yiladi Interaktiv o’yin: “asalari uyasi” Ish uchun kerak: Ish uchun kerak:
Alohida varoqlarda chop etilgan topshiqlar va vaziyatli masalalar to’plami Guruxdagi talabalar o’rni bo’yicha raqamlar Toza varoq va ruchka Ishning borishi Barcha talabalar 4tadan bo’lib 3 guruxga bo’linadi. Xar bir gurux alohida stolga o’tiradi, qog’oz va ruchka tayorlshadi. Varoqqa sana, gurux raqami, fakultet, qatnashchilarning ismi familiyasi va o’yin nomi yoziladi Gurux a’zolaridan biri varoqqa topshiriqni yozadi Barcha gurux a’zolari topshiriqni o’zaro muhokama qilishadi va ulardan biri yechimni yozib qo’yadi Muhokama uchun 15 daqiqa ajratiladi O’yin borishini o’qituvchi nazorat qilib turadi Natijalar o’qituvchiga topshiriladi Barcha o’yin ishtirokchilari natijalarni muhokama qilishadi, nisbatan to’g’ri yechimni tanlashadi Muhokama uchun 15 daqiqa ajratiladi Talaba mashg’ulotning teoretik qismi reytingiga ko’ra javoblariga yarasha baholanadi Nisbatan yaxshi javob bergan gurux 100% oladi, 2-o’rinni olgan gurux 85,9%, 3-o’rinni olgan gurux esa 70,9% oladi O’qituvchi varoqlarga guruxning olgan ballini va imzo qo’yib chiqadi Talaba olgan ball uning joriy bahosi sifatiga jurnalga qo’yiladi Jurnal pastki qismidagi bo’sh joyga o’rkazilgan o’yin belgilab qo’yiladi va gurux sardori imzo qo’yadi. Talabalar ishlari saqlab qo’yiladi Analitik qism Vaziyatli masalalar: Masala 1 Abort vaqtida bachadon devorining perforatsiyasi yuzaga keldi. Sizning taktikangiz? Kuzatish, qoringa sovuq narsa qo’yish, antibakterial va uterotonik terapiya Gisteroskopiya nazorati ostida homilaning qolgan qismini olib tshlash, keyinchalik – antibakterial va uterotonik terapiya Shoshilinch Kesar kesish, teshikni tikish, qorin bo’shlig’i a’zolari reviziyasi* Konservativ terapiya effekt bermaganda Kesar kesish Qorin bo’shlig’i ichida qon ketishini inkor etish uchun laparoskopiya Bemorda qanday asoratlar bo’lishi mumkin? Qorin bo’shlig’i a’zolarining shikastlanishi Qorin bo’shlig’iga qon quyilish Peritonit Sepsis Yuqoridagilarning barchasi* Masala 2 Statsionarga 24 yoshli ayolni tez tibbiy yordam brigadasi quyidagi shikoyatlariga k’ra olib keldi: qorin pastki qismida xurujsimon o’griqlar, jinsiy yo’llardan ko’p miqdorda qonli ajralmalar kelishi va xolsizlik. AB 100/60mm.sim.ust, puls 90ta/min. tana harorati 37 C. oxirgi normal menstruatsiya 2 oy avval bo’lgan. Qin orqali ko’rilganda bachadon bo’yni eroziyanmagan, sianozli, tashqi tomondan barmoqnio’tkazadi. Bachdon 6 haftali homiladorlik darajasida kattalashgan, og’riqsiz. Ortiqlqr ikki tomonlama aniqlanmaydi. Qaysi tashxis nisbatan to’g’riroq? BDQK Buzilgan bachadondan tashqarihomiladorlik Bachadon ortiqlarining yallig’lanishi Bachadon miomasi Noto’liq abort*
Optimal hajmdagi shoshilinch tibbiy yordam Shoshilinch laporatomiya, tubektomiya, infuzion-transfuzion terapiya Estrogen-gestagen preparatlari yordamida gormonal gemostaz, infuzion-transfuzion va uterotonik terpaya Shoshilich Kesar kesish, bachadonnong qin ustidan amputatsiyasi, gemotransfuziya Gisteroskop nazorati ostida bachadon bo’shlog’ini diagnostik qirib tozalsh, gemotransfuziya Homila qoldiqlarini instumenlar bilan olib tashlash, infuzion va uterotonik terpiya*
Sun’iy yo’l bilan homiladorlik to’xtatilgan 32yoshli ayolda 3-kuni qorin pastki qismida xurujsimon og’riqlar, jinsiy yo’llardan qonli ajralmalar, tana temperaturasining 38 C gachako’tarilishi kuzatilgan. Qin orqali ko’rikda bachadonbo’yni qisqargan, kanal barmoqni o’tkaza oladi, bachadon 8-9 haftali homidorlik darajasida kattalashgan, paypaslanganda og’riqli, ikki tomonlama ham ortiqlar aniqlanmaydi. Nisbatan to’g’ri tashxis? Endometrit, homila qismlari qolgan* Surunkali adneksitning qo’zishi Ko’triluvchi gonoreya Gematometra Davolash taktikangiz? Bachadon bo’shlig’ida homila qismlarining qolgan yoki qolmaganligini va endometrit bor yoki yo’qligini aniqlash uchun UTT tekshiruvi* Bachadon bo’shlig;ini qirib tozalash* Infuzion, antibakterial, uterotonok terapiya buyurish* Sintetik estrogen-gestagen preparatlari yordamida gormonal gemostaz o’tkazish Kuzatish, antibakterial terapiya tavsiya qilish 4 chi masala 30 yoshli ayol shifokorga yonbosh sohasida og’riq va qindan kuchli qon ketish bilan murojaat qildi, oxirgi marta 8 oy oldin xayz korgan, Bimanual tekshirishda: bachadon o’lchamlari 7-8 haftalik homila darajasida kattalashgan, qattiq.ajratmalar qonli. UTT da bachadon boshlig’ida homila urug’langan hujayra ko’rildi. 1. Sizni tashxisingiz A. 7-8 haftalik homiladorlik, chiqish qismida abort* B. 7-8 haftalik homila, noto’liq abort C. tabiiy abort havfi D. tabiiy abortning boshlanishi E. bachadon miomasi va homiladorlik 2. Vrach taktikasi A. bachadon ichini instrumental tozalash* B. qon to’xtatuvchi konservativ terapiya C. bachadonni qisqartiruvchi preparatlar berish D. homiladorlikni uzaytirishga yo’naltirilgan terapiya E. uterotoniklar
bemor 24 yoshda, qorinning pastki qismida tutub og’ruvchi og’riqlar, jinsiy yollardan ko’p miqdorda qon laxtakli ajratmalar, xolsizlik shikoyatlari bilan tez tibbiy yordam brigadasi bilan shifoxonaga olib kelindi. Qon bosimi: 100/60 mm.Hg.ust., puls minutiga 90 marta, tan’a harorati 37 °С. Oxirgi marta 2 oy oldin normal xayz korgan. Qin tekshiruvida: bachadon boyni eroziyalanmagan, sianotik, tashqi kirish qismi barmoqni o’tqazadi. Bachadon 6 haftalik hajmda kattalashgan, og’riqsiz. Ikkala tomonda ham hosilalar aniqlanmadi. Gumbazi chuqur, og’riqsiz. 1. Qaysi tashxis extimoli yuqoriroq? A. bachadondan disdunksional qon ketish B. tashqi bachadondan tashqi xomiladorlik C. bachadon xosilalarining yallig’lanishi D. bachadon miomasi E. noto’liq abort* 2. Tez tibbiy yordamning optimal hajmiga? A. tezkor laparatomiya, tubektomiya, infuzion – transfuzion terapiya B. estrogen – gestagen preparatlar bilan gormonal gomeostaz, infuzion – transfuzion va uterotonik terapiya C. tez qorinni ochib, bachadonni qin usti ampultatsiyasi, gemotransfuziya D. gisteroskop nazorati ostida qisman diagnostik bachadonni tozalash. E. urug’langan tuxum hujayrasini qoldiqlarini instrumental tozalash, infuzion va uterotonik terapiya Masala 6 Bemor 20 yoshda, shifokorga navbatdagi hayz siklining 10 kunga kechikganligi shikoyati bilan murojaat qildi. Qon bosimi 120/80 mm.Hg.ust., puls minutiga 72 marta. Transvaginal exografiyada: bachadon nayida rivojlanayotgan homiladorlik belgilari, 1. Shifokorning to’g’ri taktikasi: A. davolash taktikasini xaqida xulosaga kelish va diagnozni oydinlashtirish uchun bemorni tezda gospitilizatsiya qilish* B. bemorga kasallik vraqasi berish va qonda va siydikda XG ning titrini aniqlash uchun yollanma berish. Tekshiruv natijalarini olgandan keyn qayta ko’rinishni tavsiya qilish C. bir xaftadan so’ng qaytadan UTT dan o’tishni tavsiya qilish D. funksional testlar diagnostic tekshiruvlarini o’tqazish E. qinning orqa gumbazidan qorin bo’shlig’ini punksiya qilish. Agar punktat aniqlamasa kasallik varaqasini berish va 5 kundan keyn qayta konsultatsiya olishni tavsiya qilish 2. statsionar sharoitida shifokorning optimal harakatlari qanday boladi? A . davolovchi – diagnostic laparaskopiya * B. tezkor qorinni ochish C. UT datchik nazorati ostida qinning orqa gumbazidan qorin boshlig’ini punksiya qilish, D. endometriy gisteroskop bilan qirib tashlash E. rejali ravishda charvi kesish amalyotini bajarish Masala 7 21 yoshli bemorda genikologik statsionarda bachadon naychada xomiladorlik aniqlandi. Bemorning axvoli qoniqarli, shikoyatlari yoq. Puls 72 ta minutiga, Qon bosimi 120/80 mm.Hg.ust., qonda gemoglobin 130 g/l 1. quydagi bachadondan tashqi homiladorlikda qanaqa davolash chorasi qo’llanilishi mumkun? A. tezkor keser kesish va bachadon naychasini olib tashlash B. laporaskopiya, bachadon naychasini olib tashlash C. mikroxirurgik usul bilan naychaga anastamoz qoyish va bachadon naychasi rezeksyasi qilish D. laparaskopiya yoki transvaginal exografiya nazorati ostida uruglangan hujayraga metotreksat kiritish E. yuqorida sanab otilganlarning hammasi Quyida keltirilganlaning qaysi biri bachadondan tashqi homiladorlikka olib kelishi mumkun? A. bachadon hosilalarining yallig’lanish kasalliklari, B. genital infantilism C. bachadon naychasi endometriozi D. yuqoridagilarning hammasi tog’ri* E. to’g’ri javob yoq Masala 8 Oxirgi xayz 6 oy oldin korgan. Bemor ozini xomilador deb xisoblaydi. Bir xafta oldin qorinning pastki qismida tong’oqsimon, o’ng oyoqqa beriluvchi og’riqlar paydo bo’lgan. Qisqa muddatga xushdan ketgan. Keyingi kuni jinsiy a’zolardan qonli ajratmalar ajralgan. Bemor statsionarga tabiiy abort tashxisi bilan yotqizilgan va bachadon boshlig’ining tozalash amalyoti bajarilgan. Abortdan keyngi davrda subfebril xarorat, va qonli ajratma ajraldi. Bachadon tekshirilganda ikkala tomondagi xosilalari 2x hajmda kattalashganligi aniqlandi. Bemorda yana tong’oqsimon og’riqlar paydo boldi. 1. sizning tashxisingiz? A. tuxumdon apopleksiyasi B. bachadon naychasi xomiladorligining buzilishi* C. ikki tomonlama adneksit D. bachadondagi xomiladorlik E. bachadon boyni eroziyasi 2. qilinadigan taktika? A. laporatomiya B. bachadon boshlig’ini tozalash C. orqa gumbaz punksiyasi D. simptomatik terapiya E. antibacterial terapiya masala 9 bemor 27 yoshda, tez tibbiy yordam mashinasi bilan tuman shifoxanasiga og’ir axvolda olib kelindi. Anamnezida ikki tomonlama bachadon ortiqlarining yallig’lanishi bo’lib, davriy ravishda takrorlanib turgan. Oxirgi marta 10 kun oldin xayz ko’rgan. Ertalab o’rnidan turganda birdaniga qorinning pastki qismida va orqa teshik sohasida og’riqlar paydo bolgan. Ayoll qisqa mudatga xushidan ketib yurgan. Umumiy axvoli og’ir. Teri qoplamari oqimtir rangda. Puls minutiga 120 marta, qon bosimi 90/60 mm.Hg.ust., tili toza, nam, qorni shishgan, pastki qismida birdaniga zo’riqqan. Qin orqali tekshirish birdaniga og’riq paydo bo’ganligi uchun paypaslanmadi. Ortiqdan o’ngda xamirsimon xosila aniqlanadi. Bachadon bo’yni ekskursiyasida birdaniga og’riqli. 1. sizning tashxisingiz A. bachadondan tashqi homiladorlik* B. tuxumdon apopleksiyasi C. kista ayoqchasining buralib qolishi D. boshlang’ich abort E. parametrit 2. taktikangiz A. laparatomiya B. orqa gumbazdan punksiya olish C. A va B D. og’riqsizlantirish E. A, B, D*
Amaliy konikmalarni qadamma qadam bajarish va ko’nikmalarni baxolash bo’yicha vazifalarni bajarish, tabiiy abor bo’lgan ayollar kuratsiyasi kichkina operatsiyalarda qatnashish shoshilinch xolatlarda( abortdan keyngi qon ketishlarda) tez tibbiy yordam ko’rsatish qinda bimanual tekshiruvlar o’tqazish erta va kechki gestatsiya muddatlarini aniqlash ko’zgu bilan tekshirishlar o’tqazish uchta nuqtadan surtma olishni bajarish bakteriologik ekma va antiobiotikka sezuvchanligini aniqlash uchun taxlilga namuna olish. TORCH infeksiya(PSR, IFA tekshirish usullari) taxlili, muxokamasi 7. Bilim, amaliyot va konikmalarni baholash shakllari - og’zaki - yozma
- vaziyatli masalalarni yechish - o’zlashtirilgan amaliy konikmalarni demostratsiya qilish 8. kundalik nazoratning baholash kriteriyalari
9. Хронологическая карта занятия
Download 0.98 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|