O’zbekisтon respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

Shamcha asosining tarkibiga dori moddasini kiritish. Dori moddasi yoki uning suvda yoki spirtda yoki yog‘dagi eritmalari moyli asos tarkibiga eritma-konsentrat sifatida kiritiladi. Shamcha tarkibiga kirgan barcha ekstraktlar yoki kukunlar ko‘rinishidagi ingredientlar maxsus sig‘imdan o‘tkaziladi. Aksariyat holatlarda erituvchi sifatida tozalangan suvdan foydalaniladi. U tozalangan suvni qabul qilgich orqali to‘plagichda yig‘iladi. Eritma-konsentrat bo‘z materialli filtr joylashtirilgan sig‘imdan asos solingan reaktorga o‘tkaziladi. Ingredientlarni eritish uchun har xil usullardan foydalanish mumkin. Masalan rux sulfat tozalangan suvda 45-48^oC haroratda 1:0,5 nisbatda eritiladi. Belladonna quyuq ekstrakti ham tengma-teng nisbatdagi tozalangan suvda eritiladi. Buning uchun belladonna quyuq ekstrakti 55-60^oC haroratda suv hamomida qizdirilib, suyultiriladi va maxsus sig‘imga solinadi. Tozalangan suv o‘lchab olinib, 45-48^oC haroratgacha isitiladi va belladonna quyuq ekstrakti solingan maxsus sig‘imga solinadi. Quyuq ekstrakt to‘liq erigandan so‘ng eritma filtrlanadi va moyli asos bilan aralashtirish uchun uzatiladi. Opiy ekstraktining eritmasi ham xuddi shu tartibda tayyorlanadi. Suv qalampirining ekstratini eritmasi esa oldin suv qalampirining ekstrakti 55-60^oC gacha qizdirilib so‘ng teng miqdordagi 40% etil spirti bilan aralashtirish orqali tayyorlanadi. Tayyor eritma tarkibi kiritilishi lozim bo‘lgan fenol 44^oC haroratgacha qizdirilgan moyli asos bilan 1:2 nisbatda aralashtiriladi. Yod kristallari 10% spirti eritma ko‘rinishida asos tarkibiga kiritiladi.

Suvda va spirtda erimaydigan dori moddalari moyli asos tarkibiga sunspenziya-konsentrat ko‘rinishida kiritiladi. Bunday konsentratlar uch juvali mazoterkalarda tayyorlanadi. Buning uchun dori moddasi zarur bo‘lsa sharli tegirmonda maydalanadi va elanadi. Mayda kukunlar masalan faollashtirilgan ko‘mir, vismut subnitrat va boshq. uchun maydalash jarayonini hojati yo‘q. Agar lozim bo‘lsa faqat elanadi xolos. Tayyorlangan kukunlar qozonga solinib, 40-50^oC haroratgaa qizdirilgan, reaktordan maxsus druk-filtr orqali o‘tgan moyli asos bilan aralashtiriladi. Olingan aralashma-konsentrat (1:2 yoki 1:3) sovutiladi va uch juvali mazoterka yordamida juvalar orasidagi masofa 5-10 mkm bo‘lgan holatida o‘tkaziladi. Agar kerak bo‘lsa jarayon bir necha marta takrorlanadi. Kerakli qalinlikdagi aralashma-konsentrat olingandan so‘ng massa qabul qilgichga undan esa asos uchun reaktorga o‘tkaziladi.