O’zbekisтon respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

Eritmalar nazariyasi. Qattiq moddalarning eritmalari

Moddalarning suvda eruvchanligi bilan D.I.Mendeleev davriy jadvalida elementlarning joylanishi orasida ma’lum bog‘lanish borligi muqarrar. 1794 yilda rus olimi T.E.Lovits eritmalarning o‘ta to‘yinish hodisasini kashf etdi. To‘yingan issiq eritma filtrdan o‘tkazilib, qattiq jism zarrachalaridan tamomila ozod qilingandan keyin ehtiyotlik bilan sovutilsa, eritmadan qattiq jism ajralib chiqmasligi mumkin. Bunday eritmada bo‘lgan eruvchi modda konsentratsiyasi to‘yingan eritmadagiga qaraganda ortiq bo‘ladi. Shunday eritma o‘ta to‘yingan eritma deyiladi. O‘ta to‘yingan eritma barqaror tizim emas, biroq tinch holatda uzoq saqlanishi mumkin. Agar bunday eritmaga eruvchi moddaning kichik kristallari tashlansa (yoki eritma silkitilsa), darhol kristallanish sodir bo‘ladi. Masalan, Na₂SO₄* 10H₂O tuzlari o‘ta to‘yingan eritmalar hosil qiladi.