O’zbekiston Respublikasi Transport Vazirligi Toshkent Davlat Transport Universiteti

 
Samaradorlik. Jamiyat tomonidan ko'p ehtiyoj sezilgan tovar va xizmatlar 
ishlab chiqariiishda resurslardan oqilona foydalanishni ta’minlash kerak. Bunda o'z 
navbatida usullardan ham tartibli foydalanishni ko'zda tutadi va bu mahsulot ishlab 
chiqarishning yangi va mahsuldor yo'li hisoblanadi. 
 

---

Rag'batlantirish. Bozor tizimi mahorat, qattiq mehnat va tashabbuskorlikni 
rag'batlantiradi. Ishdagi katta tajriba va say-harakat ko'proq tovar ishlab chiqarishga 
va ko'proq daromad olishga yordam beradi. Pirovard natijada, bu insonlarni turmush 
darajasini tubdan yaxshilashga yordam beradi. Shunga o'xshash tarzda 
tadbirkorlarni tavakkallardan qo'rqmasligi yuqori darajadagi foydali daromadni 
qo'lga kiritishga yordam beradi. Muvoffaqiyatli innovatsiyalar iqdisodiy rag'batni 
jadallashtiradi. 
 
Erkinlik. Bozor tizimining eng katta noiqtisodiy mulohazasi shahsiy 
erkinlikka ко’p e’tibor berishdir. Markaziy rejalashtirishdan farqli o'laroq, bozor 
tizimi iqtisodiy faoliyatni hech qanday zo'rlashlarsiz muvofiqlashtiradi. Bozor 
tizimi, darhaqiqat, buni tanlov va korxonaning erkinligini kuchayishini ta’minlaydi. 
Korxonalar va ishchilar bozor tizimi taqdim etayo’ligan mukofot va jazolarga tayyor 
turadi. 
Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari 
 
Oldingi bobdan maiumki, mavjud iqtisodiy tizimlar orasida bozor iqtisodiyoti 
o'zining afzalliklari bilan ajralib turadi. Aynan shu afzalliklar mazkur iqtisodiy 
tizimning samarali va barqaror amal qilishi, rivojlanishiga zamin yaratadi. Eng 
avvalo, bozor iqtisodiyotining uchta ustun jihatini ko'rsatib oiish maqsadga muvofiq 
hisoblanadi. 
 
1. Resurslami taqsimlashning samaradorligi. Bozor tizimi resurslami 
samarali taqsimlashga yordam beradi. Buning mazmuni shuki, raqobatli bozor tizimi 
resurslami jamiyatga eng zamr bo'lgan tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishga 
yo'naltiradi. U ishlab chiqarish uchun resurslami uyg'unlashtirishning ancha 
samarali usullarini va ishlab chiqarishga yangi, ancha samarali texnologiyani 
qoilashni taqozo etadi. Qisqasi, bozor tizimi shaxsiy manfaatni shunday tartibda 
boshqaradiki, u jamiyat uchun mavjud resurslardan zarur tovarlami talab 
darajasidagi miqdorda ishlab chiqarishni ta’minlaydi.