O’zbekiston respublikasi transport vazirligi

10. Mehnatni muxofaza qilish va xavfsizlik texnikasi
Ishchilarga mehnat muxofazasi yo’riqnomasi
Yo’l qurilish ishlariga ishchini 18 yoshga to’lgan taqdirda hamda tibbiy ko’rikdan o’tgandagina ishga qo’yiladi va u tehnika xavfsizligi bilan tanishtiriladi. Mabodo ishchiga bilmaydigan ish buyurilsa u yo’l ustasidan ishchi qo’shimcha instruktaj olishi zarur.
Panjara bo'yicha Yo'riqnomaga, ish joylarida va qurilish da yo'l belgilari, yo'l rekonstruksiya qilish va ta'mirlash joylashtirish" muvofiq to'siq devor bo'lim ish qalqon ko'chma to'siq va yo'l belgilarini o'rnatish yoqishdan oldin .
To'siqni to'sish elementlarini tog' yonbag'irlarida saqlash taqiqlanadi.To'siqning ustunlarini ko'tarish kerak; Bolg'a yordamida to'siqlar qo'yish va yo'naltirishda ishchilar o'rtasida xavfsiz mehnat turlarini yaratish va joriy etish,maxsus qisqichlarda (shoxlarga) ishlaganda o’zaro yordam berib ishlash zarur.
Har ikki tomon 15 m qiyalik pastki odamlar va mexanizmlarni to'siq devor bilan himoyalash.To’siqlarni zangdan tozalashda xodimlarga himoya ko'zoynaklar va respiratorlar berilishi kerak.
To'siqlarni bo'yashda siz xavfsizlik qoidalariga, sanoat sanitariya va yong'inni muhofaza qilishga qat'iy rioya qilishingiz kerak. Bo'yoq va bo'yoq materiallari yopiq idishda saqlanadi. Bo'sh idishlar ham yopilishi kerak.Yog'li tozalashdan so'ng muhrlangan metall qutilarga qo'yish o'z-o'zidan yonishini oldini oladi.
Yonilg'i yoqilganda va uni tozalashda chekish va ochiq olov manbalarini ishlatmang. Markalash apparati operatori xavfsizlik ko'zoynaklarini kiyish kerak.
Avtomobil yo'llarida po'lat to'siqni bariyerlar qurishda quyidagi xavfsizlik adabiyotlarini qo'llash kerak:
Avtomobil yo'llarini qurish, ta'mirlash va saqlash uchun xavfsizlik qoidalari.
Yo'l harakati xodimlarining mehnat muhofazasi bo'yicha namunaviy ko'rsatmasi.
machinists (kran) boom mobil turnalar (temir yo'l, yo'l, yo'lda, g'ildirak turi) uchun xavfsiz ishlashi uchun ko'rsatmalar.
Texnika xavfsizligi bo’yicha ishchilar quyidagi savollar bilan tanishishi lozim:

• 
  korxona hamda boshqarmada olib boriladigan ishlar to’g’risida;
  
• 
  qoidaga asosan korxonaning ishchi mehnat intizomi to’g’risida;
  
• 
  qurilish maydonida, sexlarda va boshqa joylarda bajariladigan ishlar to’g’risida;
  
• 
  talabga asosan mashina va mehanizmlarga e’tibor bilan qarash;
  
• 
  ishga kiruvchilar shaxsiy gigiyenaga e’tibor berishlari majburiy;
  
• 
  elektr xavfsizligiga e’tibor berish asosiy qoidasi;
  
• 
  qoidaga asosan yong’inga qarshi tadbirlar;
  
• 
  ishga borish va kelishda hamda yurgan yo’lida asosiy xavfsizliklar chorasini ko’rish;
  
• 
  ximoyalanuvchi xususiy mablag; va saqlovchi asboblar, anjomlar.
  

Ishchini ish joyida instruktajida quyidagi savollar savollar bilan tanishtirish:

• 
  ishchini ish joyida ishlab chiqarish va ish bajarishida sanitariya qoidalariga va texnika xavfsizligiga rioya etishi;
  
• 
  bir ishni bajarishida ishlab chiqarish travmatizm sababchisi ish joyida asosiy xavfsizligi;
  
• 
  ish joyini saqlashda, ishni to’g’ri tashkil qilish asosiy talabdir;
  
• 
  qoidaga va tavsiyanomaga asosan aloqa va signalizatsiya turlari hamda to’siqlarni saqlovchi moslamalarni yuritish faoliyati;
  
• 
  xodisa ro’y berganda qoidaga asosan birinchi tibbiy yordam;
  
• 
  yukni siqib tushiruvchi mexanizmlar va turli transportni xavfsizlikqoidalariga asosan ishlatish;
  
• 
  texnika xavfsizligiga rioya qilmagan va chora ko’rmagan javobgardir.
  

Qurilish maydoni chegarasi ichida quyidagi qoidalarga asosan ish olib boriladi:

• 
  ish jarayonida yuk ko’taruvchi kran boshqaruvchilari xarakatdagi transport haydovchilariga bergan signallariga javoban ish olib borishlari lozim;
  
• 
  yuk ko’tarilib turgan ostidan o’tish, turish mumkin emas;
  
• 
  faqat ko’rsatkichli belgilar borligi asosida alohida joydan o’tishi kerak;
  
• 
  to’siq bilan o’ralgan xavfli joyga kirish mumkin emas;
  
• 
  qayerdadir yuqorida ish olib borilayotgan bo’lsa, u holda xavfsiz joydan chetlab o’tish kerak;
  
• 
  elektr svarka bilan payvandlash ishlari olib borilayotganda qarash mumkin emas;
  
• 
  alohida mutahassislik bo’yicha o’qimagan, ruxsatnomasi bo’lmagan ishchilar mehanizmlarda ishlashi mumkin emas;
  
• 
  ishlab chiqarishda mabodo baxtsiz hodisa ro’y bersa zo’dlik bilan tez tibbiy yordamga xabar qilish, hamda bir yo’la yo’l ustasi yoki bosh muhandisga xodisa bo’yicha xabar berish kerak;
  
• 
  kimdir instruksiyani buzsa va boshqa ishchi yoki atrofdagilarga xavf tug’dirish holatini sezib qolsangiz ishtiroksiz qolmang, ishchi yoki ustani darxol ogohlantirsh qoidasiga rioya qilinishini taminlash kerak;
  

Organik bog’lovchi va kimyoviy moddalarni qo'llashda ularning ishchilar organizmiga zararli tasiridan himoyalash choralariga qattiq amal qilish: og’izga (ovqatlanayotgan va suv ichayotganda) hamda teriga tushishiga yo'l qo'ymaslik, qo'l bilan ushlab, hidlab va tatib ko'rib tekshirmaslik, ushbu moddalar tumani va bug’i bo'lgan atmosferada jomakor qiymasdan hamda kimyoviy himoya vositalaridan foydalanmasdan, hatto qisqa vaqt bo'lmaslik darkor. Mahsus ajratilgan honada ovqatlanish kerak. Rezinka qo'lqop va etikdan, ip gazlama kombinzondan foydalanish, smena mobaynida qo'lni 5-6 marta yuvish, terining ochiq joylariga mahsus pastalar surtish himoya choralari hisoblanadi. Sirt-aktiv moddalar (SAM) bilan ishlaganda ishchilar himoya moslamalari bo'lgan jomakor bilan taminlanishlari lozim. Ko'z, yuz va nafas olish organini zaharli bug’dan saqlash uchun rezina opravali zich turuvchi ko'zoynakdan yoki charm opravali ko'zoynakdan va universal respiratordan foydalanmoq zarur.