O‘zbеkiston rеspublikаsi

 
 
6.1-rasm. Iste’molchi tanlovning asosiy elementlari 
Iste’mol nazariyasi ma’lum bir aksiomalarga asoslanadi va ular 6.2-rasmda 
keltirilgan.
Iste’molchi qaror qabul qilishda, mavjud imkoniyat doirasida maksimal 
darajada o‘z ehtiyojini qondirishga, turmush farovonligi darajasini oshirishga harakat 
qiladi. Ushbu ehtiyojni qondirish darajasi naflilik (utility) deyiladi. 
Iste′molchi tanlovi 
Ne′matlarning 
nafliligi
Iste′molchining 
daromadi 
Ne′matlarning
narxi 
Iste′molchining nimani afzal ko`rishi 
Ne′matlarning aniq kombinatsiyasini tanlash 
Qaysi ne′matlar majmuasini xarid qilish xususida 
yakuniy qaror qabul qilish 

---

82 
Ne’matning nafliligi - ne’matning insonning bir yoki bir nechta ehtiyojini qondira 
olish xususiyatidir. Iste’mol nazariyasida ne’mat - bu iste’molchining ehtiyojini 
qondira oladigan har qanday iste’mol ob’ektidir. Ko‘p hollarda ne’matlar yakka 
tartibda emas, balki majmua tartibda yoki “iste’mol savati” bilan iste’mol qilinadi. 
Iste’mol nazariyasida: iste’molchilar ma’lum didga, xohishga ega va ular bu xohish 
va didlarini qanoatlantirishda byudjetlari (daromadlari) bilan chegaralangan; ular 
ne’matlar majmualaridan, maksimal naf keltiradigan majmuani tanlashga harakat 
qiladi; iste’molchilar tomonidan sotib olinadigan ne’mat narxi uning miqdoridan 
bog‘liq emas; iste’molchilar ne’matlar nafligini to‘liq biladi va maksimal naf 
beruvchi ne’matlar majmuasini tanlaydi, deb faraz qilinadi. 
 
6.2-rasm. Iste’molchi tanlovning asosiy postulatlari 
Naflilik funksiyasi. Avstriya iqtisodchilar maktabi namoyondalari 
K.Menger, E.Bem-Baverk, F.Vizerlar birinchilar qatorida talab bilan narx, tovar 
zaxirasi va uning miqdori o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlashga o‘ringanlar. 
Aniqlanishicha, cheklangan resurslar sharoitida ularning hajmi narxiga ta’sir qiluvchi