O’zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi

Natura  (tabiiy)  o’lchovlari  Xo’jalik  mablag’lari  va  ularning  ish  jarayonidagi 
harakatlarini  natura  xolida  ifodalash  uchun  xizmat  qiladi  yoki  korxona  xo’jalik  faoliyatida 
sodir etilgan  voqea  va  xodisalarni  miqdoran aks ettirishdir.Masalan  hisob ob'ektlari;  og’irlik 
birligida  (gramm,  kilogramm,  sentner,  tonna);  hajm  birligida  (metr.kubmetr);  uzunlik 
birligida (santimetr, metr); hisob birligida (dona, bosh) va boshqalarda ulchanadi. 
Mehnat o’lchovlari  mahsulotni ishlab chiqarish yoki boshqa biror  ishni bajarish uchun 
sarflanadigan  ish  vaqtini aniqlash  uchun  xizmat qiladi. Mehnat o’lchovining asosida ma'lum 
bir  mahsulotni  ishlab chiqarish  uchun sarflanadigan  vaqt birligi  normasi  yoki biron bir  ishni 
bajarishga sarflanadigan  vaqt  normasi yotadi. Mehnat o’lchovi korxonada  ishlagan  ishchi  va 
xodimlarning ishlagan ish kunlari va ish soatlarini hisobga oladi. 
Mehnat  o’lchov  birliklari  buxgalteriyada  quyidagicha  hisobga  olinadi.  Kishi-kuni, 
Kishi-soati  Pul  o’lchovi  jamlovchi  o’lchov  birlik  hisoblanib  natura  va  mehnat  o’lchov 
birliklarini  qiymat  ko’rinishiga  keltiradi  va  ularni  so’mda  aks  ettiradi.  O’zimizning  milliy 

---

pulimiz  1994  yil  1-iyo’ldan  boshlab  muomalaga  kirgan  va  so’m  hisobida  amalda 
qo’llanilayapti pul o’lchovi yordamida xo’jalik hisobining  muhim printsipi-xo’jalik faoliyati 
o’stidan  pul  bilan  nazorat  o’rnatiladi.  Bundan  tashqari  pul  o’lchovi  sifat  ko’rsatkichi-
mahsulot birligining tannarxini aniqlashga xizmat qiladi.