O‟zbekiston respublikasi xalq ta‟limi vazirligi muqimiy nomidagi qo‟qon davlat pedagogika instituti tarix fakulteti


Download 0.77 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/5
Sana10.11.2020
Hajmi0.77 Mb.
#142983
  1   2   3   4   5
Bog'liq
yoshlar ongiga milliy mafkurani singdirishda sharq mutafakkirlari ilmiy merosining ahamiyati


 

 



 

 

O‟ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA‟LIMI VAZIRLIGI 

MUQIMIY NOMIDAGI QO‟QON DAVLAT PEDAGOGIKA 

INSTITUTI 

TARIX FAKULTETI 

5111600-MILLIY G‟OYA, MA‟NAVIYAT ASOSLARI VA HUQUQ 

TA‟LIMI YO‟NALISHI 

IV “A” GURUH TALABASI 

Haydarov Saidjon Ummatali o„g„lining 

“YOshlar ongiga milliy mafkurani singdirishda SHarq mutafakkirlari ilmiy 

merosining ahamiyati”

 

mavzusidagi 

BITIRUV 

MALAKAVIY ISHI 

                                             

 

    

        Ilmiy rahbar: 

 

 

                      O’qituvchi   G

.Ismoilova. 

Qo‟qon-2016 yil 

 

Tarix fakulteti, Milliy g„oya, ma‟naviyat asoslari va huquq ta‟limi yo„nalishi 



IV-kurs “A” guruh talabasi Haydarov Saidjon Ummatali o„g„lining “YOshlar 

ongiga milliy mafkurani singdirishda SHarq mutafakkirlari ilmiy merosining 

ahamiyati” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi elektron ta‟lim resursiga 

Taqriz 

Haydarov  Saidjon  Ummatali  o‗g‗lining  bitiruv  malakaviy  ishi  bugungi  kunning 

eng  dolzarb  mavzularidandir.  O‗zbekistonning  kelajakdagi  ravnaqi  bugungi  yosh 

avlodning  to‗laqonli  tarbiyasiga  ko‗p  jihatdan  bog‗liq.  Har  bir  fan  o‗qituvchisi  o‗z 

shogirdlarining  komil  inson  bo‗lib  etishishi  uchun  qayg‗urishi,  uni  e‘tiqodli  va 

ma‘rifatli  qilib  tarbiyalashi  lozim.  Ta‘lim-tarbiya  tizimi  jamiyatimizda  kechayotgan 

islohotlar,  yangilanish  jarayonlari  bilan  uyg‗un  holda  rivojlanmoqda.  YUrtboshimiz 

tashabbusi  bilan  ta‘lim  sohasida  tub  islohotlarni  amalga  oshirishga  e‘tibor  qaratildi. 

Ulug‗  mutafakkirlarimiz  asarlarida  bolalarga  go‗daklik  chog‗idanoq  kattalarga  hurmat 

va keksalarni e‘zozlash, ota-onaga alohida ehtirom ko‗rsatish, o‗zidan kichiklar izzatini 

o‗rniga  qo‗yish  kabi  ajoyib  qadriyatlarimizga  tayanib  ish  ko‗rishga  chaqiriladi. 

Prezident Islom Karimov o‗z asarlarida ta‘lim sohasidagi islohotlarning asl mohiyatini 

aniq  tushuntirib,  «...bugungi  kunda  oldimizga  qo‗ygan  buyuk  maqsadlarimizga,  ezgu 

niyatlarimizga erishishimiz, jamiyatimizning yangilanishi, hayotimizning taraqqiyoti va 

istiqboli,  amalga  oshirilayotgan  islohotlarimiz,  rejalarimizning  samarasi,  taqdiri 

bularning  barchasi,  avvalambor,  zamon  talablariga  javob  beradigan  yuqori  malakali, 

yangi  mutaxassis  kadrlar  tayyorlash  muammosi  bilan  chambarchas  bog‗liqligini 

barchamiz  anglab  etmoqdamiz,  faqatgina  chinakam  ma‘rifatli  odam  inson  qadrini, 

millat qadriyatlarini, bir so‗z bilan aytganda, o‗zligini anglashi, erkin va ozod jamiyatda 

yashashi,  mustaqil  davlatimizning  jahon  hamjamiyatida  o‗ziga  munosib,  obro‗li  o‗rin 

egallashi  uchun  fidoiylik  bilan  kurashishi  mumkinligini  ta‘kidlab  o‗tib,    bu 

vazifalarning hal etish yo‗llarini ko‗rsatib berdi. 

O‗zbekiston  Prezidenti  Islom  Karimov  sharq  allomalarining  ilmiy  va  ma‘naviy 

merosining barkamol insonni   shakllantirishdagi  o‗rniga yuksak  baho berib, ―Tarixga 

murojaat kilar ekanmiz - bu  xalq xotirasi ekanligini nazarda tutishimiz kerak. Xotirasiz 

barkamol  kishi  bo‗lmaganidek,    o‗z  tarixini  bilmagan   xalqning  kelajagi  ham 

bo‗lmaydi‖,  -  degan  edi.  Darhaqiqat,  millatning  kelajagini  uning  o‗tmishi  yaratadi. 

Xalqimizning  buyuk  kelajagi  uchun  mustahkam  poydevor  qo‗ygan  ana  shunday 

allomalarimizdan    mashhur  donishmand,  faylasuf,  qomusiy  olim  Abu  Nasr  Forobiy  , 

Ibn Sino xamda Aburayxon Beruniylar hisoblanadi. 



         Ushbu      bitiruv  malakaviy  ishini  yozishda  O‗zbekiston  Respublikasi  Prezidenti 

asarlaridan,  O‗zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasidan  bundan  tashqari  ko‗plab 

adabiyotlardan o‗rinli foydalanilgan. 


 

    Bitiruv malakaviy ishidan ko‗zlangan asosiy maqsad yoshlar ongiga milliy mafkurani 



singdirishda  SHarq  mutafakkirlari  ilmiy  merosining  ahamiyati,    yoshlar  tarbiyasida 

tutgan  o‗rni,  inson  ongiga  ta‘sir  ko‗rsatish  darajasi,  uni  yoshlar  ongiga  singdirish 

yo‗llarini yoritib berishdan iborat. 

    Bitiruv  malakaviy  ishida  asosan,  taxliliy  va  qiyosiy  usullarga  murojaat 

qilingan.Davlatimiz  rahbari  Prezident  Islom  Abdug‗anievich  Karimov  ta‘kidlaganidek 

―Ta‘limni  tarbiyadan,  tarbiyani  esa  ta‘limdan  ajratib  bo‗lmaydi  –  bu  sharqona  qarash, 

sharqona hayot falsafasi‖ kabi fikrlariga BMIda alohida ahamiyat qaratilgan. 

    Bitiruv  malakaviy  ishi  kirish,  ikki  bob,  xulosa,  internet  ma‘lumotlari,  foydalanilgan 

adabiyotlar ro‗yxatidan iborat tarkibga ega. 

    Bitiruv malakaviy ishining ilmiy ahamiyati shundaki, g‗oyaviy tarbiya uning bugungi 

kundagi  ahamiyati  ishning  nazariy  ahamiyatini  kasb  etadi.  BMIdan    umumta‘lim 

maktablarida, akademik litsey va kollejlarda ma‘ruzalar o‗qishda foydalanish mumkin. 

SHuningdek, xalqqa g‗oyaviy tarbiya, uning bugungi kundagi ahamiyatini tushuntirish, 

ma‘ruzalar tashkil etishda foydalanish mumkin. 

    Bitiruv  malakaviy  ishi  Nizom  talablariga  mos  ravishda  yozilgan,  ishni  elektron 

axborot ta‘lim resursini Ziyonet tarmog‘iga joylashtirish uchun  tavsiya etaman. 

 

                   



 

Ilmiy rahbar:                                                               G.Ismoilova 

  

 



 

 

 

 

 

 

Mavzu:      Yoshlar  ongiga  milliy  mafkurani  singdirishda  SHarq 



mutafakkirlari ilmiy merosining ahamiyati. 

 

Kirish. 



I  BOB.  IX-XVasrlarda  SHarq  mutafakkirlari  tomonidan  yaratilgan  ijtimoiy 

g‘oyalar rivojlanishini o‘rganish dolzarb masala sifatida. 

1.1. IX-XV asrlarda O‘rta Osiyodagi ijtimoiy hayot va uning o‘ziga xos xususiyatlari. 

1.2. Abu Nasr Forobiy va Abu Ali ibn Sinoning ijtimoiy-siyosiy qarashlari. 

II  BOB.  SHarq  mutafakkirlari  ilmiy  merosining  yoshlar  tarbiyasidagi  amaliy 

ahamiyati. 

2.1.  Buyuk  allomalar  ilmiy  merosi  yoshlar  ongida  milliy  mafkura  va  ekologik 

madaniyatni shakllantirishdagi asosiy manba sifatida. 

 2.2.SHarq  mutafakkirlarining ilmiy  merosidan yosh avlod tarbiyasida foydalanishning amaliy 

axamiyati. 

Xulosa. 

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 

 

 

 

MUNDARIJA 

 

 

Kirish………………………………………………………………………………..3 

I  BOB.  IX-XVasrlarda  SHarq  mutafakkirlari  tomonidan  yaratilgan  ijtimoiy 

g‘oyalar 

rivojlanishini 

o‘rganish 

dolzarb 


masala 

sifatida...............……………………………………………………………………10 

1.1.  IX-XV  asrlarda  O‘rta  Osiyodagi  ijtimoiy  hayot  va  uning  o‘ziga  xos 

xususiyatlari...............................................................................................………....10 

1.2. 

Abu 


Nasr 

Forobiy 


va 

Abu 


Ali 

ibn 


Sinoning 

ijtimoiy-siyosiy 

qarashlari.......................................................................……………………………..27 

II  BOB.  SHarq  mutafakkirlari  ilmiy  merosining  yoshlar  tarbiyasidagi  amaliy 

ahamiyati…………………………………………………………………………….38 

2.1.  Buyuk  allomalar  ilmiy  merosi  yoshlar  ongida  milliy  mafkura  va  ekologik 

madaniyatni 

shakllantirishdagi 

asosiy 

manba 


sifatida…................................................................................................…..………..38 

2.2.SHarq  mutafakkirlarining  ilmiy  merosidan  yosh  avlod  tarbiyasida  foydalanishning  amaliy 

axamiyati…………………………………………………………………………………….44 

Xulosa……………………………………………………………………………56 

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhati……………………………………………….60 

 

 



 

 

 

 

 

       Tadqiqot  mavzusining  dolzarbligi.  Mamlakatimizda  amalga  oshirilayotgan 

ijtimoiy-iqtisodiy,  siyosiy  va  ma‘naviy  sohadagi  islohotlar  ta‘lim    tizimida  ham 

yangilanishlar  bo‘lishini  taqozo  etmoqda.  Ta‘lim  sohasini  isloh  qilishga  oid  davlat 


 

siyosati ta‘lim tizimi rivojlanishi strategiyasining ustuvor yo‘nalishlarini belgilab berdi. 



1997 yil 29 avgust O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi IX sessiyasida qabul qilingan 

O‘zbekiston  Respublikasining  «Ta‘lim  to‘g‘risida»gi  qonuni  va  «Kadrlar  tayyorlash 

milliy  dasturi»  ta‘lim  tizimini  tubdan  isloh  qilishda  amaliy  dastur  bo‘ldi.  Ta‘lim 

sohasidagi  mazkur  hujjatlar  Respublikada  ta‘limning  ijtimoiy-iqtisodiy,  ma‘naviy-

madaniy  rivojlantirishning  ustuvor  sohasi  ekanligi  e‘tirof  etilgani  holda,  xalq  ta‘limi 

sohasining barcha yo‘nalishlarida modernizasiyalash ishlariga katta yo‘l ochildi. Ta‘lim 

islohotlaridan  asosiy  maqsad  –  xalqning  boy  intellektual  merosi  va  umumbashariy 

qadriyatlar 

asosida 

zamonaviy 

madaniyat, 

iqtisodiyot, 

fan 

va 


texnika, 

texnologiyalarning  yutuqlari  asosida  shaxsning  ma‘naviy  sifatlarini  tarbiyalash  va 

rivojlantirishdan iborat. Shunga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov 

ta‘kidlaganidek:  «Mustaqilligimizning  dastlabki  kunlaridanoq  ajdodlarimiz  tomonidan 

ko‘p  asrlar  mobaynida  yaratib  kelingan  g‘oyat  ulkan,  bebaho  ma‘naviy  va  madaniy 

merosni  tiklash  davlat  siyosati  darajasiga  ko‘tarilgan  nihoyatda  muhim  vazifa  bo‘lib 

qoldi»

1



 

 Shuningdek,  ijtimoiy-iqtisodiy  islohotlar  muvaffaqiyati,  jamiyatning  axloqiy  va 

ma‘naviy  takomili  ko‘p  jihatdan  yoshlarning  ma‘naviy  tarbiyasiga  bog‘liq.  Bu  borada 

O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  I.A.Karimovning  «Milliy  g‘oya  targ‘iboti  va 

ma‘naviy-ma‘rifiy  ishlar  samaradorligini  oshirish  to‘g‘risida»  2006  yil  25  avgustdagi 

PQ-451-sonli  Qarorida  ko‘rsatilganidek  «Vatanimiz  mustaqilligining  ma‘naviy 

asoslarini  mustahkamlash,  milliy  qadriyatlarimiz,  an‘ana  va  urf-odatlarimizni  asrab-

avaylash, xalqimiz ayniqsa, yosh avlod qalbi va ongiga, ona-yurtga muhabbat, istiqlolga 

sadoqat tuyg‘ularini chuqur singdirish masalasi bugungi kunda tobora dolzarb ahamiyat 

kasb etmoqda»

1

.  


 

 Bu  vazifani  hal  etish    uchun    oliy    ta‘lim    tizimi,    jumladan    oliy    o‘quv    yurtlari  

                                                           

1

 Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari.  – T.: 



O‘zbekiston, 1997. – 326 b. 

 

 1



.Milliy  g‘oya  targ‘iboti  va  ma‘naviy  ma‘rifiy-ishlar  samaradorligini  oshirish  to‘g‘risida.  O‘zbekiston  Respublikasi 

Prezidentining Qarori. Xalq so‘zi, 2006 yil, 25 avgust. – B. 1.

 


 

ta‘lim-tarbiya    jarayonida    xalqimiz    tarixi,  madaniyati,    ma‘naviyatiga    yangicha  



qarash,    uni    bugungi  kun  nuqtai  nazaridan  o‘rganish,  baholash  va  ulardan 

o‘quvchilarning  ma‘naviy  sifatlarini  tarbiyalash  va  rivojlantirishda  foydalanish 

maqsadga  muvofiq.  Yurtboshimiz  ta‘kidlaganidek,  «O‘z  tarixini  bilmaydigan,  kechagi 

kunini  unutgan  millatning  kelajagi  yo‘q»

2

.    Shu  jihatdan  ta‘lim-tarbiya  tarixi  boy 



ma‘naviy    merosga  ega  bo‘lib,  uni  o‘rganish  va  ta‘lim  iste‘moliga  kiritish    kadrlar 

tayyorlash  milliy  modelida  ko‘rsatilganidek,  har    tomonlama  barkamol    insonni 

tarbiyalash va rivojlantirishda katta ahamiyat kasb etadi.  

Sharq mutafakkirlarining ijtimoiy qarashlari hamda Ma‘mun akademiyasi olimlari 

yaratgan o‘lmas asarlar  dunyo fani va sivilizasiyasiga qo‘shilgan mislsiz hissadir. Ular 

orasida  Muhammad  Muso  al-Xorazmiy  (783–850  yy.), Ahmad  al-Farg‘oniy  (tax. 797–

865), Abu Rayhon al-Beruniy (973–1048), Abu Ali ibn Sino (980–1037), Abu Nasr ibn 

Iroq  (958–1034),  Abu  Sahl  Masihiy  (977–1011),  Abulxayr  ibn  Hammor  (961–1038), 

Abu Ali ibn Miskavayx (vaf. 1030), Abu Mansur as-Saolibiy (961–1038), Abu Abdulloh 

Iloqiy  (vaf.  1068),  Abu  Abdulloh  al-Xorazmiy  (vaf.  997)  va  boshqalarning  asarlari 

alohida o‘rin tutadi. Ma‘mun akademiyasi olimlaridan  o‘ziga xos ma‘naviy-pedagogik 

meros  qolgan.  Ularning  didaktik  asarlarida  ifodalangan  saxovatlilik,  insonparvarlik, 

halollik,  do‘stlik,  Vatanga  muhabbat,  tabiatga  nisbatan  ehtiyotkorona  munosabat, 

mehnatsevarlik,  sabr-qanoatlilik,  xushmuomalalik,  mardlik,  e‘tiqodlilik,  adolatlilik, 

sadoqatlilik,  jonajon  o‘lkaga  muhabbat,  ijodkorlik,  zukkolik,  poklik,  qanoatlilik, 

to‘g‘rilik  hamda  boshqa  milliy  va  umuminsoniy  sifatlarni  kollej  o‘quvchilari  ongiga 

singdirish ma‘naviy ta‘lim-tarbiyaning asosiy talablaridan hisoblanadi. 

Muammoning  o‟rganilganlik  darajasi.  Allomalarning  merosi  va  ijtimoiy 

pedagogik  qarashlari,  ulardan  ta‘lim-tarbiya  jarayonida    foydalanish  muammosi  bilan 

ma‘naviyatshunoslik, falsafa, adabiyotshunoslik, tarix, inson va jamiyat, etnografiya va 

boshqa fanlar namoyandalari u yoki bu darajada shug‘ullanib kelmoqdalar.  

                                                           

2

 Karimov I.A. Yuksak ma‘naviyat – yengilmas kuch. – T.: Ma‘naviyat,  2008. - 171 b. 



 

 

S.Nishonova  «Sharq  Uyg‘onish  davri  pedagogik  fikr  taraqqiyotida  barkamol 



inson  tarbiyasi»ga  doir  tadqiqot  ishida  Sharq  Uyg‘onish  davrida  ta‘lim-tarbiya 

masalalari, qomusiy olimlar ilmiy merosida komil inson tarbiyasi, o‘sha davr ta‘limiy-

axloqiy asarlarida barkamol inson tarbiyasi masalalarini yoritib beradi va komil insonga 

xos  xislatlar  ko‘rsatadi.  Olimaning  ta‘kidlashicha,  ―Sharq  Uyg‘onish  davri  ta‘limiy-

axloqiy asarlarida barkamol shaxs tarbiyasida aqliy, axloqiy, jismoniy, nafosat tarbiyasi 

asosiy  mezon  bo‘lib  kelgan.  Ana  shu  mezonlarni  tarbiyalashda  inson  egallashi  zarur 

bo‘lgan ma‘naviy xislatlar ham alohida ajratilib ko‘rsatiladi‖

1

 .  



  Tadqiqotlarning  ma‘lum  qismi  tasavvuf  ta‘limoti  vakillarining  axloqiy 

tamoyillariga  bag‘ishlansa,  ba‘zilarida  ayrim  shaxslarning  pedagogik  ta‘limoti  tadqiq 

etiladi.  Masalan,  K.Nosirov  «IX-XI  asrlarda  O‘rta  Osiyo  mutafakkirlarining  axloqiy 

tarbiya  haqida  g‘oyalarini»  (Al-Buxoriy  va  al-Forobiy  asarlari  misolida)  tadqiq  etar 

ekan, inson axloqiy kamolotining asosiy shart-sharoitlari va kamolot mezonlari bo‘lgan 

axloqiy xislatlarni aniqlaydi. 

F.A.Babashev  esa  ―Xorazmda  tashkil  etilgan  «Bilimlar  uyi»  –  «Ma‘mun 

akademiyasi»  (1003–1014)  va  unda  faoliyat  ko‘rsatgan  olimlar Abulayr  Hammor,  Ibn 

Hamid al-Xorazmiy, Abu Sahl al-Masihiy, Abu Ali Ahmad ibn Miskavayx, Abumansur 

as-Saolibiylarning  ilmiy  merosi  bilan  bir  qatorda  –  axloqiy  qarashlarini  ham  tadqiq 

etadi‖

1

.  



O‘zbek  xalq  pedagogikasi  tarixida  juda  ko‘p  didaktik  asarlar  yaratilib,  ularni 

chuqur  o‘rganish,  ulardagi  eng  qimmatli  fikrlarni  aniqlash,  saralash,  ulardan  bugungi 

kunda  ijodiy  foydalanish  hamda  hayotga  keng  tadbiq  etish  hozirgi  kunning  muhim 

vazifasidir. Ilm sohiblari ta‘lim-tarbiya sohasiga oid qimmatli asarlar yaratgan, ularning 

har  bir  ta‘limiy-axloqiy  asar  bo‘lib  ma‘naviy  tarbiya,  ijtimoiy  fikrlar  ilgari  surilgan, 

                                                           

1

 

Mahkamov U. Axloq-odob saboqlari. – T.: Fan, 1994.–135 b. 



 

1

 Babashev F. Xorazm Ma‘mun akademiyasi allomalarining ma‘naviy- axloqiy qarashlari: Ped. fan. nom. ... yozilgan 



dis. – T.: 2000. – 145 b. 

 


 

ularning tarbiya haqidagi fikrlari chuqur, mantiqiy va asosli bayon etilgan.   



Asrlar  osha  bu  fikrlar  o‘z  ahamiyatini  yo‘qotgani  yo‘q.  Ular  keng  jamoatchilik 

mulkiga  aylanib,  o‘sib  kelayotgan  yosh  avlod  ta‘lim-tarbiyasi,  uni  hayotga  tayyorlash 

ishida  katta  yordam  berib  kelmoqda.  Bu  ma‘naviy  meros  ayniqsa  hozirgi  ma‘naviy 

qadriyatlar tiklanayotgan bir sharoitda alohida qimmatlidir.  

O‘zbekiston  Respublikasi  pedagogika  ta‘lim  muassasalarida  o‘quvchi-yoshlar  va 

o‘quvchilar  ma‘naviy  sifatlarini  tarbiyalashning  muhim  shartlaridan  biri  ularni  Sharq 

allomalarining  pedagogik  qarashlari  asosida  ma‘naviy  jihatdan  shakllantirish,  buning 

uchun pedagogika tarixi materiallaridan unumli foydalanishdan iboratdir.  

O‘quvchi-yoshlar  va  o‘quvchilarni  o‘tmish  meros,  qimmatli  manbalar  yordamida  

ma‘naviy  jihatdan  tarbiyalash  nihoyatda  dolzarb  bo‘lganligi  uchun  ham  bu  sohada 

izlanishlarni amalga oshirish ehtiyoji vujudga kelmoqda.  

Ma‘lumki,  ma‘naviy barkamol avlod o‘z-o‘zidan tarbiyalanib qolmaydi. Bugungi 

o‘quvchi  ertangi  kunda  barkamol  insonni  shakllantirish  bilan  shug‘ullanadigan 

mutaxassisdir.  Bo‘lajak  o‘qituvchining  o‘zida,  avvalo,  yetuk  kasbiy  sifat,  ma‘naviy-

ma‘rifiy madaniyat, mahorat hamda kasbiy ko‘nikmalar teran rivojlangan bo‘lishi shart. 

Bu  esa  O‘zbekiston  Respublikasida  ta‘lim-tarbiyaning  yagona  pedagogik  tizimini 

yaratishni muqarrar qilib qo‘ydi. IX-XV asrlarda ijtimoiy g‘oyalaridan o‘quvchi-yoshlar 

va  o‘quvchilarning  ma‘naviy  sifatlarini  tarbiyalashga  oid  nazariy  tahlil  tadqiqot 

mavzusining muhimligini belgilaydi.  

Tadqiqot maqsadi: Yoshlar ongiga milliy mafkurani singdirishda SHarq mutafakkirlari 

ilmiy merosining ahamiyatini tahlil qilish va o‘quvchi-yoshlar ongiga singdirish. 



Tadqiqot  obyekti:  :  Yoshlar  ongiga  milliy  mafkurani  singdirishda  SHarq 

mutafakkirlari  ilmiy  merosining  ahamiyatini  tahlil  qilish  va  o‘quvchi-yoshlar  ongiga 

singdirish jarayoni. 

Tadqiqot predmeti: IX-XV asrlarda O‘rta Osiyoda  ijtimoiy hayotning o‘ziga xos 

xususiyatlari,  maktab  va  madrasalarda  o‘quv  mashg‘ulotlari  mazmuni  tahlili,  buyuk 



10 

 

allomalar  ilmiy  merosi  yoshlar  ongida  milliy  mafkura  va  ekologik  madaniyatni 



shakllantirishdagi asosiy manba ekanligini singdirish. 

Tadqiqotning ilmiy farazi: agarda: 

–  IX-XV asrlarda ijtimoiy  g‘oyalarning rivojlanishi qiyosiy tahlil qilinsa; 

–  Ma‘naviyat  asoslari  fanini  o‘qitish  orqali  o‘quvchilarning  ma‘naviy  sifatlarini 

tarbiyalash imkoniyatlari aniqlansa; 

–  XI-XV  asrlarda  O‘rta  Osiyoda  maktab  va  madrasalarda  o‘quv  mashg‘ulotlari 

mazmunini qiyosiy o‘rganilsa; 

–  Pedagogika  kasb-hunar  kollejlarida  o‘quvchilarni  tarbiyalashda  ma‘naviyat 

asoslari  o‘quv  fani  mazmunida  mujassamlashtirilgan  ajdodlar  merosidan  keng 

foydalanilsa; 

–  Temuriylar  davri  ta‘limi  va  tarbiya  tizimini  darsda  o‘rganish  mazmunini 

belgilashda  tarixiy-pedagogik,  psixologik  va  uslubiy  ta‘minoti  yaratilib,  tajriba-

sinovdan o‘tkazilsa; 

–  IX-XV  asrlarda  ijtimoiy  g‘oyalarning  rivojlanishini  o‘quvchilar  ongiga 

singdirishga  oid  ilmiy-uslubiy  tavsiyalar  ishlab  chiqilsa,  ma‘naviyat  asoslari  fanini 

o‘qitish  mazmuni  yanada  boyib,  o‘quvchilarning  ma‘naviy  sifatlarini  tarbiyalash 

jarayoni samarali kechadi.  



Tadqiqot vazifalari:  

1.  Muammoga oid tarixiy-falsafiy va uslubiy manbalarni o‘rganish; 

2.  IX-XV  asrlarda  O‘rta  Osiyoda  tarbiya  va  ijtimoiy  hayotning  o‘ziga  xos 

xususiyatlarini tahlil qilish. 

3.  XI-XV  asrlarda  O‘rta  Osiyoda  maktab  va  madrasalarda  o‘quv  mashg‘ulotlari 

mazmunini qiyosiy o‘rganish;  

4.  Temuriylar  davri  ta‘limi  va  tarbiya  tizimini  darsda  o‘rganish  mazmunini 

belgilash;  

5.  Temuriylar  davri  ijtimoiy  qarashlarini  sinfdan  va  maktabdan  tashqari 

mashg‘ulotlar jarayonida o‘rganishning shakl va vositalarini ishlab chiqish  

6.  IX-XV  asrlarda  O‘rta  Osiyoda  tarbiya  va  ijtimoiy  hayotning  o‘ziga  xos 


11 

 

xususiyatlarini  ta‘lim-tarbiya  jarayoniga  tadbiq  etishga  oid  ilmiy-uslubiy  tavsiyalarni 



ishlab chiqish; 

Tadqiqotning  metodologik  asosi:  O‘zbekiston  Respublikasi  Konstitusiyasi, 

«Ta‘lim  to‘g‘risida»gi  Qonun,  «Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi»,    Prezident 

I.A.Karimov  hamda  tarixchi,  faylasuf,  psixolog,  pedagog  olimlar  tomonidan  ilgari 

surilgan qarashlar, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Milliy g‘oya targ‘iboti va 

ma‘naviy–ma‘rifiy  ishlar  samaradorligini  oshirish  to‘g‘risida»gi  PQ-451-sonli  Qarori, 

«Milliy  istiqlol  g‘oyasi:  asosiy  tushuncha  va  tamoyillar»  risolasi,  O‘zbekiston 

Respublikasining  «2004-2009  yillarda  maktab  ta‘limini  rivojlantirish  Davlat 

umummilliy dasturi», Vazirlar Mahkamasining ta‘lim masalalariga doir qarorlari, Sharq 

mutafakkirlarining  yoshlar  ma‘naviyatini  tarbiyalash  va  rivojlantirish  to‘g‘risidagi 

ta‘limotlari,  Oliy  va  o‘rta  maxsus  hamda  Xalq  ta‘limi  vazirliklarining  ta‘lim 

to‘g‘risidagi  me‘yoriy  hujjatlari,  shuningdek,  falsafa,  pedagogika  va  psixologiya 

sohasidagi tadqiqotlar va ilg‘or tajribalardan iborat.   



Download 0.77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling