O‘zbekiston respublikasioliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Xalqaro temir yo‘l va aralash yuk tashish shartnomalari

Har qanday ko‘rinishdagi vagon, konteyner va platforma transportlari orqali yuk ortish xalqaro temir yo‘l transportidan foydalanib yuk tashish deb ataladi.
Temir yo‘l orqali turli yo‘nalishlarda tashishni muvofilashtirish: qo‘shimcha rejalarni tayyorlash, ruxsat beruvchi telegrhammalarni chiqarish, tashish hujjatlarini rasmiylashtirish;
Temir yo‘l transportini mijozning omboriga yetkazish yoki yuk yuklanadigan joyga temir yo‘l transportini yetkazishni tashkillashtirish;
Yukni ketishini nazorat qilish va bu haqda axborot berib turish;
Belgilangan stanstiyada yukni qabul qilib olish va ishte’molchining omboriga
yetkazib berish;
Temir yo‘l bo‘yicha tashish ta’riflari to‘lovini amalga oshirish.
Xalqaro aralash yuk tashish shartnomasi deganda dengiz, hav , avtomobil, temir yo‘l va boshqa tashish vositalaridan foydalangan holda yuk tashish ishlarini amalga oshiriruvchi shartnoma tushuniladi. Xalqaro aralash yuk tashish shartnomasini tuzayotgan tomonlar qulay bo‘lgan transport vositasi agentlaridan tovarning egasiga to‘liq va beshikast yetkazib berishlarini so‘rab murojat etadilar.
Avtomobil transportida yo‘lovchilar va bagajlarni tashish tegishli litsenziya, tender natijalari bo‘yicha belgilangan tartibda tuzilgan muntazam yo‘nalishlarda yo‘lovchilar transportida xizmatlar ko‘rsatish yuzasidan tuzilgan shartnomalar (kontrakt) mavjud bo‘lgan taqdirda amalga oshiriladi.
Buyurtmanomada (buyurtmada), tashish shartnomasida buyurtmachi borish joyini, qatnash yo‘nalishini, to‘xtab o‘tish joyini, tashilayotgan tovar haqidagi ma’lumotlarni , tashish uchun mas'ul shaxsning familiyasi, ismi, otasining ismini, avtotransport vositasining buyurtmachida bo‘lish muddatini ko‘rsatishi lozim.

Bobning qisqacha mazmuni

Xalqaro savdoga bag‘ishlangan ilmiy adabiyotlarda "xalqaro savdo shartnomalari" termini bilan bir qatorda, "yetkazib berish" termini ham ko‘p uchraydi. Shmittgoff 1977- yildagi shartnomalariga asoslanib, yetkazib berishni quyidagicha belgilaydi:

1. 
   Tovarlarga egalik qilish huquqini o‘tkazuvchi oldi-sotdi shartnomalari.
   
2. 
   Tijorat tashkiloti turli mamlakatlarda joylashgan tomonlar bilan tuzilgan shartnomalar.
   

Dengiz va daryo orqali tashish.
Havo orqali tashishda, shartnomani tuzish vaqtida qaysi transport vositasidan foydalanish masalasi muhim o‘rinni egallaydi. Bu savolga javob topish uchun keyingi faktorlarni tahlil qilmoq kerak bo‘ladi.
Avtomobil orqali tashish.

• 
  82 kub. m. dan 120 kub. m. gacha bo‘lgan hajmdagi yuk mashinalari orqali tashish;
  
• 
  Gabaritsiz va og‘ir yuklarni ortish; yuklash- tashish ishlarini amalga oshirish Temir yo‘l orqali tashishda har qanday ko‘rinishdagi vagon, konteyner va
  

platforma transportlari orqali yuk ortishni tashkil etish tushuniladi.
Xalqaro aralash yuk tashish shartnomasida quyidagi usullardan : alqaro dengiz , havo , avtomobil, temir yo‘l yuk tashishlaridan foydalaniladi .