O’zbekiston respublikfsi oliy t’alim, fan va innovatsiyalar vazirligi

Keynsian va neokeynschilik iqtisodiyoti: umumiy nuqtai

Klassik iqtisodiy nazariya, agar tovar yoki xizmatga talab oshsa, narxlar mos ravishda ko'tariladi va kompaniyalar ishlab chiqarishni ko'paytirib, jamoatchilik talabini qondiradi. Klassik nazariya mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyotni farqlamadi.
Biroq, 30-yillardagi Buyuk Depressiya davrida makroiqtisodiyot aniq nomutanosiblikda edi. Bu esa Jon Maynard Keynsni 1936 yilda "Ish bilan bandlik, foizlar va pullarning umumiy nazariyasi" ni yozishiga olib keldi, bu makroiqtisodiyot sohasini mikroiqtisodiyotdan ajratib turishda katta rol o'ynadi. Nazariya

Keynscha

Klassik Keyns nazariyasidan chiqishning bir nuqtasi shundaki, u bozorni tabiiy ravishda muvozanat holatiga keltirish imkoniyatiga ega deb bilmaydi. Shu sababli kapitalistik iqtisodiyotga nisbatan davlat qoidalari o'rnatildi. Klassik Keyns nazariyasi faqat vaqti-vaqti bilan va bilvosita davlat aralashuvini taklif qiladi.

Neokeynscha

Keyns o'z nazariyasini klassik iqtisodiy tahlildagi bo'shliqlarga javoban bergani kabi, neokeynsizm ham Keynsning nazariy postulatsiyalari va real iqtisodiy hodisalari o'rtasidagi kuzatilgan farqlardan kelib chiqadi. Neokeynschilik nazariyasi asosan AQShda urushdan keyingi davrda bayon qilingan va rivojlangan. Neokeynsliklar to'la bandlik kontseptsiyasiga unchalik katta ahamiyat bermadilar, aksincha iqtisodiy o'sish va barqarorlikka e'tibor berishdi. Bozor o'zini o'zi tartibga sola olmasligini neokeynsliklar aniqlagan sabablar ko'p qirrali edi. Birinchidan, monopoliyalar mavjud bo'lishi mumkin, demak bozor sof ma'noda raqobatbardosh emas. Bu shuni anglatadiki, ayrim kompaniyalar narxlarni belgilash bo'yicha o'zboshimchalik vakolatiga ega va jamoatchilik talablarini qondirish uchun tebranishlar davrida narxlarni tushirishni yoki ko'tarishni xohlamasliklari mumkin. Mehnat bozorlari ham nomukammal. Ikkinchidan, kasaba uyushmalari va boshqa kompaniyalar individual holatlarga qarab ish yuritishi mumkin, natijada ish haqi turg'un bo'lib, iqtisodiyotning haqiqiy sharoitlarini aks ettirmaydi. Uchinchidan, real foiz stavkalari tabiiy foiz stavkalaridan chiqib ketishi mumkin, chunki pul organlari makroiqtisodiyotda vaqtinchalik beqarorlikni oldini olish uchun stavkalarni moslashtiradilar.Neokeynsliklar tomonidan mikroiqtisodiyotning ikkita asosiy yo'nalishi - narxlarning qat'iyligi va ish haqining qat'iyligi. 60-yillarda neokeynschilik makroiqtisodiyot ko'proq bog'liq bo'lgan mikroiqtisodiy asoslarni o'rganishni boshladi. Bu mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot o'rtasidagi dinamik aloqalarni yanada yaxlitroq tekshirilishiga olib keldi, bu ikkita alohida, ammo bir-biriga bog'liq bo'lgan tahlil yo'nalishlari. Makroiqtisodiyotga neokeynsiyaliklar tomonidan aniqlangan darajada ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan mikroiqtisodiyotning ikkita asosiy yo'nalishi - narxlarning qat'iyligi va ish haqining qat'iyligi. Ushbu ikkala tushuncha ham klassik nazariya modellarining sof nazariy modellarini inkor etuvchi ijtimoiy nazariya bilan birlashadi. Masalan, ish haqi qat'iyligi, shuningdek kasaba uyushmalarining ta'siri (ular turli darajadagi muvaffaqiyatlarga ega) bo'lsa, menejerlar ishchilarni ishsizlarni minimallashtirishga asoslanib ish haqini kamaytirishga ishontirishlari qiyin bo'lishi mumkin, chunki ishchilar mavhum printsiplardan ko'ra o'zlarining iqtisodiy sharoitlari haqida ko'proq tashvishlaning. Ish haqini pasaytirish, shuningdek, mahsuldorlik va ruhiy holatni pasaytirishi mumkin, natijada ishlab chiqarish hajmi pasayadi.