О‘zbekistоn resрublikаsi оliy tа’lim, fan va innovatsiyalar vаzirligi сhirсhiq dаvlаt рedаgоgikа universiteti

To’g’ri burchakli parallelepiped simmetriyasi





To`g`riburchakliparallelepipedda, xarqandayparallelepipeddagisingari, simmetriyamarkazi - uningdiagonallari
kesishgannuqtabor, Undayanasimmetriyamarkazidekyoqlarigaparallelravishdao`tuvchiuchtasimmetriyatekisligibor. shundaytekisliklardanbiriko`rsatilgan. U parallelepipedning to`rtta parallel kirralarining o`rtalaridan o`tadi. Qirralarining uchlari simmetrik nuqtalar bo`ladi.
Agar parallelepipedda hamma chiziqli o`lchovlari har xil bo`lsa, u xolda unda aytib o`tilganlardan boshqa simmetriya tekisliklari yo`q.
Agar parallelepipedda ikkita chiziqli o`lchovlari teng bo`lsa, unda yana ikkita simmetriya tekisligi bo`ladi. ko`rsatilgan diagonal kesimlar tekisliklaridir.
Agar parallelepipedda hamma chiziqli o`lchovlari teng bo`lsa, ya'ni agar u kub bo`lsa, u xolda uning istagan diagonal kesim tekisligi simmetriya tekisligi bo`ladi. Shunday qilib, kubda to`qqizta simmetriya tekisligi bor.

Tog'ri burchakli parallelepiped va kub sirt yuzi va hajm formulalari

To'g'ri burchakli parallelepiped

o'lchamlari bo'yi-a, eni-b, balandligi-c bo'lsa, u holda uning sirt yuzi:

S=2(ab+bc+ac)
formula bilan hisoblanadi.
Qirralari uzunligi yig'indisi esa:
L=4(a+b+c)
formula bilan hisoblanadi.
Hajmi:
V=a・b・c
formula yordamida aniqlanadi.
Agar to'g'ri burchakli parallelepipedning asos yuzini S=a・b, balandligini c=H deb belgilasak, uning hajmi 
V=S・H
f ormula bilan hisoblanadi.
Kub 
qirrasi a desak, uning sirt yuzi:
S=6a²
qirralari uzunligi yig'indisi:
L=12a
hajmi:
V=a³


Adabiyotlar.
1. ”Geometriya” II-qism, I.Isroilov. L.Z.Pashayev.
Toshkent-2005
2.A.B.Pogorelov “Geometriya”. O’rta maktabning 7-11 sinflari uchun darslik. Toshkent -1991
3.A.P.Kiseyov “Geometriya”, o’rta maktabning 9-10 sinflari uchun darslik II-qism. Toshkent -1975
4.1996-2007 Axborotnomalar.
5.N.Ribkin “Geometriyadan masalalar tuplami” II-qism, stereometriya.O’qituvchi nashri1.