O‘zbekiston tarixi

sak 
qabilalari. 
 Saka –Xaumavarga Ular asosan o’lkaning shimoliy-sharqiy qismida, ya’ni Murg’ob vodiysi, 
Amuning yuqori oqimida, Oloy, Farg’ona vodiysida yashaganlar.

---

 Saka - Tigraxauda 
(Cho’qqi qalpoq kiyganlar). Ular Amuning quyi oqimi va Sirdaryoning o’rta va 
quyi oqimidan to Orol shimoligacha bo’lgan keng cho’lli hududlarda
joylashganlar. 
 Saka-Tiay para-
daraya 
Kaspiy shimolida, Ural tog’ oldi mintaqalarida yashaganlar. 
Firdavsiyning «Shohnoma» asarida va boshqa mo’tabar manbalarda Turkiy etnoslar Qrta Osiyoda yashovchi 
azaliy qavm ekanligi ta’kidlanadi. Shu boisdan bu o’lka qadimdan Turon deb atalib kelindi. Turonzamindagi qo’shni 
qardosh elatlar o’zaro hamjihatlikda yashab, chuqur ildiz otib borish barobarida tabiiy zaruriyat taqozasi o’laroq bir-
birlari bilan qo’shilishib, birikishib o’zaro etnik jarayonlarni boshdan kechirganlar. Bu esa asta-sekin bu hududda turkiy 
va sug’diyda so’zlashuvchi ikki tilli xalqning shakllanib borishida o’z ifodasini to 
4. 
Yurtimiz hududida kechgan etnik jarayonlar.
O’zbek xalqining shakllanishi.bek elatining alohida etnik birlik (elat) bo’lib shakllanishida, Ushbu elatning ilk 
ajdodlari bo’lgan tub erli etnik birliklar, ya’ni ikki til (turkiy va eron) turkumidagi qavmlarning aralashuvi alohida o’rin 
tutadi. Ikki til guruhidagi etnoslarning aralashuv jarayoni sak-massagetlardan, ular yashagan hududlarga qiyosan 
aytganda xorazmiylar, baqtriylar, so’g’diyonaliklardan boshlangan. Antropolog olim T.Q.Xo’jaevning tadqiqot 
xulosalariga ko’ra, yurtimizda hozirgi o’zbeklarga xos antropologik qiyofa mil. avv. III-II asrlarda shakllanib bo’lgan. 
Keyinchalik shimoliy-sharqiy hududlardan Qrta Osiyoga ko’plab turkiy etnik guruhlarning kirib kelishi va mahalliy 
aholi bilan aralashuv jarayoni kuchayib boradi. Miloddan avvalgi IV-V asrlarda Qrta Osiyo hududiga xiёniylar 
kidariylar, eftaliylar nomli etnik guruhlar kirib keladilar. VI asrlarda turk xoqoligi tasarrufiga o’tgan. 
X asr o’rtalarida sharqiy Turkiston, Ettisuv kengliklarida yashagan qorluq, chigil, yag’mo va boshqa turkiy 
qabilalarning Abdulkarim Sotiq Bug’raxon boshchiligida Qorahoniylar nomi bilan atalgan markazlashgan yirik turkiy 
davlatga birlashuvi turkiy elatlar tarixiy taqdirida hal qiluvchi ahamiyatga ega bo’ldi.
X asrning ikkinchi yarmidan boshlab Qoraxoniylar davlati hududining Turonzamin tomon kengayib borishi va 
buning natijasida Samoniylar sulolasining inqirozga yuz tutib, butun Movarounnahr bo’ylab Qoraxoniylar 
hukumronligining o’rnatilishi jarayonida bu zaminga sharqdan ko’p turkiy urug’ va qabilalarning kelib joylashishi sodir 
bo’ldi