O'zbekiston tarixi

1
 Muhitdinov N. Kremlda o‘tgan yillarim. - T.:0‘zbekiston, 1995. 31-bet. 
2
 Keltirilgan raqamlar 0‘zR MDA, 837-fond, 31-ro‘yxat, 51-ish, 115,263,352, 369-
raqamlar; 52-ish, 19-109-varaqlardagi materiallar asosida mualliflar tomonidan hisoblab 
chiqildi va umumlashtirildi.
520

---

«0„zbekiston tarixi»ning (9-sinfi uchun darslik) 270-betida quyidagi 
jumlalami o„qiymiz: «Urushdan keyingi har bir besh yillikda 100 taga yaqin 
sanoat ob'ektlari ishga tushirildi. 1985-yilga kelganda respublikada 1500 dan 
ortiq ishlab chiqarish, ilmiy-ishlab chiqarish birlashmalari, kombinatlar va 
korxonalar bor edi. Sanoat mahsulotini ishlab chiqarish 1940-yildagiga 
qaraganda 21 barobar ko„paydi». Bunday ko„pirtirilgan jumlalami o„qigan 
maktab o„quvchilari sho„ro- lar davrida sanoat ishlab chiqarishi bunchalik 
gurkirab o„sib-gulla- gan boisa, biz sobiq Ittifoqdan chiqib 0„zbekistonning 
mustaqillik yoiini nega tanladik, degan savolni o„rtaga qo„ymaydilarmi? 
To„g„ri, hech kim sho„rolar hukmronligi davrida, shu jumladan, 1946-1985-
yillarda ham 0„zbekiston xalq xo„jaligi va sanoatining rivojlanganligini inkor 
etmaydi. Uning rivojlanmasligi mumkin ham emas edi. Ammo bu yerda gap 
boshqalar xususida ketmoqda. Sanoat taraqqiyoti deganda biz uning ikki 
tarmogini tushunamiz. Birinchidan, sanoatning «А» tarmogi ogir sanoat, 
ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqaradigan tarmoq boisa, ikkinchi 
tarmoq, sanoatning «В» tarmogi - yengil va oziq-ovqat sanoati mahsulotlari 
ishlab chiqaradigan tarmoqdir. Har qanday mustaqil davlatning mustaqil 
davlat sifatida yashashini qonuniy taqozo etadigan talab mazkur davlat 
milliy mustaqilligining kafolati boigan zamonaviy mudofaa quwati va 
mashina asbob-uskunalari ishlab chiqarishga qodir boigan ogir industriya 
sanoatiga ega boiishiga bogiiqdir. Ana shu boisdan ham, dunyodagi barcha 
mustamlakachi davlatlar o„zlari bosib olgan hududlarda ongli ravishda 
zamonaviy industrial sanoatni rivojlanishiga yo„1 bermaydilar va tez foyda 
beradigan engil sanoat tarmoqlarini taraqqiy toptirishga asosiy e‟tibomi 
qaratadilar. Shoio mustamlakachilari ham bundan istisno emaslar, albatta. 
Agar ana shu nuqtai nazardan turib masalaga baho beradigan boisak, Moskva 
1946-1985-yillarda 0„zbekistonda o„zi mustaqil va tayyor sanoat mahsulot 
ishlab chiqaradigan qanday yirik industrial korxonani qurdi? - degan savol 
tug„iladi. 0„zbekiston hududida qurilgan va maium darajada ahamiyatliroq 
boigan sanoat korxonalarining 30 foizi Ittifoq tasarrafida, 60 foizi Ittifoq -
Jumhuriyat tasarmfida boiib, ular batamom Markazga bo„ysunar edi. Faqat 
10 foizgina sanoat korxonasi bevosita 0„zbekistonga bo„ysungan va u 
respublika iqtisodiyotida hal qiluvchi o„rin tutmagan
1
.