O'zbekiston tarixi

1
 0‘zR. MDA, 126-fond, 1-ro‘yxat, 609-ish, 8-varaq.
163

---

millati vakillaridan 7 kishi majlis deputatlari tarkibiga kiritildi. 
Qoraqalpoqlaming vakillari ham Majlisda o„z o„miga ega boiadi. Bular, 
albatta, jadidlar rahbarligida boshlangan ozodlik va erk uchun kurashning 
dastlabki yutuqlari edi. 
Ammo bu g„alaba uzoqqa bormadi. U bor yo„g„i 7 oy umr ko„rdi, 
xolos. Asfandiyorxon Rossiya muvaqqat hukumatining Xivadagi vakili 
general Mirbadalovga suyangan holda 1917-yil iyun oyining boshlarida 
jadidlar boshliq majlisga qarshi fitna uyushtirdi. 
General Mirbadalov Xiva xonligidagi reaksion kuchlarga tayanib Yusuf 
Oxun, Jalol Oxun, Davlat Oxun, Tavdiy afandi, Mulla Ramazon va 
boshqalar rahnamoligida ko„hna Ark yaqinida maxsus miting tashkil qildi. 
Miting qatnashchilari Yosh xivaliklami «dindan qaytgan kofirlar» deb eion 
qildilar va deputatlar majlisini tarqatib yuborishga da‟vat etdilar. Bu paytda 
Bobooxun Salimov va «Yosh xivaliklar»ning boshqa yirik namoyandalari 
Toshkentga Sho„ro hukumatidan yordam so„rash uchun jo„nab ketgan edilar. 
Xon Nozirlar kengashining raisi H.Matmurodov boshliq jadidlaming 17 
vakilini qamoqqa oldi. Keyinchalik ulaming juda oz qismi qamoqxonadan 
qochishga muvaffaq boidi. Qolganlari esa otib tashlandi. Jadidlar «Shariatga 
xiyonat qilgan»likda ayblanib ta‟qib ostiga olindilar va quvgin qilindilar. 
Xiva xoni majlisga yangidan «saylov» oikazdi. Uning raisi qilib Ortiq 
Oxun saylandi. Nozirlar kengashining raisi lavozimi esa Bosh vazir deb 
qayta nomlandi va unga Isoqxo'ja tayinlandi. 
Bu amalda o„ziga xos davlat to„ntarishi edi. Bu ishni amalga 
oshirishdagi xizmatlari uchun xon Mirbadalovga 40 000 so„m pora berdi
1
. 
B.Salimovning boshi uchun katta miqdorda pul va‟da qilindi. Uning 
singlisi Ullijonbiy tutib olinib, qiynab oidirildi. Shundan so„ng B.Salimov va 
boshqa jadidlar yashirin faoliyat yuritishga majbur boidilar. Ulaming 
ko„pchiligi Amudaryoning narigi tomonidan, sho„ro hokimiyati o„matilgan 
o„ng sohilidan boshpana topdilar. 
Asfandiyorxon mamlakatda xalq noroziliklarini bostirish va jadidlami 
«tartib»ga chaqirishda ms askarlaridan foydalandi. 1917- yil iyulda Rossiya 
muvaqqat hukumati Xiva xonligida maxsus harbiy ma‟muriyat tashkil etdi. 
Harbiy komissar Zaysev xonga