O'zbekiston tarixi

1
0‘zbekiston SSR tarixi. To‘rt jildlik. Uchinchi jild. /Bosh muharrir I.Mo‘minov/. - 
Т.: Fan, 1971, 465-bet. 
354

---

1927- 
1
928-yillarda undan 450 ming xo„jalikni birlashtirgan 
«0„z- paxtasoyuz», «Kolxozsoyuz», «Jivotnovodsoyuz» va boshqalar ajralib 
chiqqan'. 
Shirkatlarga qishloq aholisining barchasi a‟zo boiishga harakat qilardi. 
Buning sababi shundaki, ular qishloq xo„jalik shirkatlari orqali o„zlariga 
qulay ravishda mahsulotlarini sotar, davlatdan qishloq xo„jalik asbob-
uskunalari, agrotexnik, zooveterinariya yordami va qarz olar edilar. 
Shirkatlar qishloq aholisining keng qatlamlarini birlashtirib, umumiy 
manfaat asosida davlatmand va kambag„al dehqonlaming hamkorligini 
yaratishda muhim vosita boigan edi. Lekin Sho„rolar shirkatlar faoliyatiga 
kishan solib ulami, yuqorida ta‟kidlangani singari jamoa xo„jaliklariga 
birlashtirib yubordi. 
Sho„ro rahbarlarining g„oyaviy-siyosiy, nazariy saviyasi yana shunda 
o„z ifodasini ko„rsatadiki, ular Turkistondek oikada oktabr to„ntarishi 
amalga oshirilgan dastlabki kunlardan boshlaboq kommuna xo„jaliklarini 
tuzishga kirishdilar. Turkiston oikasida eng yirik kommuna xo„jaligi 
«Intemasional» boiib, u 1918-yil 25-iyulda tashkil etilgan edi. 1 
noyabrdayoq uning 152 boiimi faoliyat ko„rsata boshladi. Ularga 8.818 050 
tiyin ajratildi. Kommuna xo„jaligining ishlab chiqarish vositalariga boigan 
ehtiyoji 40.244 ming so„m va qo„shimcha ravishda bog„dorchilik 
asboblariga boigan ehtiyoji 50.000 so„mni tashkil etgan. 
Tirik inventarlar uchun bozor bahosida 50.300.000 so„m, kiyim- bosh 
uchun 159.100.000 so„m lozim boigan. Umuman olganda, yagona xo„jalik 
doirasidan chiqmasdan «Intemasional» kommuna xo„jaligining ehtiyojini 
me‟yoriy belgilash uchun oz emas, ko„p emas 641769.000 so„m yoki har bir 
xo„randaga 70.000 so„m sarflash kerak boigan
2
. 
Kommunalarga sarflangan xarajatlar hayotda o„zini oqlamadi. Ular xalq 
manfaati yoiida mahsulot yetishtirishni ko„paytirish u yoqda tursin, hatto 
o„zlarini ham boqa olmadilar. Xullas, Kommunalar oika sharoitiga mutlaqo 
to„g„ri kelmasligini hayotning o„zi isbot qildi. Shu munosabat bilan 1920-yil 
mart oyida boiib o„tgan paxtakor - dehqon kooperativlarining II qumltoyida 
Turk-