O'zbekiston tarixi

O‘zbekistonda oshqozon-ichak kasalligining har 100 
ming aholiga nisbatan ko‘rsatkich darajasi
2
. 
№
Kasallik nomi
Yillar
1975
1976
1977
1
Oshqozon tifi
23,5
20,0
19,8
2
Paratif
21,5
28,5
18,7
3
OKZ
963
845
788
4
Dizenteriya
258
234
170
5
Gepatit INF (sariq kasalligi)
1056
1033
765
1
 O'sha manba, 1138-ish, 30-varaq. 
2
 O'zR MDA, 837-fond, 35s-ro‘yxat, 1041-ish, 66-varaq. 
588

---

0„zbekiston paxta dalalarida har xil ximikatlar va zaharli moddalami 
haddan tashqari ko„p ishlatilishi natijasida, xususan, 70-80-yillarda 
gepatit infeksiyasi, oshqozon-ichak kasalligi keng quloch yoydi. Buni 
birgina Xorazm viloyati misolida kuzatishning o„zi kifoya qilsa kerak.
Xorazm viloyatida aholining gepatit infeksiyasi bilan 
kasallanishi (1976-1977-yy.)
1
. 
№
Shahar va tumanlar
1976
1977
1976-yilga nisbatan 
1977 y. %
1
Urganch shahri
1235
2040
165,2
2
Xiva shahri
684
312
- 2,2 m.
3
Xiva tumani
770
1283
166,6
4
Urganch tumani
1087
1623
149,3
5
Shovot tumani
460
1639
3,6 m.
6
Qo'shko'pir tumani
578
1845
3,2 m.
7
Gurlan tumani
2515
1164
-2,2 m.
8
Yangiariq tumani
360
1972
5,5 m.
9
Bog'ot tumani
351
2595
7,4 m.
10
Xazorasp tumani
290
2214
7,6 m.
11
Xonqa tumani
246
2231
9,1 m.
12
Viloyat bo‘yicha
8576
18918
2,2 m.
Respublikada oshqozon tifi kasalligi bilan 1975-yilda jami boiib 331 
kishi og„rigan boisa, 1976-yilda 351 kishi kasallangan. 0„tkir ichak 
kasalligi bilan 1975-yilda 14358 kishi va 1976-yilda 12489 kishi 
yotqizilgan. Shu jumladan, baktereologik dizenteriya bilan 1975-yilda 
6773 kishi va 1976-yilda 6166 kishi kasallangan
2
.
Arxiv maiumotlariga qaraganda, eng xavfli kasalliklar ko„p 
tarqalgan QQASSR da 1975-yilda tepkili tif 33 marta qayd etilgan boisa, 
1976-yilda bu 37 marta
3
ro„yxatga olingan.
1981- 
yil 15-avgustdan 22 oktabrga qadar QQASSR Xo„jayli 
tumanining birgina Xalqobod posyolkasining o„zida 140 kishi
1
 O'zR MDA, 837-fond, 35s-ro‘yxat, 1041-ish, 101-varaq.
2
 O'zR MDA, 837-fond, 35s-ro‘yxat, 945-ish, 88-varaq.
3
 O'zR MDA, 837-fond, 35s-ro‘yxat, 995-ish, 82-varaq.
589

---

oshqozon tifi bilan kasallangan va 5 fuqaro
1
mazkur kasallik tufayli 
olamdan o„tgan.
0„zbekiston SSR Sogiiqni saqlash vazirligining 1983-yil 1-7- 
noyabrda 992s-sonli xat bilan 0„zSSR Ministrlar Sovetiga qilgan 
xabariga qaraganda, oshqozon tifi bilan kasallanganlar soni 1982- 
yildagiga nisbatan 1983-yilda Andijon viloyatida 22,9 foiz va QQASSR 
da 54,5 foizga
2
oshgan.
Respublika davlat arxiv hujjatlarida qayd etilishicha, 0„zbe- 
kistonda 1942-yildan beri Sibir yazvasi keltirib chiqaruvchi 1600 dan 
ortiq nuqtalar mavjud
3
ekan. Ular vaqti-vaqti bilan odamlar va chorva 
mollari o„rtasida bunday kasallikning paydo boiishga omil bo„ladi. 
Mazkur kasallik bilan 1971-1975-yillarda respublikaning Qashqadaryo, 
Surxondaryo, Toshkent, Samarqand, Xorazm viloyatlari va QQASSR da 
202 kishi og„rigan
4
. 1976-yilning 7 oyi mobaynida QQASSRning 
Chimboy tumanida 37 kishi Sibir yazvasi bilan kasallanib, shundan 9 
kishi olamdan o„tdi
5
.
Respublikada 1976-1981-yillarda brutsellyoz, quturish va Sibir 
yazvasi kasalligiga yo„liqish Ittifoq darajasiga qaraganda ancha yuqori 
boigan, har yili o„rta hisobda bu kasalliklarga chalinish 252 dan 503 
martaga qadar qayd etilgan. 1982-yilning 6 oyi mobaynida esa bu 
ko'rsatgich 94,9 foizga oshgan (1981-yilning 6 oyida 177,
1982- 
yilda esa 344)
6
.
Tadqiqotlar shuni ko„rsatadiki, ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat og„ir 
boigan mintaqalar - Orolbo'yi, Toshkent viloyati, ayniqsa, Angren, 
Olmaliq, Chirchiq va Toshkent shahrida, Farg„ona vodiysining ko„pgina 
shaharlarida turli kasalliklarga chalinish yuqori darajadadir. «Orol-88» 
ekspeditsiyasi 
a‟zolarining 
bergan 
maiumotlariga 
qaraganda, 
Qoraqalpogistonning Bo„zatov tumanida har 1000 go„- dakdan 260 tasi 
nobud boigan. 0„zbek ayollarining 80 foizi kamqonli kasalligiga 
«chalingan, har uch nafar o„zbek yigitlaridan bittasi salomatligi tufayli 
harbiy xizmatga noloyiq
7
deb topilgan.