O'zbekiston tarixi

1
Shamsutdinov R., Qodirov A. Parpibek va Oxunjon qo‘rboshi. «Fan va turmush» 
jumali, 1996-yil, 2-son, 18-21-betlar.
146 

---

qo„mondoni Zinovevning buyrug„iga asosan Boytuman qo„rboshi va uning 
40 kishidan iborat yigitlari otib tashlanadi. 
1921- 
1922-yillar Turkistondagi istiqlolchi kuchlarga 
qarshi kurashda Sho„ro davlat mashinasi turli kuch hamda vositalami ishga 
solgan edi. Bu vositalar asosan uch yo„nalishda olib borildi. 
Birinchidan, 
Sho„ro tashviqot va targ„ibot apparati awalo bu hukumatni dunyoda eng 
demokratik, adolatparvar, xalqparvar, yo„qsillar va ezilgan mehnatkashlar 
ommasining manfaatlarini himoyachisi qilib ko„rsatishga intildi. Shu 
maqsadda xalq ommasi o„rtasidagi o„z ayg„oqchi, yugurdaklari va 
tashviqotchilarini ishga solib targ„ibot ishlarini olib bordi, varaqalar va 
e‟lonlar tarqatdi. 
1921- 
1922-yillarda bir qator dekretlar qabul qilib «amalda» 
o„zining «adolatparvarligini ko„rsatmoqchi» boidi. Jumladan 1921-yil 23- 
dekabrdagi dekret bilan shariat qonunlari tiklandi. 1920-yil iyunda u 
Turkiston Respublikasi Sho„ro Komissari buyrugi
1
bilan bekor qilingan edi. 
Qozilik erkinligi berildi, diniy maktablami ochishga ruxsat etildi. Hatto 
xususiy savdo yoiga qo„yildi. Ayni paytda Sho„ro davlati qo„rboshilami 
«ovlash» maqsadlarini ko„zlab «ixtiyoriy sur‟atda qurolini tashlab» sho„ro 
tomoniga o„tganlarga avf eion qildi. Bu ayyorlik domiga ilingan 
qo„rboshilar va istiqlolchi kuchlar ham boidi. Jumladan, Farg„ona vodiysida 
nomdor qo„rboshilardan boigan Islomqul o„zining 60 yigiti bilan qizil 
askarlarga qo„shilgan edi. Bunday siyosat 1922-yilning bir necha 
oylarigacha davom etdi. 
Ikkinchidan, 
Sho„ro hukumati 1919-1922-yillarda Turkistonni 
qamoqxonalar lageriga aylantirdi. Shu yillarda arxiv maiumotlariga 
qaraganda, har yili Turkistondagi axloq tuzatish kolonnalariga o„rta hisobda 
4 000 ga qadar maxbus jo„natilgan
2
. Ozodlikdan mahrum etilganlarni 
saqlash uchun tashkil etilgan Turkistondagi 40 ta qamoqxonalar odamlami 
o„z bag„riga sig„dirolmay qolgan. Ortigi bilan 3 ming mahbusga 
moijallangan qamoqxonalarda 6000 gacha tolei sho„r peshonalar saqlangan
3
. 
Turk Respublika Mehnat muhofaza boiimining boshligi Raginskiy 
qamoqxonalardagi bunday og„ir vaziyatdan chiqish uchun qamalganlardan 
1500 kishini
4
Markaziy Rossiya qamoqxonalariga jo„natishdek «antiqa» 
taklif bilan chiqadi.