O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)
Download 3.7 Kb. Pdf ko'rish
|
ozbekiston tarixi 9 uzb
- Bu sahifa navigatsiya:
- Yer egaligi yerga ishlov berish. XIX asr oxiri Soliq va majburiyatlar
|
Yodda tuting!
Xiva xoni mamlakatni o‘zi mansub bo‘lgan qo‘ng‘irot urug‘i zodagonlari, saroy a’yonlari va oliy ruhoniylar guruhi ma- dadiga tayanib boshqargan. O‘zingizni sinang! yasovulboshi – ... mehtar – ... Qo‘ng‘irotlar – ... http://eduportal.uz 123 Yer egaligi yerga ishlov berish. XIX asr oxiri Soliq va majburiyatlar Yer davlat boyligining birlamchi omilidir. Bu boylik dehqonlar mehnati evaziga qo‘lga kiritiladi. Dehqon- lar mehnati yer unumdorligini oshirish va ishlab chiqarishni rivojlan- tirishga qaratilgan. Bu borada Xiva xonligi dehqonlari ham mirishkor edilar. Xonlikda g‘alla yetishtirish qishloq xo‘jaligining asosiy tarmog‘i bo‘lib, asosan, sholi, jo‘xori hamda suli ko‘p yetishtirilar edi. XIX asr- ning 90-yillaridan boshlab Rossiya bilan savdo-sotiqning rivojlanishi na - tijasida paxta yetishtirishga ixtisoslashuv ham jadal kechdi. Xonlikdagi yerlarning aso siy qismi xon va uning amaldorlariga te- gishli edi. Amaldor va a’yonlarga haq sifatida Xiva xonlari ularga dav- lat yerlari hisobidan ehsonlar qilishardi. Bundan tashqari xon va uning amaldorlari, qarindoshlari soliq lardan ozod etilgandi. Yer maydonlarining kat ta qismi diniy muassasalar tasarrufida bo‘lib, xonlikdagi jami sug‘oriladigan yerlarning 40% i masjidlar mulki hisob- langan. Xususan, 64 ta masjid va madrasa XIX asrning oxirgi choragida 205 ming tanobdan ziyod yerga egalik qilgan. Bu xonlarning dindorlarga nisbatan hurmat va izzatining ifodasi ham edi. Xususan, vaqf yerlari va XIX asrning oxi rida qariyb 4 ming ruhoniylar oilasi barcha soliqlardan ozod etilgandi. 1873-yildan so‘ng hosildor yerlarning katta qis- mi Rossiya tasarrufiga o‘tishi oqibatida xonlik ma’ muriyati sarf-xarajatlarga bo‘lgan ehtiyojlari- ni yangi soliqlarni joriy etish yoki ilgari mavjud bo‘lganlarini oshirish yo‘li bilan qoplay boshladi. Xiva xonligida turli majburiyatlar, doimiy yoki favqulodda soliqlarning qariyb 25 turi mavjud bo‘lgan. Dehqonlar http://eduportal.uz |
