O’zbekiston neft va gaz sanoati tarixi - O'zbekistonda neft sanoatining rivojlanishi 1885 yilda boshlangan. 1900 yilda Farg'ona vodiysidagi Chimion qishlog'i yaqinidagi ikkita quduqdan qazib olingan. Bu hududda asosiy qidiruv ishlari 1904 yilda boshlangan bo‘lib 270 m dan oshiq chuqurlikdan, kuchli bosim bilan otolib chiqqan neft olindi.
- Uglevodorodlar xom ashyosini qayta ishlashdagi bir asrlik tajriba:
- 1906 yilda Farg'ona viloyatida davriy ishlaydigan bitta ikki kubli neftni qayta ishlash zavodi qurildi. Neft ot arava transportida yetkazildi va uning sifati termometr va gidrometr tomonidan aniqlandi. Asosiy ishlab chiqarish mahsulotlari yoritish kerosini va isitish mazuti edi.
Rivojlanish tarixi - . Keyin, zavod tashqarisidagi kovaklaridagi benzin yoqib yuborilgan, u faqat 1915-1916 yillarda O'rta Osiyoda ichki yonish dvigatelli mashinalar paydo bo'lganda ishlatilganligi aniqlangan. Ushanda neft mahsulotlari temir yo‘l orqali paketlangan shaklda Afg'oniston va Xitoyga eksport qilingan. 1907 yilda aka-uka Nobellar zavodni sotib olib, bosqichma-bosqich qayta qurishni boshladilar. Xuddi shu yili Chimion konidan neftni qayta ishlash zavodigacha bo'lgan to'rt dyuymli neft quvurining ekspluatatsiyasi boshlandi. 1940 yilda zavod o'z laboratoriyasiga ega bo'lganida va texnologik jarayon sifat jihatdan o'sganida yillik quvvati 176 ming tonnaga etdi.
- 1972 yil Qashqadaryo viloyatida dunyodagi eng katta zavodlaridan biri Muborak gazni qayta ishlash zavodi qurilgan, 1980 yilda Sho'rtandagi zavod ishga tushiriilgan.
- Qozog’istonda neft ishlab chiqarish hajmi 2025 yilga qadar yilda 104 mln tonnaga yetadi.
- Bu haqda energetika vaziri Kanat Bozumbayev ma’lum qildi.
- Kanat Bozumbayev majlis yig’ilishida so’zga chiqib, yirik neft loyihalari ko’p o’tmay mamlakat iqtisodiyoti rivojiga katta hissa qo’shishini ma’lum qildi.
- Uning aytishicha, “Tengiz”, “Karachaganak”, “Kashagan” neft va tabiiy gaz loyihalari natijasida neft sektoridagi o’sish davom etadi.
- “2017 yilda Kashagan loyihasi ishga tushishi bilan mamlakatda neft ishlab chiqarish hajmi 78 mln tonnadan 86.2 mln tonnaga oshdi. Neft ishlab chiqarish hajmi har yili muntazam ravishda oshgan holda 2025 yilga qadar 104 mln tonnaga yetadi”,-dedi Qozog’iston energetika vaziri Kanat Bozumbayev.
- 2018 yilning yanvar-aprel mavsumida 30 mln tonna neft ishlab chiqarilganligini va bu miqdor 2017 yilning ayni mavsumiga nisbatan 6 foiz oshganligini ta’kidlagan Bozumbayev: “2018 yili neft ishlab chiqarish hajmi 87 mln tonnani tashkil qilishi kutilmoqda”,-dedi.
-
- Qozog’istonda bu yilning yanvar oyidan boshlab oktabr oyigacha 74 million 800 ming tonna neft qazib olindi.
- Qozog'iston Energetika vazirligi tomonidan mavzu haqida berilgan bayonotga ko’ra joriy yilning 10 oyida 74 million 800 ming tonna neft qazib olinar ekan uning 59 million 56 ming tonnasi eksport qilingan.
- Mamlakatning uchta yirik neft koni quduqlaridan biri bo’lgan Kashaganda 11.5 million tonna, Tengizda 24.6 million tonna va Karachaganakda 9.1 million tonna neft qazib olinganligi qayd etilgan bayonotda,
- “Neft kon quduqlaridagi ta'mirlash ishlari tufayli asosiy faoliyatlar to’xtatilishiga qaramay neft qazib olish ishlarida ortish kuzatildi” degan ifodalarga o’rin berildi.
- Bayonotda shuningdek, o’tgan yili 90.4 million tonna neft qazib olinganligi eslatib o’tilgan holda joriy yildan 90.5 million tonna neft qazib olinishi kutilayotganligi qayd etildi.
- Yanvar oyidan boshlab oktabr oyigacha mamlakatda 46.3 milliard kub metr tabiiy gaz qazib olinganligi ifoda etilgan bayonotda bu raqamning o’tgan yilning huddi shu davriga nisbatan 1.5 foiz ortiqcha ekanligi ma’lum qilindi.
- Bayonotda, 10 oyda 402 megavatt quvvatga ega 14 ta qayta tiklanadigan energiya ishlab chiqarish stansiyasi foydalanishga topshirilganligi eslatib o’tilgan holda,
- “Yilning oxirigacha 104.8 megavatt quvvatga ega yana 4 ta yangi stansiya foydalanishga topshiriladi” degan ifodalarga o’rin berildi.
- Qozog’istonda jami 1042 megavatt quvvatga ega 87 ta qayta tiklanadigan energiya ishlab chiqarish stansiyasining faolligi yetkazilgan bayonotda, yanvar oyidan boshlab oktabr oyigacha qayta tiklanadigan energiya ishlab chiqarish faoliyatining o’tgan yilning shu davriga nisbatan 65 foizga ortgan holda, 1.7 milliard kilovatt soatni tashkil etganligiga e’tibor qaratildi.
- Bayonotda uran ishlab chiqarish aylanmasining esa 18.7 ming tonna ekanligi va buning o’tgan yilning huddi shu davriga nisbatan 5 foiz ortiqcha ekanligi ifoda etildi.
- Qozog’istonda bu yilning yanvar oyidan boshlab oktabr oyigacha 74 million 800 ming tonna neft qazib olindi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
