O’zbekistonda badiiy loyihalash va dizayning rivojlanishi Reja: O‘zbek xalqining amaliy me’morchilik san’ati. Amaliy san’atning bu qayd etilgan turlari

Yog`och o`ymakorligi maktablari
Yog`och o`ymakorligining o`ziga xos turli uslub va usullari bor. Masalan, Xiva yog`och o`ymakorligi o`ymasining monumentalligi, yog`och tabiiy rangining saqlab qolishi bilan boshqalardan farqlanadi.
Buxoro yog`och o`ymakorligi esa o`yma naqshning jozibadorligi, jimjima naqshlarni oltin, kumush suvi bilan bezatilishi, naqsh zaminida ranglardan foydalanishi bilan ajralib turadi.
Marg`ilon yog`och o`ymakorligi chuqur zaminli yassi o`ymani qo`llab kelganlar.
Qo`qon o`ymakorligi esa kalta bo`rtmali, yassi o`yma ishlatganlar. Toshkentda esa naqsh bilan qoplangan yassi bo`rtmali, zaminsiz chizma yog`och o`ymakorligi keng tarqalgan. Yog`och o`ymakorligi maktablari taxminan 40—50 yillardan keyin paydo bo`lgan. Respublikamizda Qo`qon, Xiva, Samarqand, Toshkent maktablari mavjud.
Toshkent yog`och o`ymakorlik maktabi. Bu maktabga mansub ustalar o`yma naqshlarni 1,2 qavat qilib o`yadilar, keyingi vaqtlarda esa 3 qavatli o`ymalar bajarishga o`tmoqdalar. Kompozitsiya jihatidan o`rtacha chuqurlikda o`yib, o`simliksimon, geometrik, gulli girih, hattoki ramziy naqshlar bajaradilar. Pardozning hamma turlarini qo`llaydilar. Ular ko`pincha yong`oq, chinor, yog`ochlarini ishlatadilar.
Xiva yog`och o`ymakorligi maktabi
Xiva yog`och o`ymakorligi maktabi boshqa maktablarga qaraganda o`yma naqshlarning maydaligi, yuzaligi, zaminining kamligi, naqshlarning zichligi hamda badiiy tuzilishi jihatidan o`ynoqligi (harakatchanligi, dinamikaviyligi), ya`ni novdalarni spiralsimon ishlanib ajoyib shakllar hosil qilishi bilan farq qiladi. Xiva o`ymakorligi ustalari ko`pincha qayrag`och, terak va chinor yog`ochlarini ko`proq ishlatadilar. Ular yog`och rangining tabiiyligini saqlagan holda uning yuzasiga va zaminiga paxta, zig`ir (Xorazmcha — oq yog`) yog`i beriladi. Xiva yog`och o`ymakorligi maktabi o`zining monumentalligi bilan mashhurdir. Xiva naqshining go`zalligi, naqshlarni turli chuqurlikda o`yilishi orqali katta aniqlikka va uyg`unlikka erishishdadir. Ustalar yog`ochning tabiiy ko`rinishini saqlashga harakat qilib yangi o`yma yuzasini silliqlash, bo`yoq surtish ishlarini qo`llamaganlar. Ota Polvonov, Sapo Boqbekov va boshqalar Xiva maktabi ustalaridandir.