O'zbekistonda ta'lim To‘ldiruvchi: Latipov Zafarbek

1991-yil 31-avgustda Toshkent shahrida Oʻzbekiston SSR Oliy Kengashining (JK) navbatdan tashqari 7-sessiyasida Oliy Kengashning respublikaning davlat mustaqilligi toʻgʻrisidagi bayonoti qabul qilindi va tegishli qaror bilan 1-sentabr. Mustaqillik kuni sifatida tasdiqlandi. Shu kuni “O‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligining asoslari to‘g‘risida”gi qonun qabul qilindi.

O‘zbekiston xalqi davlat hokimiyatining yagona manbaidir. Demokratik konstitutsiyaviy davlatda xalq hokimiyati, asosan, vakillik, ya’ni davlat hokimiyati organlariga umumxalq saylovlari asosida amalga oshiriladi. Davlat ahamiyatiga ega bo‘lgan masalalar umumxalq muhokamasiga – referendumga qo‘yiladi.

O‘zbekiston xalqi davlat hokimiyatining yagona manbaidir. Demokratik konstitutsiyaviy davlatda xalq hokimiyati, asosan, vakillik, ya’ni davlat hokimiyati organlariga umumxalq saylovlari asosida amalga oshiriladi. Davlat ahamiyatiga ega bo‘lgan masalalar umumxalq muhokamasiga – referendumga qo‘yiladi.

Xalqning tanlash huquqini ta’minlash, o‘z xohish-irodasini erkin ifoda etish, manfaatlarini ro‘yobga chiqarish va himoya qilish uchun zarur shart-sharoit, huquqiy asoslar yaratish demokratiyaning eng muhim tamoyilidir.

Mustaqillikka erishganimizdan so‘ng qabul qilingan birinchi “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunga muvofiq yangi o‘quv rejalari, dasturlari, darslik va o‘quv-metodik qo‘llanmalar yaratildi, ta’lim muassasalarini attestatsiyadan o‘tkazish va akkreditatsiyadan o‘tkazish yo‘lga qo‘yildi. Kasb-hunar ta'limi qayta tashkil etildi, kasb-hunar maktablari va biznes maktablari faoliyat ko'rsatdi, 1996 yildan 1997 yilgacha 1-sinfda o'qish lotin alifbosiga asoslangan lotin alifbosida olib borildi. Ular uchun yangi darsliklar va o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar yaratilishi ta’lim sohasidagi ilk qadam bo‘ldi. Universitetlar qoshida litseylar ochildi. Oliy oʻquv yurtlariga qabul test sinovlari shaklida yoʻlga qoʻyildi, hududlardagi pedagogika institutlari universitetlarga aylantirildi, respublika taʼlim muassasalariga xorijlik mutaxassislar jalb qilindi, ammo taʼlim tizimidagi natijalar kutilgandek boʻlmadi. Shuning uchun ham ta’lim tizimini isloh qilish zarurati paydo bo‘ldi.

• Mustaqillikka erishganimizdan so‘ng qabul qilingan birinchi “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunga muvofiq yangi o‘quv rejalari, dasturlari, darslik va o‘quv-metodik qo‘llanmalar yaratildi, ta’lim muassasalarini attestatsiyadan o‘tkazish va akkreditatsiyadan o‘tkazish yo‘lga qo‘yildi. Kasb-hunar ta'limi qayta tashkil etildi, kasb-hunar maktablari va biznes maktablari faoliyat ko'rsatdi, 1996 yildan 1997 yilgacha 1-sinfda o'qish lotin alifbosiga asoslangan lotin alifbosida olib borildi. Ular uchun yangi darsliklar va o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar yaratilishi ta’lim sohasidagi ilk qadam bo‘ldi. Universitetlar qoshida litseylar ochildi. Oliy oʻquv yurtlariga qabul test sinovlari shaklida yoʻlga qoʻyildi, hududlardagi pedagogika institutlari universitetlarga aylantirildi, respublika taʼlim muassasalariga xorijlik mutaxassislar jalb qilindi, ammo taʼlim tizimidagi natijalar kutilgandek boʻlmadi. Shuning uchun ham ta’lim tizimini isloh qilish zarurati paydo bo‘ldi.

Qabul qilingan dasturga ko‘ra, mamlakatimizda 9+3 sxema bo‘yicha 12 yillik umumiy majburiy bepul ta’lim tizimi joriy etilgan.Avvalo, mamlakatimizda joriy etilgan modelning asosiy xususiyati shundaki, 9 yillik umumta’lim maktablarida ta’limdan , o‘quvchilar keyingi 3 yil davomida ixtisoslashtirilgan kollej va akademik litseylarda tahsil oladi, ularning har biri umumiy ta’lim bilan birga mehnat bozoriga kiradi. Shuningdek, talab qilinadigan 2-3 ta mutaxassislik bo'yicha kasblarni egallash ko'zda tutilgan. Davlat ta’lim standartlari MDH davlatlari orasida birinchi bo‘lib ishlab chiqildi va joriy etildi. Birinchi Prezidentimizning “Darsliklar milliy tafakkur, milliy tafakkur va mafkuraning eng ilg‘or namunalarini o‘zida aks ettirishi kerak” degan g‘oyasi asosida yangi avlod darsliklari yaratildi. Darslik va o‘quv qo‘llanmalar yaratish uchun sog‘lom ijodiy muhit yaratilgan.