O`zbekistondagi qo`riqxonalar

O`zbekistondagi qo`riqxonalar

Qo`riqxona quriqlik va suvlarning o`ziga xos landshaftlarini tabiiy holda saqlash uchun ajratilgan joylar bo`lib, xo`jalikda undan foydalanilmaydi. O`zbekistonda qo`riqxonalarning umumiy maydoni 2164 km kvadratga teng. Uning asosiy maqsadi tabiatning noyob diqqatga sazovor qismlari landshaftlarini jamiyat manfaatlari uchun uzoq vaqtgacha saqlashdan iboratdir

Qo`riqxonalar

• Maxsus qo`riqxonalarda asosan katta ilmiy ahamiyatga ega bo`lgan ayrim tabiiy obyektlar muhofaza qilinadi. Masalan:

Orol dengizidagi Borsa kelmas qo`riqxonasida iqlimlashtirilgan qulon, sayg`oq va jayronlarning biologiyasi o`rganiladi. Pitsun qo`riqxonasida asosan relikt qarag`aylar muhofaza qilinadi. Chelyabinski viloyatida tashkil etilgan Ilmen qo`riqxonasida noyob minerallar, Buxoro qo`riqxonasida jayron muhofaza qilinadi.

Qo`riqxona ob’yektlarini tashkil etish prinsiplari

• Tarixiy prinsip. Tabiiy qo`riqxona eko sistemalari hududiy va keng biogeografik miqyosida tirik va o`lik tabiatni bunyod etishning tarixiy rivojlanish jarayonida o`ziga xos etalon bo`lib xizmat qiladi.

Mintaqa geografik prinsip

• Qo`riqxona hududlarining tarmog`i kenglik meridian, tog` tumanlarida esa tabiiy eko sistemalarning bo`linishi qonuniyatlarini o`zida aks etishi kerak.

Ekologik prinsp

• Turli edafik ,iqlim va geologik morfologik sharoitlarda tabiiy eko sistemalarni ilm uchun muhofaza etish

Xo`jalik prinsip

• Tabiiy qo`riqxona fondiga o`rmon, qishloq–xo`jalik, suv va xalq xo`jaligining boshqa tarmoqlarida amaliy ahamiyatga ega bo`lgan eko sistemalarni kiritish maqsadga muvofiqdir.

Ijtimoiy prinsip

• O`zgaruvchan qo`riqxon tartibi yordamida rekreatsion va balneologik tomondan nodir bo`lgan tabiiy hududlarning majmualarini aholining ehtiyojlarini qondirish uchun saqlashni ko`zda tutishi (urbanizatsiya va industralizatsiya, demografik yuksalishni hisobga olgan holda).