O'zbekistonning o'ziga xos istlqlol va

O'ZBEKISTONNING O'ZIGA XOS ISTlQLOL VA TARAQQIYOT YO'LI


Reja:

I . lvfustaqil taraqqiyotning dastlabki bosqichidagi muammolar.
0 'zbekistonning o 'zigaxos taraqqiyot yo 'lini tanlashi.

2. 
   Taraqqiyorning o 'zbek modeli va uning o 'ziga xos xususiyatlari. 0 'zbekistonning ijtimoiy-siyosiy rivojlanish strategiyasi: yangilanish va taraqqzvot yo’li
   
3. 
   0 'zhekistonning iqtisodiy mustaqilligini ta 'minlashga qaratilgan
   

strateg(va asoslari.

2. 
   Mustaqillik - me 'yoriy-huquqiy asoslarining yaratilishi. Yangi Konstitutsiyasining qabul qilinishi va uning tarixiy ahamiyati. Davlat ramzlari.
   

Davlat mustaqi lligini qo'lga kiritgan O'zbekistonga sobiq tuzumdan barhod bo'lgan iqtisodiy va moliyaviy tizi m, izdan chiqqan iqtisod iy boshq aruv mexani zmi va iqtisodiy munosabatlar meros bo'lib qolgan edi. Respubl ika korxonalari sobiq Ittifoqning boshqa mintaqalaridagi korxonalar bi lan bog'langan bo'li b, lttifoq parchalangach, ular o'rtasidagi aloqalar uzildi. Musta qil Respublikalardagi islohotlar jarayonida korxonalar xususiylashtirildi, mulk egaligi , mahsulot ishlab chiqarish yo'nalishlari o'zgardi. Natijada korxonalaming bir - biri ga xomashyo, asbob - usk unalar etkazi b berish jarayoni to'xtab qold i. Bu barcha respublikalar, jumladan, O'zbekiston iqtisodiyotiga ham salbiy ta' sir ko'rsatdi.
O'zbek iston ning sanoat korxonalarida Komashyo va asbob - uskunalar taqchilligi vujudga kelib, xo'jali k yuritish murakkablashib qoldi. Masalan, O'zbekiston qishloq xo'jalik mashinasozligi zavodlari, to'q imachilik va kimyo sanoati korxona lari, Tashkent aviatsiya ishlab chiqarish birlashmasi va boshqa korxonalarda mahsulot ishlab chiqarish keskin pasaydi. O'zbekiston oldida iqtisodiyotdagi tanglik holatlarini oldini ol ish, inq irozga yo'l
qo'ymaslik, makroiqtisodiyotni barqarorlashtirish vazifasi ko'ndalang bo'lib turdi. Shuning uchun iqtisodiy sohada O'zbekistonning iqtisodiy strategiyasi asosan eng muhirn ucb vazifani bal etishga yo'naltiril di:

1. 
   Ishlab chiqarishning pasayishini to'xtatish;
   

2. 
   lqtisodiy yuksalishni ng asosi sifatida makroiqtisodiy barqarorlikka erishish;
   
3. 
   Barqaror iqtisodiy rivojlanish uchun shart - sharoit yaratish.
   

Makroiqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun O'zbekiston iqtisodiyotda tarkibiy o'zgarishlar qilish, raqobatbardosh tovarlar ishlab chiqarishga qodir korxonalar qurish va buning uchun zarur investitsiyalar ajratish yo' llaridan bordi.
Davlat mustaqilligini qo'lga kiritilishi O'zbekistonda bozor munosabatlariga o'tish uchun qulay sbaroit va keng irnkoniyatlar yaratdi. Marnlakatning boy imkoniyatlari, geosiyosiy sharoitidan foydalanib, rnilliy ijtirnoiy-iqtisodiy taraqqiyot yo'lini belgilash dastlabki kunlaming eng rnuhim vazifasi bo'li b qoldi. O'zbekiston tanlagan islohot yo'li ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirishga qaratildi.
Bozor iqtisodiyotiga o'tish davri - rna'rnuriy-buyruqbozlik tizimini bartaraf etish yok i tubdan o'zgarti rish hamda bozor tizimining asoslarini shakllantirish jarayonlari arnal ga oshiril uvchi tarixiy davrdir. Xalqaro tajribada bozor iq isodiyoti ga o'tishning bir qancha model lari mavjud bo' lib, ulami umurnlashtirib, bozor iqtisodiyotiga o'tishning uch turga yoki modelga bo'lishi rniz mumki n:
I. G'arbiy Evropa rnarnlakatlari va boshqa rivojlangan mamlakatlar yo'li.

2. 
   Mustamlakachilikdan ozod bo'lib, rnustaqil taraqqiyot yo' liga kiri b rivojlanayotgan Osiyo, Afrika, Lotin Arnerikasi marnlakatlarining yo' li.
   

Mustaq i l Davlatlar Harndo'stligi marnlakatlari, boshqacba aytganda, «Sotsialistik)) rivojlanish yo'l idan borgan va hozirda bozor iqtisodiyoti yo'lini tanlagan marnlakatlar yo'li.
Sobiq sotsialisti k rnamlakatlarda, jumladan O' zbekistonda davlatlasbtirilgan, o'ta markazlashtirilgan va yagona bir rnarkazdan boshqariluvcbi iqtisodiyotdan - bozor iqtisodi yotiga o'tish zarurligi quyidagi bosqichlarni arnalga oshirishni tagozo etdi:

1. 
   . Bozor iqtisodiyotiga o'tishning huquqiy asoslarini yaratish. ya'ni uni ta'rninlovch i yuridik qonunlar tizimini yaratish.
   
2. 
   Bozor infrastrukturasini shakllantirish. Bunda bozor iqtisodiyotiga xos aloqalarni o'matishga ko'mak beruvchi, ya'ni bozorga xizmat ko'rsatuvchi sohalami, tashki!ot, korxona va inuassasalarni yaratish.
   
3. 
   Ml!lkchilik va xo'jalik ynritish usullarini davlat tasarrufidan chiqarish.
   
4. 
   Narx - navoni liberallashtirish, narxlarni erkin qo'yib
   

yuborish, narx ustidan davlat nazoratini 1nini111al darajaga keltirish.
Bozor iqtisodiyotiga o'tishning umumiyligi, 1nasaJan, xususiy ml!lkchilik, iqtisodiy jarayon! arni boshqarish va takomillashtirishda talab, taklif qoidalarining bir xilligi bo' lishi bilan bi r qatorda har bir mamlakatning o'ziga xos xnsusiyatlaridan kelib chiquvchi yo'li mavjuddir. Bunda uning xo'jalik tuzilishi va shart - sharoitlari, joylashgan yeri, tabiati va iqlimi, milliy kelib chiqishi, rasm - rusumlari, an'ana va milliy xarakteri va boshqa omillar sabab bo'ladi.
Mustaqillik jamiyat taraqqiyotining siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, huquqiy va ma'naviy sohalarini o'zida to'liq mujassam etgan hamda · zamonaviy rivojlanishning barcha prinsiplari ni e'tiborga olgan taraqqiyot modelini yarati!ishini obyektiv zarurat qilib qo'ydi. Shu bilan bir qatorda, yosh m uslaq il mamlakatimiz oldida islohotlaming dastlabki bosqichidayoq belgilab olingan bir qator vazifalar taraqqiyolning o'ziga xos milliy modelini yaratishni yanada dolzarb qilib qo'ygan edi.
Ushbu vaz.ifalar quyidagi muhim jihatlarni o'z ichiga qanu·ab oldi:
Jjtimoiy - siyosiy sohada: ma'muriy - buyruqbozlik, avtoritar tuzum mexanizmi va tuzilmalaridan qutilish hamda davlat qurilishining demokratik, huquqiy tamoyil va me'yorlariga o'tish, fuqarolik jamiyatiga o'tislming poydevorini qurish
Ijtimoiy iqtisodiy sohada: insonning ishlab chiqarish vositalaridan begonala,huvidan, rejali -taqsimotchilik tizimidan kechish va ko'p ukladli iqtisodiyotga hamda bozor munosabatlariga o'tish.
Ma'naviyat sohasida: aqidabozlik va o'ta siyosatlashtirilgan matkura hukmronligidan qutul ish, mi lliy ma'nviyatni shakllantirish.
Ma'lumk i, sobiq Ittifoq davrida Sovet hukumatining ma'muriy­ buyruqbozlik tizimi asosida olib borilgan mustamlakachil ik siyosati oqibatida O'zbekiston iqtisodiyoti asosan xom ashyo tayyorlashga yo'naltirilgan, biryoqlama rivojlanishi hisobidan mo'rt va nochor holga tushib qolgan bo' lib, iqtisodiyotga, ekologiya va aholi genofondiga halokatli ta'sir o'tkazadigan paxta yakkahokimligi respublikadagi vaziyatni jar yoqasiga olib kelib qo'ygan edi . Buning oqibatida ulkan tabiiy, mineral xomashyo, mehnat va inson salohiyatiga ega bo'lishiga qaramay, respublika SSSRda aholi turmush darajasi, ijtimoiy soha rivoji bo'yicha oxirgi o'rinlardan birida turar edi. Shulardan, katta saboq olgan holda mustaqil O' zbekiston rahbariyati tomonidan yoqilg' i-energetika va g'alla mustaqilligiga erishish muhim strategik vazifa sifatida kun tartibiga qo'yildi.
O'zbekiston tabiiy gaz, neft va gaz kondensati bo'yicha aniqlangan ulkan sanoat zaxiralariga ega bo'lganiga qaramasdan, ilgari iqtisodiyot tarmoqlari va aholi ehtiyojini qondirish uchun yiliga 6-7 million tonna neft va neft mahsulotlarini chetdan keltirishga va buning uchun katta miqdordagi valyuta resurslarini sarflashga majbur bo'lar edi. Bu jiddiy muammoni hal etish maqsadida qisqa fursat ichida uglevodorod xom ashyosini qazib olish va qayta ishlash bo'yicha maqsadli dasturlar ishlab chiqildi. Yangi konlarni aniqlash, neft va tabiiy gazni qazib olishga xorij sarmoyasi jalb etildi. Natijada hozirgi vaqtda yurtimizda neft mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 1990-yilga nisbatan 3 barobar ortdi. Mustaqillik yillarida O'zbekiston bu borada aholining o'sib borayot.gan ehtiyojlarini ta'minlash bilan birga, eksport hajmini ham ko'paytirishga erishdi.
Mustaqillik yillarida amalga oshirilgan islohotlar natijasida 2010 - yilga kelib, O'zbekistonda yal pi ichki mahsulotning o'sishi 3,5 barobarni, aholi jon boshiga hisoblaganda esa 2,5 barobarni, aholining real daromadlari 3,8 baroharni tashkil etib, aholini ijtimoiy himoya qilish uchun yo'naltirilgan davlat harajatlari 5 barobar ko'paydi.
Yangi iqtisodiy munosabatlarga o'tish tamoyillari asosida murakkab vazifa - iqtisodiy islohotlar strategiyasi ishlab chiqildi. lqtisodiy strntegiyaning bosblang'ich nuqtasi ijtimoiy-iqtisodiy o'zgarishlarning pirovard maqsadini belgilab olishdan iboratdir. Bu vazifa markazlashtirilgan, ma'muriy buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiyotdan bozor munosabatlariga bir sifat holatidan ikkinchi sifat holatiga o'tishdan iborat edi.
O'zbck xalqi ning manfaatlariga mos keladigan taraqqiyotning yangi "O'zbck mode!i" l.Karimov tomonidan 1992 yilda yozilgan "O'zbekistonning o'z istiqlol va taraqqiyot yo'li " nomli kitobi va keyingi asarlarida bayon etildi.
O'zbek modclining asosiy tamoyillarini qnyidagilar tashkil qildi:
Birinchi tamoyil iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi. lqtisodiy islohotlar hech qachon siyosat ortida qolmasligi kerak, u biror matkura bo'ysund iril ishi mumkin emas. Ichki va tashqi iqbodiy munosabatlardan holi bo'lish lozim.
lqtisodning siyosatdan ustunli gi va matkuradan xoliligi. O'zbk modelining tamoyili sifatida nafaqat mamlakatda amalga oshirilayotgan iqtisodiy siyosatning mazmun - mohiyatini aks eti rdi, balki y urtimi iqtisodiy hayotininng yangiliklarga, ilg'or tajribalar va oqilona tashkil qilishning omiliga aylandi. lJ ob"ektiv iqtisodiy qonunlarni tan olishga, mulkchilik shakllariga, taqsimotga nisbatan subektiv munosabatdan qutilishga ma'naviy sbart-sharoit yaratishni ko'zladi.
Ikkinchi tamoyil. Davlat -bosh islohotchi. U islohotlarning ustivor yo'nalishlarini belgilab berishi, yangilanish va o'zgarishlar siyosatini ishlab chiqishi va uni izchillik bi Ian amalga oshirish lozimligini bildiradi. Mustabid tuzum asoratlaridan xolos bo'Iish jarayonida o'zini-o'zi tartibga soladigan yetuk rivojlangan iqtisodiy mexani:;m birdaniga vujudga kelib qolmaydi. Shu boisdan ma'muriy buyruqbozlikka, markazlashgan iqtisodiyotga asoslangan tuzumi qoldiqlarini bosqichma bosqich bartaraf etish, bn yo'ldagi turli ziddiyat va qarshiliklami engib o'tish yangi munosabatlarni qaror toptirish uchun o'tish davri kerak edi.
Uchinchi tamoyil. Jamiyat hayotining barcha sohalarida qommning ustuvorligi. Demokratik yo'! bilan qabul qilingan konstitutsiya va qonunlami hech istisnosiz hamma xurmat qilishi va ularga og'ishmay rioya etish lozim.
Ushbu tamoyil jamiyat hayotida birdaniga to'liq qaror topib qolmaydi. U nisbatan uzoq muddat talab qiladigan, bosqichma bosqich va doimiy tivojlanib boradigan jarayon. Mutaxassislar fikricha, uning to'liq qaror topishi uchun o'zaro mushtarak bo'lgan quyidagi uch omil muhim ahamiyat kasb etadi:

• 
  jamiyatning, ijtimoiy hayotning barcha jabhalarini qamrab oladigan puxta va zaruratga qarab o'zgaruvchi qonunlar majmuasining vujudga kelishi va doimiy takornillashi b borishi;
  

.. jamiyat a'zolarining huquqiy savodxonligi darajasi va qonunga itoatgo'yligining yuksak bo'lishi;

• 
  mavjud qonunlami hayotga tadbiq etishning zarur iqtisodiy shart­ sharoitL siyosiy-ma'muriy va ijtimoiy mexanizmini yaratish.
  

To'riinchi tamoyil. Ahol ining demografik tarki bini hisobga olgan holda kuchli ijtimoiy siyosat yuritish. Bozor munosabatlarini joriy etish bilan bir vaqtda, aholini, ayniqsa kam ta minlangan oilalami, holalar va keksalami ijtimoiy himoyalash yuzasidan oldindan ta'sirchan choralar ko'rilishi lozirnligi.
Kuchli ijtimoiy siyosatning tarkibiy qismlari va yo'nalishlari ko'p. Ular ijtimoiy ta'mi not, yangi ish o'rinlari yaratish, sog'liqni saqlash, xalq ta'lirni. madaniyat. sport va jismoniy tarbiya sohalari faoliyatini mab!ag' bilan ta'rninlash va islox qi l ishdan tortib jinoyatchilikka qarshi kurashish, huquq-tartibotni ta'minlashgacha bo'lgan masalalami qamrab oladi.
Kuchli ijtirnoiy - siyosat olib botish va aholining turli qatlamlarini ijtimoiy muhofaza qilish o'zhek rnodelinnig insonparvarlik mohiyatini belg!lab beruvchi tarnoyillardan biri bo'ldi.
Beshinchi tamoyil. Bozor iqtisodiyotiga ob'yektiv iqtisodiy qonunlaming talablarini hisobga olgan holda, tadrijiy asosda puxta o'ylab, bosqichma-bosqicb o'tish. Bu ish islohotlaming huquqiy asoslari va kafolatlatini vujudga keltirish, aholini ijtimoiy himoyalash va uning yangicha iqtisodiy tafakkurini shakllantirish bilan birga olib borilishi lozirnligi. Mustaqillikning JarniyalJ1i rivojlantiiish borasida har bir yangidan yaratilgan model o'zining arnal qilish tamoyillariga ko'ra kishilaming onggi va tafakkuriga o'zining ta'sirini o'tkazadi. Mutaxassislar ta'kidlaganidek, O'zbek modelining kishilar tafakkurini yangilashda tutgan o'mi va ro!i quyidagilardan iborat bo'ldi:
birinchidan, odamlarni ng dunyoqarashini tubdan o'zgartirib, mustaqillikning u lug' saodat ekanligiga ishonchini mustahkamlaganligi;
ikkinchidan, iqtisodiy erkinlik shaxs, oila, mehnat jamoasi, ijodiy guruhlarning tashabbuskorligi va tadbirkorligini kuchaytirib xalq farovonligini oshirishga xizmat qilganligi;
uchinchidan, xususiy mulkning daxlsizligini ta'minlab, uning mavqeini kuchaytirganligi;
to'rtinchidan, aholining nochor qatlamlari, bolalar, talabalarning ijtimoiy jihatdan qo' llab-quvvatlanayotganligi;
beshi nchidan, ta'lim-tarbiya tizimini tubdan o'zgartiri b, komil insonlami voyaga etkazishga xizmat qilganligi;
oltinchidan, jahonda O'zbek degan xalqning borligini har tomonlama namoyon qilganganligi va boshqalar.
O'zbekiston Respublikasining Prezidenti Sh.Mirziyoyev:
«Davlatimiz rahbari asoslab bergan, dunyoda taraqqiyotning '·O'zbek modeli", "Birinchi prezident lslorn Karimov modeli" deb tan olingan stratcgiya yo'lining mohiyati va ahamiyati, uning vaqt o'tgan sari yo'zaga chiqayotgan potensial imkoniyatlarini har qachongidan ham chuqurroq anglaymiw, - deya ta'kidlagani bejizga emas.
"O'zbek modeli"ning mantiqiy davomi sifatida O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi "O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risidagi" Farmoni qabul qilindi.
Harakatlar strategiyasiga O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning saylovoldi uchrashuvlarida qayd etilgan mamlakatni har tomonlama rivojlantirishga oid konseptual g'oyalari metodologik asos bo'ldi. Mazkur Harakatlar strategiyasida quyidagi 5 ta ustuvor yo'nalishlar belgilab berilgan:
1. Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirish.

2. 
   Qonun ustuvorligini ta'minlash va sud-huquq tizimiui yanada isloh qilish.
   
3. 
   Iqtisodiyotni yanada rh·ojlantirish va liberallashtirish.
   
4. 
   ljtimoiy sohani rivojlantirish.
   
5. 
   Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diuiy hag'rikenglikni ta'minlash, chuqur o'ylaugan, o'zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritish.
   

Ushbu hujjat 1992-yilda qabul qi lingan O'zbekiston Respu blikasi Konsti tutsiyasining normalari hamda 20 I 0-yilda Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov taqdim etgan "Mamlakati mizda demokratik islohotlami yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi"da belgilab berilgan nstuvor yo' nalishlar doirasidagi demokratik yangilanish hamda modernizatsiya jarayonlarining n1antiqiy va qonnniy, izch il va uzviy davomidir.
2017-2021-yillarda O'zbekistonni yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasini ishlab chiqish jarayonida asosiy e'tibor, eng avvalo, davlat va jamiyat qurilishin i tubdan isloh qilishga qaratildi. Shuning uchun ham nshbu vazifa birinchi ustuvor yo'nalish sifatida belgilab olindi va "Kuchli davlatdan - kuchl i fuqarolik jamiyati sari" konsepsiyasi qoidalarini to'liq o'zida aks ettirdi.
Iqtisodiy islohotlarning qo'yidagi strategik maqsadlari bel gilab olindi:
ijtimoiy yo'naltirilgan bozor iqtisodini bosqichma - bosqich shakllantirish. milliy boyliklarning o'sisbini, kishilar turmushi va faoliyati uchun munosib sharoitni ta'minlaydigan kuchli va muntazam rivojlanib boruvchi iqtisodiy tizim yaratish;

• 
  ko'p ukladli iqtisodiyotni yaratish, kishining mulkdan begonalashuvini bartaraf etish, tashabbuskorlik va tadbirkorlikning har taratlama o'sishi uchun asos boladigan xususiy mu!kchilikning davlat tomonidan himoya q ilinishi ni ta'minlash;
  
• 
  korxonalar va fuqarolarga keng iqtisodiy erkinliklar berish, ularning xo'jalik ishlariga davlatning to'g'ridan to'g'ri aralashuvidan voz kechish, iqtisodni boshqaruvni ng ma'muriy - buyruqbozlik usullarini yo'q qilish, iqtisodiy vositalar va rag'batlantirishlarni keng qo'llash;
  
• 
  rnoddiy, tabiiy va mehnat resurstaridan unumli foydalanishni, raqobatbardosh tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarish va jahon iqtisodiyot tizirniga kirib borishni ta'minlayd igan chuqur iqtisodiy o'zgarishlami amalga oshirish;
  
• 
  iqtisodiyotda chuqur tarkibiy o'zgarishlar qilish va raqobatbardosh mahsulotlami ishlab chiqarish;
  
• 
  jahon iqtisodiy ti zimi ga qo'sh ilib borish;
  
• 
  kishilarda yangicha iqtisodiy tafakkumi shakllantirish, ulaming dunyoqarashini o'zgartirish, bar bir kishi ga o'z mehnatini qo'llash sohalari va shakllarini o'zi mustaqil bel gilab olishi uchun imkoniyat yaratish.
  

Strategik maqsadlar asosida iqtisodiy - islohotlarning asosiy va muhi m tomonlari aniq belgilab olindi. Eng avvalo, bi rmuncha o'tki r ijtimoiy - iqtisodiy muammolami yaqin vaqtlar ichida hal etishga yordam beradigan asosiy tarmoqlarni rivojlantirishga e'tibor qaratildi.
O'zbekistonda iqtisodiy islohotlar quyidagi yo'nalishlarda amalga oshiri ldi :
./ mulkiy islohotlar;
./ institutsional va mol iya - kredit islohotlari;
./ agrar islohotlar;
./ tashqi iqtisodiy faoliyat islohotlari;
./ ijtimoiy sohadagi islohotlar.
Bozor iqtisodiyotiga bosqichma - bosqich o'tish bozorning ko'p bo'g'inli infratuzilmasini yaratishni talab qiladi. Chunki muayyan infratuzilmaga ega bo'lmasdan bozor mexanizmlari to'liq ishlay olmaydi. O'tish davrida bozor infratuzilmasi shakllantirish va kcngaytiri sh borasida ko'plab amal iy tad birlar amalga oshirildi.
Bozor infratuzilmasi deganda bozor munosabatlarini shaklantirish va ularni sarnaraii yuritishga xizmat qiluvchi muassasa, tashkilot va korxonaJar majmuasi tushuniladi.
Islohotlar davrida respublikamizda bozor munosabatlarini shakllantirish va rivojlantirishga xizmat qiluvchi infratuzilmaning asosiy bo'g'inlari - turli muassasalar, tash kilotlar va korxonalar majmuasi vujudga keldi. Avvalambor, ishlab chiqarishga xizmat qiluvchi - transport, aloqa, suv va energetika ta' minoti, yo'! va ombor xo'jaligi tuzilmalari yaratildi.
O'zbekistonda islohollarning dastlabki yillaridanoq iqtisodi­ yotning quyidagi tarmoqlarida chuqur tarkibiy o'zgadshlarni ama lga oshirish chora - tadbirlari ko'rila bordi:
o'zak tarmoqlarni ·- neft va gaz sanoatini, energetikani, oltin qazib olish, rangli metallurgiya tarmoqlari ni modernizatsiyalash, yangilash;
transport va aloqa tizimini, muhandislik kommunikatsiyalarini va ishlab chiqarish infratuzilma tizimini yangilash;
qora metall va metall mahsulotlari isblab chiqaruvcbi Bekobod metallurgiya kombi natini tubdan ta'mirlash;
qishloq xo'jalik mashinasozligini, paxtachil ik uchun chigit ekish, g'o'zaga ishlov berish va paxta terish mashinalari ishlab chiqaruvchi korxonalami tarkiban qayta qurish va yangilash;
samolyotsozlik, radioelektronika, elektrotexnika sohasini rivojlantirish;
O'zbekiston uchun tamomila yangi bo'lgan avtomobilsozlik sanoatini barpo etish;
kimyo sanoati kompleksini qayta qurish;
qishloq xo'jaligida va umuman agrosanoat kompleksida chuqur tarkibiy o'zgarishlar va progressiv siljishlarga erishish;
-paxta, pilla, meva va sabzavot, uzmnni qayta ishlovchi tarmoqlami yangi texnika bilan qayta qurollantirish, ip yigirish va to'qimachili k sanoatida tayyor mahsulotlar ishlab chiqaruvchi yangi korxonalar qurish va boshqalar.
Dastlabki vaqtning o'zida iqtisodiy munosabatlaming huquqiy negizini barpo etadigan I 00 ga yaqin asosiy qonun hujjatlari qabul qilindi. lqtisodiy islohot, tadbirkorlik va chet el investitsiyalari bo'yicha Prezident huzurida maxsus ldoralararo kengash tuzildi.
Mulkni xususiylashtirish va ko'p ukladli iqlisodni shakllantirish O'zbekistonda o'ziga xos yo' l bilan arnalga oshirildi. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishdagi maqsad:
I. Davlat rnonopoliyasini tugatib rna'muriy buyruq bozlik tizimiga barham berish va bozor iqtisod iyotiga asos solish;

2. 
   Xususiy mulkdorlaming keng qatlamini shakllantirish;
   
3. 
   Xorijiy sarmoyadorlarga keng yo'l ochish, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish va aholining tunnush tarzini yuksaltirishdan iborat.
   

1992-1993-yillar xususiylashtiiishn ing birinchi bosqichida "Kichik xususiylashtirish" amalga oshirildi. Buning oqibatida asosan maishiy xizmat va savdo korxonalari, transport va qurilishning kichik korxonalari, davlat sanoat va mahsulot qayta ishlash korxonaiaii mulk shakiini o'zgartirdi. Bular mul kning ijara, jamoa va aksiyadorlik shakliga aylantirildi. Uy-joylar keng migyosda xususiylashlirilib, aholining ayrim qismiga teki.n, boshqa qismiga esa arzon narxda xususiy mulk etib berildi.
Dastlabki davrda agrar sohada islohotlar amalga oshirildi. Natijada qishloq xo'jaligida 770 ta kolxoz va davlat xo'jaliklari xususiylashtirikli. jarnoa va ijara xo'jaliklariga aylantiri!di. Lekin qishloqda bu jarayon sekin va qiyinchliklarni bartaraf etishga to'g'ri keldi. Birinchi Prezident l.A.Karimov ta' kidlaganidek, agrar sohadagi byurokratik boshqarnv tizimini ng har xi! to'siqlari qishloqda islohotning borishiga xalaqit berardi.
Davlat mulkini xususiylashtirishning ikkinchi bosqichi O' zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 1994-yil 21 -yanvardagi "lqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, xususiy mulk manfaatlarini himoya qilish va tadbirkorlikni rivojlantirishning chora-tad birlari to'g'risida"gi qarori asosida olib borildi. Bu davrda ochiq shakldagi aksiyadotlik jamiyat qurish, korxonalar aksiyasining chiqarish, autsion (kim oshdi) savdosi orqali davlat mulkini shaxslarga sotish, qimmatbaho qog'ozlarni chiqarish va xususiylashtirishni yoppasiga olib borish uchun sharoit yaratish ishlari arnalga oshirildi.
lqtisodiy islohotlaming borishida o'rta va kichik biznesni rivojlantirishga alohida aharniyat berildi. Kichik va o'rta biznes iste'mol mollar manbayi daromad va foyda rnanbayi bo'lib, yangi ish o'rnini yaratadi. Kichik va 0'1ta biznes Yaponiyada 80%, Evropa Ittifoqida 67%, Germaniyada 65%, AQShda 52% ni tashkil qiladi.
1995-yil 5-yanvarda Xususiy tadbirkorlikda tashabbus ko'rsatish va uni rag' batlantirish to' g'risida Prezident farmoni, 1995-yil 21-fevralda
«Kichik va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish to'g'risidm> qonunlar qabul qilindi.
O'zbekiston taraqqiyotining yangi bosqichida arnalga oshirilayotga.ri llarakatlar strategiyasida 201 7-2021 -yillarda umumiy qiymati 40 mi lliard AQSH dollari miqdoridagi 649 ta investitsiya loyihasini nazarda tutuvchi tarmoq dasturlarini ro'yobga chiqarish rejalashtirildi. Natijada ushbu yillarda sanoat mahsulotlarini ishlab chiqaiish 1,5 baravar, uning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 33,6 foizdan 36 foizgacha, qayta ishlash tarmog'i u!ushi 80 dan 85 foizgacha oshad i . Bu muhim strategiya davlatimiz va jamiyatimizni rivojlanti rishning mutlaqo yangi bosq ichini boshlab berdi.
Mustaqi!lik tomon qo'yilgan dastlabki qadamlardan biri-bo'lajak suveren Respublikaning Konstitutsiyasini tayyorlash g'oyasi Birinchi Prezident LKarimov tomonidan 1990-yilni mart oyida ilgari surildi. Ko'p o'tmay shu yilning iyun oyida Oliy Kengashning ikkinchi sessiyasida Respublika Prezidenti rahbarligida 64 kishidan iborat Konstitutsiyaviy Komissiya tuzildi.
Konstitutsiyaviy komissiya O'zbekision Respublikasi Konstitutsiyasini ishlab chiqish ustida ikki yarim yil ishladi. Konstitutsiya loyihasini ish!ab chiqishda konstitutsiyaviy rivojlanish ning jahon tajribasi o'rganildi, inson buq uqlari, demokratiya va qonunchilik sohasida jahonda qo'lga kiritilgan yutnqlar hisobga olindi. Shu bilan birga boy tariximizdagi davlat boshqaruv tizimi va adolatli qonunshuuoslik an'analari ham chuqur o'rganildi. Milliy davlatchiligimizning tajribasi, Amir Temur va boshqa davlatchiligimiz tarixida zalvorli o'rin tutgan allomalarimizning davlatni idora qilish sohasidagi g'oyalari yangi Konstitutsiyaga asos qilib olindi.
O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi o'z mohiyati va ahamiyati jihatidan Sovet davridagi Konstitntsiyalardan, xususan, 1 978- yilgi O'zbekiston SSR Konstitutsiyasidan tubdan farq qilishi kerak edi. Sotsialistik O'zbekiston Konstitutsiyasi o'zining mazmuni, ruhi bilan sobiq Ittifoq Konstitnlsiyasidan kelib chiqib, O'zbekistonni bu lttifoqqa qo'l-oyog'i bilan zanjirband etdi. Sinfiylik, pa1tiyaviyl ik g'oyalari hilan sug'orilgan Konstitutsiya g'oyat darajada mafkuralashtirildi va siyosiylashtirildi. lnson manfaatlariga nisbatan davlat manfaatlari ustun qo'yildi.
O'zbekiston Respublikasining Konstitntsiyasi loyihasida O'zbekistonda yuz bergan tarixiy o'zgmishlar hisobga olindi. Xususan, O'zbekiston mustaqilligini qonunlashtirish, iqtisodiyotda bozor munosabatlariga o'tishning shartlari, davlat va jmmyat qw-ilishida demokratik tizimning tamoyillari, inson huq uqining ustuvorligi ifodasini topdi. Konstitntsiyada bayon etiladigan masalalami binna-bir o'rganib chiqish uchun 35 kishidan iborat ishchi guruh va har bir bo' l imini alohida tayyorlaydigan kichik guruhlardan iborat komissiyaiar tashkil etildi.
1992-yil 26-sentabrda O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi loyihasi umumxalq muhokamasi uchun matbuotda e'lon qilindi. Muhokama ikki oy davom etdi. Muhokama jarayonida bildirilgm\ takliflar asosida tuzatishlar kiritilgan loyiha 1992-yil 26··noyabrda matbuotda ikkinchi marta e'lon qilindi. Umumxalq muhokamasi davrida bildirilgan olti mingdan ortiq taklif va mulohazalar inobatga olindi.Ishchi guruh va kornissiyalar 1991-yilni oktyabrida Konstitutsiyaning birinchi, 1992-yilni bahorida ikkinchi nusxasi ni tayyorladi va shu nusxasi 1992-yilni 26-sentyabrida umumxalq muhokamasi uchun rnatbuotda e'lon qilindi. Joylardan tushgan minglab takliflar o'rganib chiqilib, noyabr oyida ikkinchi marta rnatbuotda bosib chiqildi.
1992-yili 8-dekabrda O'zbekiston Respublikasi Oliy K engashining XI! chaqiriq XI sessiyasida O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasini qabul qilish rnasalasini rnuhokama qilindi. Sessiyada deputatlar loyihaga 80 ga yaqin o'zgartirish, qo'shimcha va aniqliklar kiritdilar. Shunday qilib, 1992-yil 8-dekabr kuni O'zbekiston Respubl ikasi Konstitutsiyasi qabul qilindi. Mustaqil O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi qabul qilinganligini nishonlash rnaqsadida Konstitutsiya qabul qilingan kun - 8 dekabr umumxalq bayrami - O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi kuni deb e'lon qilindi.
O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi muqaddima, olti bo'!im, 26 bob, 128 moddadan iborat bo'ldi. Birinchi bo'limda Konstitutsiyaning asosiy prinsiplari bayon etilib, unda Davlat suvereniteti, xalq hokimiyatchiligi, Konstitutsiya va qonunning ustunligi, tashqi siyosatning bosh yo'nalishlari o'z ifodasini topdi. Asosiy Qommning lkkinchi bo'limi 35 moddadan iborat bo'lib, Tnson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlariga bag'ishlangan. Bunda, o·zbekiston Respublikasining barcha fuqarolari bir xil huquq va erkinliklariga ega ekanligi, O'zbekistonning butuu hududida yagona fuqarolik o'rnatilganligi, fuqarolaming shaxsiy huquqlari va erkinliklari, vijdon erkinligi va uning kafolatlanishi yoritilgan.
Konstitutsiya mohiyatini ochib beruvchi 10 ta asosiy tamoyil bo'lih,
I - Konstitutsiyaviy tamoyil - davlat suvereniteti haqida bo' l ib, 1 -6 - moddalarda belgilab qo'yilgan.

2. 
   Konstitutsiyaviy tamoyil - xalq hokimiyalchiligi haqida bo'lib, 7-14 - moddalarda xal q davlat hokimiyatining bi rdan bi r manbaidir, deb ko'rsatilgan.
   
3. 
   Konstitutsiyaviy tamoyil - davlat hokimiyali ning mustaqil 3 larmoqqa bo'linishi haqida bo'lib, ular: qonun chiqaruvchi hokimiyat ­ Oliy Majlis (76-88-moddalar); 2) ijro etuvchi hokimiyat - Prezident rahbarligida Vazirlar Mahkamasi (88-98-moddalar); 3) sud hokimiyati - Konstitutsiyaviy sud, Oliy sud va Oliy xo'jalik sudi; Qoraqalpog'iston Oliy sudi va Oliy xo'jalik sudi; viloyatlar, Toshkenl shahar, tuman va shaharlar sudlari va xo'jalik sudlari.
   
4. 
   Konstitutsiyaviy tamoyil demokratiyaga sodiqlik bo'lib, demokratiya va ijtimoiy adolat, insonparvar demokratik-huquqiy davlat barpo etish haqida.
   
5. 
   Konstilutsiyaviy tamoyil - Konstitutsiya va qonunlarning ustuvorligi bo'lib, 15-16-moddalarda belgilab qo'yilgan.
   
6. 
   Konstitutsiyaviy tamoyil - fuqarolar huquqi va majburiyatlari haq1da bo' Jib, "lnson huquqlari butun jahon Deklaratsiyasi", "lqtisodiy, sotsial va madaniy huquqlar to'g'risida xalqaro Palct'', "Fuqarolik va siyosiy huquqlar to'g'risida xalgaro Pakt" (18-52-moddalar) kabi xa\qaro huj,iatlar asosida bunyod etilgan.
   
7. 
   Konstitutsiyaviy tamoyil - qonuniylik bo'lib, u davlat va uning organlariga, siyosiy parliyalar va jamoat uyushmalariga o'z faoliyatlarini qonunlar asosida amalga oshirishlarini talab qiluvchi Konstitutsiyaviy normadir.
   
8. 
   Konstitutsiyaviy tamoyil - O'zbekiston tashqi siyosatining qoida l ari belgilab qo'yilgan bo'lib, O'zbekiston xalqaro munosabatlaming to'la huqugli subektidir (17-modda).
   
9. 
   Konstitutsiyaviy tamoyil - maha!liy o'zini o'zi boshqarish bo'lib, mahalliy hokimiyat boshlig'i bo'lgan hokim instituti joriy etildi; viloyat, tuman, shaharlarda hokimiyatning vakillik organlari - xalq depututlari kengashlari bo'lib, ularga hokimlar boshchilik qiladi (99-104-moddalar); shaharcha, qishloq, ovullar va maha!lalarda 2,5 yil muddatga rais (oqsoqol)ni va maslahatchilarni saylaydi (105-modda),
   

I 0-Konstitutsiyaviy tamoyil - odil sudlov, sudyalarning mustaqilligi va daxlsizligi bo'lib, sudya deputatlikka saylana olmasligL siyosiy partiyalar va harakatlaming a'zosi bo'la olmasligi qonuniylashtirilgan (106-116-moddalar).
"Konstitutsiyaga o'zgartish va qo'shimchalar ki ritish to'g'risida" Qonun 2003-yil 24-25-aprdda bo'lgan 2-chaqiriq Oliy Majlisning l 1- sessiyasida qabul qilindL Jamiyatni yanada erkinlashtirish va demokratiyalash, 2 palatali parlantent tuzish zaruriyatidan Konstitutsiyaga o'zgartish va qo'shimchalar kiritildi, Konstitutsiyaning Oliy Majlis vakolatlariga doir 76-88-moddalarga; Prezidenl vakolatlari va vazifalariga doir 89, 90, 93, 95, 96, 97 - moddalariga o'zgartishlar va qo'shimcbalar kiritildi, 2007-yil 11-aprelda qabul qilingan Qonunga binoan, Konstitutsiyaning ayrim n1oddalariga, xususan Prezident vakolatlariga doir 89, 93-modda 15-bandi, 102-modda 2-qismi o'zgartildi,
Shundan so'ng, 2002-yil 27-yanvarda o'tkazilgan wnumxalq referendumi natijalariga ko'ra hamda uning asosida O'zbekiston Respublikasining 2003 -yil 24 -aprelda qabul qilingan Qonuniga muvofiq O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi XVIII, XIX, XX, XXlll boblariga o'zgartishlar va qo'shimchalar kiritilgan, O'zbekiston Respublikasining 2007-yil l l-aprelda qabul qilingan Qonuni bilan O'zbekiston Respublikasining Kons!itutsiyasi 89-modaasiga, 93- moddasining 15-bandiga, 102-moddasining ikkinchi qismi ga tuza- tishlar kiritilgarL O'zbekiston Respublikasining 2008-yi\ 25-dekabrda gabu1 qilingan Qonuni bilan O'zbekiston Respublikasi ning Konstitutsiyasi 77- moddasining birinchi qismiga o'zgartish kiritilgan, O'zbekiston Respublikasining 201 1-yil 18-aprelda qabul qilingan Qonuni bilan O'zbekiston Respubl ikasining Konstitutsiyasi 78, 80, 93, 96 va 98- moddalariga o'zga1tish va qo'shimchalar kiritilgan, O'zbekiston Respublikasining 2011-yil 12-dekabrda qabu1 qilingan Qonuni bilan O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 90-moddasini ng ikkinchi qismiga tuzalish kiritilgatL O'zbekiston Respublikasining 2014-yil 16- aprelda qabul qilingan Qonuni bilan O'zbekiston Respublikasining Konstiiutsiyasi 32, 78. 93, 98, 103 va 117-moddalariga o'zgartish va qo'shimchalar kiritilgan. O'zbekiston Respublikasining 2017-yil 6- apreJda qabul qilingan Qonuni bi lan O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi 80, 81, 83, 93, !07., l l O va 1 1l-moddalariga o'zgartishlar va qo'shimcha ki ritil gan. O'zhekiston Respubli kasining 2017 -yil 31 -mayda qabul qilingan Qonuni bilan O'zbekiston Respub!ikasining Konstitutsiyasi 80, 93, 108 va 109-muddalariga o'zgartishlar kiritilgan. O'zbekiston Respublikasining 2017-yil 29- avgustda qabul qilingan Qonuni bilan O'zbekiston Respublikasining Konstitu tsiyasi 99 va l 02-moddalariga o'zga1tish!ar kiritildi .
Konstitutsiyaviy tizimning prinsiplari quyidagilardan iborat:

1. 
   Davlat hokimiyatini tashkil qilish asoslarining prinsiplari.
   
2. 
   ljtimoi y hokimiyatni tashkil qilish asoslarining prinsiplari.
   

Ill) Fuqarolik jamiyati turmushini tashkil qilish asoslarining prinsi plari.
!. Davlat hoki miyatini tashkil qilish asoslatining prinsiplari: !) Xalq hokimiyatchiligi. 2) Huquqning ustunligi. 3) Hokimiyat vakolatla1ining bo'linishi. 4) Davlvt suvereniteti. 5) Jahon hamjamiyatiga uning bir a'zosi sifatida kirish.

2. 
   ljtimoiy hokimiyatni tashkil qilish asoslarining prinsiplari: I ) Inson huquqlari va erkinliklarini oliy qadriyat sifatida tan olish. 2) Davlatning asosiy vazifasi - inson va fuqaro huquqlari va erkinliklarini hirnoya qilish hamda ularga rioya etish.
   
3. 
   Fuqarnlik jamiyati tmmushini tashkil qilish asoslarining prinsiplari: l ) Mafkuraviy va siyosiy ko'pfikrlik (plyuralizm).
   

2. 
   Davlatning dunyoviy xususiyati.
   
3. 
   lqtisodiy faoliyat erkinligi.
   
4. 
   Mulk shakllarining xilma-xilligi va teng huquqliligi.
   
5. 
   Styosatning ijtimoiy yo'nalganli gi. Konstitutsiya nonnalari:
   

I ) Konstitutsiyaviy tuzim asoslarini.

2. 
   Jnson va fuqarolaming huquqlari, erkinliklari va burchlarini.
   
3. 
   Fuqarolik jamiyati tarkibiy qismlarini.
   
4. 
   O'zbekistonning davlat tuzilishini.
   
5. 
   Davlat hokirniyati va rnahalliy o'zini o'zi boshqarish ti zirnini belgilab beradi.
   

O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining 1991-yil l 8- noyabrida bo'lib o'tgan VI!! sessiyasi «O'zbekiston Respublikasining Davlat Bayrog' i to' g' risida)) qonun qabul qildi. O'zbekiston Respublikasining Davlat Bayrog'i ulug' ajdodlarimi zmng aqida va maslaklariga mos keluvchi, millat tabiati va xalqi m i z ruhiyatidan kelib chiqib, uning milliy va ma'naviy jihatlarini ham o'zida aks ettirmog'i kerak edi. Mamlakatimiz davlat bayrog'i y urtimizning o'tmisht, bugungi kuni va kelajagi yorqin ramzi bo'lib qoldi.