O`zbеkistоnrеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа`lim vаzirligi islоm kаrimоv nоmidаgi toshkеnt dаvlаt tехnikа unеvirsitеti tеrmiz filаli

Beton qorishmasining quyuqlik darajasini aniqlash

Beton qorishmasining yoyiluvchanligi uning xossalarini

o‘rganishda katta ahamiyatga ega. Beton qorishma suyuq yoki quyuq
bo‘lishi mumkin. Qorishmaning quyuqlik darajasi balandligi 300 mm,
quyi diametri 200 mm, yuqorisi esa 100 mm li kesik konus asbob yordamida aniqlanadi.





Kerakli o‘lchov vositalari va qo‘shimcha jihozlar: beton qorishmasidan namuna, kesik konus, beton qorishmani zichlash uchun diametri 16 mm, uzunligi 600-700 mm li po‘lat sterjen, 700 mm li po‘lat chizg‘ich.

Ish tartibi

1. 
   YOg‘och taxtasiga tekis qilib qoplangan po‘lat tunukaga yoki
   beton polga kesik konus o‘rnatiladi va uning ichki yuzasi suv bilan
   namlanadi.
   
2. 
   Ikki oyok bilan bosib turilgan kesik konus asbobga bir xil
   balandlikdan uch qatlam qilib sinash uchun olingan beton qorishma
   joylanadi. Har qaysi qatlam po‘lat tayokcha bilan 25 marta (botirib)
   zichlanadi.
   
3. 
   Kesik konus ustidagi ortikcha qorishma uning kirralari
   bo‘ylab sidirib tashlanadi va yuzasi kurakcha bilan tekislanadi. Qolipni bandidan ushlab tik xolatda ko‘tariladi va u kesik konus shaklini olgan beton qorishma yoniga o‘rnatiladi.
   

4.Kesik konus beton qorishmadan chiqazib olingandan keyin cho‘kishi (quyuq bo‘lsa) yoki yoyilishi (suyuq bo‘lsa) mumkin. Beton qorishmani qolip balandligiga nisbatan qancha millimetr cho‘kkanligini bilish uchun qolipning ustki qirrasiga chizg‘ich quyiladi va uning quyuqlik darajasi ikkinchi chizg‘ich bilan rasmda ko‘rsatilgandek aniqlanadi. Har qaysi beton qorishmasining quyuqlik darajasi ikki marta yuqoridagi usul bilan aniqlanadi. Olingan natijalar farqi 2sm dan kam bo‘lsa, u xolda o‘rtacha arifmetik qiymat xulosa qilib olinadi.
Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi.
Betonning turi 23-jadval

Ish tartibi	Beton qorishmasining tarkibi	Suv sement nisbati	Quyuqlik darajasi			Eslatma
			1-sinash	2-sinash	O‘rtacha arifmetik qiymat

Xulosa. GOST talabiga mos keladn, mos kelmandi (keraksizi o‘chirilsin).

Beton qorishmasining qo‘zg‘aluvchanligi va qattiqligi jadvalda ko‘rsatilgan oraliqda bo‘lishi kerak.

24-jadval

Beton qorishmasi	Qo‘zgaluvchanlik, sm	Qattiqlik k,s
		GOST bo‘yicha	Texnik viskozimetr bo‘yicha
Juda qattiq	-	31	200
YUqori qattiq bo‘lgan	-	30-21	200-150
qattiq	-	20-11	150-75
O‘rtacha qattiqlik	-	10-5	75-50
Kam qo‘zgaluvchan	-	4	50-15
Qo‘zgaluvchan	1-4	-	10-0
Egiluvchan	5-9	-	-
Juda egiluvchan	10-15	-	-
quyma	16	-	-

15-LABORATORIYA MASHG‘ULOTI
Beton qorishmasining mustaxkamlik ko‘rsatkichlarini aniqlash.
Beton mustaxkamligini aniqlash maxsus tayyorlangan nazorat namunalarini gidravlik pressda buzilib ketguncha sinash yo‘li bilan bajariladi. Tayyorlanadigan namunaning o‘lchami laboratoriyadagi to‘ldirgichning yirikligiga bog‘lik. Masalan, chaqiqtoshning yirikligi 20 mm gacha bo‘lsa, tomonlarn 100x100x100 mm li namunalar tayyorlash mumkin; 40 mm gacha bo‘lsa, tomonlari 150 mm li kub, chaqiqtoshning yirikligi 70 mm gacha bo‘lsa, 200 mm li kub tayyorlanadi.


Kerakli o‘lchov vositalari va qo‘shimcha jihozlar: sinaladigan beton qorishma, kub namunalar tayyorlash uchun qoliplar, zichlash uchun po‘lat tayoqcha, titratish stoli, o‘lchamli idishlar, tarozi toshlari bilan, qorishma tayyorlash uchun idish, gidravlik press, metall chizg‘ich, mashina moyi, andava.

Ish tartibi

1. Namuna tayyorlash uchun qoliplar yig‘iladi va ularning ichki yuzalariga mashina moyi surkaladi. Tayyorlash qolip titratish stoliga maxkamlab o‘rnatiladi va unga beton qorishma solib titratiladi.
2. Qorishma yuzasida sement suvi ko‘ringandan so‘ng titratish to‘xtatiladi, betonning ortikcha qismi kolip qirrasi bo‘ylab sidirib tashlanadi va xo‘l andava bilan uning yuzasi tekislanadi.
Z. Laboratoriyada titratish mashinasi bo‘lmasa, u holda qoliplarga beton qorishma ikki qatlamda solinadi va har qaysi qatlam po‘lat tayoqcha bilan urib botirib zichlanadi. Po‘lat tayoqcha birinchi qatlamni zichlashda unga to‘la botishi kerak, keyingi qatlamni zichlashda esa tayoqcha ikkinchisidan o‘tib, birinchi qatlamga 2-3 sm gacha botishi kerak. Tayoqcha bilan beton qorishmasini zichlash tartibi qolipning chetidan uning markazi tomon spiral yunalishida bo‘lishi kerak. Tomonlari 100x100x100 mm li qorishmaning har qaysi qatlamiga po‘lat sterjen bilan 12 marta botirib zichlansa, 150x150x150 mm li namuna uchun 25 martadan, 200x200x200 mm li namuna uchun 50 martadan urib zichlanadi. So‘ngra qolgan yuzasidagi ortikcha beton qorishma uning qirrasi bo‘ylab sidirib tashlanadi va yuzasi namlangan andava bilan tekislanadi.
4. Namunalar tayyorlash uchun ketgan vaqt 30 min. dan oshmasligi kerak (qorishma tayyorlangandan so‘ng). Beton qorishmasidan tayyorlangan namunalar xavosining namligi 90%, temperaturasi 16-20°S li xonada, yuzasiga nam latta yopib qo‘yib bir kun saqlanadi. Keyin koliplardan bo‘shatilib, har kaysi namuna nomerlanadi va orasi 10-15 mm qilib terilgan holda nam sharoitda yana 27 kun saqlanadi...