O’zbeksiton Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Elaklash va cho‘ktirish usuli 
Korxonadan ajralayotgan oqova suvlar murakkab tarkibga 
ega boMib, uning tarkibida har xil jarayonlarda aralashgan 
moddalar mavjud boMadi. Ushbu oqova suvlarni tozalash 
uchun awal tarkibidagi yirik aralashmalar maxsus reshotka va 
setkalar (elaklar) yordamida ushlab qolinadi. Bunday 
moddalarga qog'oz, teri, yog‘och, barglar, latta, jun, tola va shu 
kabi moddalar kiradi. Chunki ular keyingi tozalash 

---

bosqichlarida quvur va kanallarda tiqilib qolishi mumkin. 
Reshotkalar quyidagicha tuzilgan boMadi ( -rasm). 
Reshotkadan olmgan aralashmalar maydalanib qayta ishlashga 
yuboriladi ( a-rasm). Agar aralashmalar maydaroq bo‘lsa, unda 
elaklar (setkalar) qo'llaniladi. Bunda setkalar teshigi 0,5—1 mm bo'lib, 
ular barabanga yoki diskka o'matilishi mumkin. Ushlab qolingan 
mayda aralashmalar suv yordamida yuviladi. Bunday ushlagichlar 
tekstil, qog'oz sanoati va ten oshlash sanoatlarida keng qo‘llaniladi (3. 
b-rasm). 
Shundan keyin oqova suvlar tindirishga, cho‘ktirishga yuboriladi. 
Ushbu usulda suv tarkibidagi dag'al-dispers aralashmalar suv 
tarkibidagi zarralarning o‘z og‘irlik kuchi ta’sirida cho‘ktiriladi. 
Cho'ktirish jarayoni qumushlagich, cho‘ktirgich va tindirgich kabi 
inshootlar yordamida amalga oshiriladi. Odatda oqova suvlar tarkibida 
turli razmerdagi suzib yuruvchi zarralar uchraydi. Cho'kish jarayonida 
zarralarning xossasi o‘zgarishi va ular o‘zaro birlashib qattiq 
birikmalar hosil qilishi mumkin. Oqova suvning xossasi tabiiykl toza 
suv xossasidan keskin farq qiladi. Bunday suvlarning qovushqoqligi va 

---

zichligi ham yuqori bo'ladi. 
Oqova suv tarkibida muallaq qattiq moddalar uchraganda ulaming 
qovushqoqligi va zichligi quyidagicha aniqlana