Oʻzbetinshe jumis tayarlagʻan: Turdibaeva. Sh

.

• .

G. N. Pospelovtinʼ anıqlamasi boyinsha pafos jaziwshininʼ oʼzi suʼwretlep yamasa jirlap otirgʼan jaʼmiyetlik-tariyxiy turmisqa, yagʼniy sırtqı ortaliqqa ideyaliq- emocionalliq qatnasi, bahasi bolip esaplanadi. Koʼrkem shigʼarmada qaharmanliq, tragediyaliq, sentimentalliq, dramaliq, romantikaliq pafoslar boliwi múmkin. Satira haʼm yumor da negizinde shigarmaninʼ pafosi bolip esaplanadi. Satirada shayir oʻzininʼ suʼwretlep atirgʼan zatina (predmetine) kewil sezimleri ishinde turip qaraydı, oʻzininʼ oy-pikirlerin, koʼzqaraslarin janli koʼrkem obrazlar menen beredi. Ulli sinshininʼ satiraninʼ basli qaʼsiyetleri tuwrali aytqan bul pikirleri haʼzir de oʻz aʼhmiyetin jogʼaltqan joq. Oninʼ bul pikirlerin satiraliq shigʼarmalardi tallagʼanda haʼzir de uliwma teoriyaliq basshiliqqa aliwgʼa boladı. G. N. Pospelov ta oʻzininʼ miynetlerinde «lirikaliq satira» yamasa «satiraliq lirika» degen termindi isletip, oni lirikaninʼ bir túri sipatinda moyinlaydi. Qaraqalpaq satirasin arnawli izertlegen Yu. Paxratdinov oʻzininʼ bir qatar miynetlerinde shayirlardinʼ satirasina kenʼ tuʼrde toqtap oʼtken. Ilimpaz satiraliq shigʼarmalar qaraqalpaq klassikaliq poeziyasininʼ uʼlken bir boʼlegin quraytugʼinin al Kuʼnxoja, Aʼjiniyaz, Berdaq, Oʼtesh shigʼarmalarin kenʼ tallaw arqali koʼrsetip beredi.

Qaraqalpaq shayirlari satiraliq obrazlar jaratqanda enʼ birinshi gezekte xaliqliq satirani tirek etip aladi, koʼrkemlik múmkinshiliklerin kenʼ paydalanadi. Xaliqliq satiradagʼi kuʼshli yumor, ashshi misqillaw (ironiya), grotesk, sarkazm, giperbola usagʼan suʼwretlew qurallari turaqli qollanıladı. Olardinʼ satiraliq haʼm yumorliq qosiqlarininʼ tili oʻtkir, belgili bir nishanagʼa bagʼdarlangʼan, aʼshkaralawshi bolip keledi. Buninʼ basli sebebi usi shayirlardi tárbiyalaǵan xaliqtinʼ xarakterinde házil-daʼlkekti (yumordi), kemshilikti bet-juʼzine qaramay aship aytiw qasiyetininʼ basim orin tutatugʼininan dep bilse boladı. Satiraliq shigʼarmaninʼ koʼrkem-estetikaliq talaplari menen birge socialliq tamirlari da boladı. Bular turmistagʼi, jaʼmiyettegi geypara qubilislardinʼ, waqiyalardinʼ, adamlardinʼ, olardinʼ is-hareketlerininʼ, juʼris-turislarininʼ uliwma adamgershilik oʼlshemlerge, jaʼmiyetlik taʼrtiplerge duris kelmewi, olardinʼ unamsiz, haʼtteki jerkenishli, tuʼnʼiliw sezimlerin oyatiw bolip esaplanadi.

• Qaraqalpaq shayirlari satiraliq obrazlar jaratqanda enʼ birinshi gezekte xaliqliq satirani tirek etip aladi, koʼrkemlik múmkinshiliklerin kenʼ paydalanadi. Xaliqliq satiradagʼi kuʼshli yumor, ashshi misqillaw (ironiya), grotesk, sarkazm, giperbola usagʼan suʼwretlew qurallari turaqli qollanıladı. Olardinʼ satiraliq haʼm yumorliq qosiqlarininʼ tili oʻtkir, belgili bir nishanagʼa bagʼdarlangʼan, aʼshkaralawshi bolip keledi. Buninʼ basli sebebi usi shayirlardi tárbiyalaǵan xaliqtinʼ xarakterinde házil-daʼlkekti (yumordi), kemshilikti bet-juʼzine qaramay aship aytiw qasiyetininʼ basim orin tutatugʼininan dep bilse boladı. Satiraliq shigʼarmaninʼ koʼrkem-estetikaliq talaplari menen birge socialliq tamirlari da boladı. Bular turmistagʼi, jaʼmiyettegi geypara qubilislardinʼ, waqiyalardinʼ, adamlardinʼ, olardinʼ is-hareketlerininʼ, juʼris-turislarininʼ uliwma adamgershilik oʼlshemlerge, jaʼmiyetlik taʼrtiplerge duris kelmewi, olardinʼ unamsiz, haʼtteki jerkenishli, tuʼnʼiliw sezimlerin oyatiw bolip esaplanadi.