O‘zbyekiston ryespublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti «Neft va gaz»

2.4. Qatlamni gidravlik yorishda haydaladigan suv miqdori va
haydalish bosimi orasidagi bog‘liqlik.
Ayrim hollardagina suv-neft va neft-kislota emulsiyalari qo‘llaniladi.
Neft quduqlarida uglevodorodli suyuqliklardan foydalaniladi:

• 
  yuqori qovushqoq neft mahsulotlari;
  
• 
  mazut yoki uning neft bilan aralashmasi;
  
• 
  dizel yoqilg‘ilari yoki xom neft;
  
• 
  neftni sovun bilan aralashmasi.
  

Suv haydovchi quduqlarda suv eritmalari qo‘llaniladi:

• 
  suv;
  
• 
  sulfit-spirtli bardani suvli eritmasi;
  
• 
  tuz kislota eritmalari;
  
• 
  har-xil reagent bilan aralashtirilgan suv.
  

Mahsuldor qatlam o‘tkazuchanligiga qarab yoruvchi suyuqlik qovushqoqligi 50 dan 500gacha oraliqda tanlab olinadi.
Qatlamni gidravlik yorishda yoriqni to‘ldiruvchi qumlar quyidagi talablarga to‘liq javob berishi kerak:
1) mexanik mustahkam bo‘lishi, yoriqlarni orasida ezilib ketmasligi kerak;
2) yuqori o‘tkazuvchanlikni saqlab qolishi kerak.
Bu talablarga kvars qumi to‘liq javob beradi. Qum zarralari o‘lchami 0,5 mm dan 1 mm gacha bo‘ladi. Qatlamga qumni haydash miqdori tog‘ jinsi yorilish darajasiga bog‘liq. Ko‘p yoriqli tog‘ jinslaridan (ohaktosh va dolomit) tuzilgan qatlamlarga bir necha o‘n tonna qum haydash mumkin.
Qatlamni gidravlik yorish texnologiyalari quyidagilardan tashkil topgan bo‘ladi.
Ishlov berishdan oldin quduq oqimi tekshiriladi, uning qabul qiluvchanligi va yutilish bosimi aniqlanadi. Tekshirish natijasida yorish suyuqliklari miqdorini, haydash bosimi aniqlanadi va ishlov berilgandan keyingi natijani tahlil qilinadi.
Qatlamni gidravlik yorishdan oldin quduq qumli va loyli tiqinlardan tozalanadi va quduq devori ifloslovchi qoldiqlardan yuviladi. Ko‘p hollarda kislotali ishlov beriladi yoki qatlam tekshiriladi. Bu ishlar yorish bosimini pasaytiradi va uning samaradorligini oshiradi.