O‘zbyekiston ryespublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti «Neft va gaz»

Rasm Kislotali ishlov berishda yer usti uskunalarining joylashish sxemasi
1- kislota uchun sig‘im (idish); 2-bostiruvchi suyuqlik uchun idish; 3-kislota idishi; 4-agregatdagi kislota idishi; 5-quduq usti; 6-AzinMASh turidagi agregat



Hozirgi vaqtda kislotali ishlov berishning quyidagi turlari mavjud:

• 
  kislotali vanna,
  
• 
  oddiy kislotali ishlov berish,
  
• 
  bosim ostida kislotali ishlov berish,
  

- issiq kislotali ishlov berish,
- gidromonitorli uzatgichlar yordamida kislotali ishlov berish.
Kislotali vanna usulida ishlov berishdan maqsad quduq tubi atrofini ifloslovchi modda (sement yoki loyli qobiqlar va karroziya maxsulotlari)dan tozalashdir. Kislotali vanna usuli boshqa usullardan farqi shuki, kislota eritmasi mahsuldor qatlam qalinligi bo‘yicha olinib, unda bosim bilan ta’sir qilinmaydi.
Kislotali vanna usuli ochiq tubli quduqlarda burg‘ilashdan keyin va o‘zlashtirish jarayonida quduq tubini sement qoldiqlaridan, korroziya mahsulotlaridan tozalash uchun qo‘llaniladi. Kolonna tushirilgan va perforatsiya qilingan quduqlarda kislotali vanna usulini qo‘llash tavsiya etilmaydi. Kislotali eritma hajmi quduq tubidan ishlov beriladigan interval shipigacha bo‘lgan oraliqdagi quduq hajmiga teng, eritma haydaladigan NKQ boshmog‘i esa quduq tubigacha yoki qatlam tubigacha tushiriladi. NSL eritmasi kuchaytirilgan konsentratsiyada (15 - 20%) ishlatiladi. Eritmani quduq tubida ushlab turish vaqti 16 - 24 soat.

Rasm Kislotali vanna jarayonida kislotali eritmani haydash sxemasi:
1-dinamik sath holati; 2-statik sath holati; 3-suv; 4-kislotali eritma; 5-mahsuldor qatlam;
6-neft; 7-mustahkamlovchi quvur boshmog‘i


Oddiy kislotali ishlov berish usuli eng ko‘p tarqalgan usullardan biridir. Quduq tubi atrofiga kislotani bostirish yo‘li bilan g‘ovakliklarni tozalash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, uni bostirish bitta nasos agregati yordamida amalga oshiriladi. Oddiy ishlov berish usulida ishlov berish uchun 20-35 m³ kislota eritmasi kerak bo‘ladi.
Bosim ostida kislotali ishlov berish usuli oddiy usuldan farqi, katta bosim ostida (200, 250, 300 kgs/sm²) ishlov berilishidadir. Oddiy kislotali ishlov berishda eritma yaxshi o‘tkazuvchan qatlamlarga kirib boradi. O‘tkazuvchanligi yomon bo‘kkan qatlamlar ta’sirsiz qoladi. Bu kamchilikni bartaraf etish uchun kislotali ishlov berish bosim ostida olib boriladi.
Bosim ostida kislotali ishlov berish kislotali vanna va oddiy kislotali ishlov berishdan keyingi jarayon hisoblanadi. Obsadnoy kolonnani yuqori bosimdan himoya qilish uchun NKQ ga yakor bilan paker o‘rnatiladi. Izolyatsiya yoki yuqori o‘tkazuvchan qatlamlarning yutuvchanligini kamaytirish uchun qatlamga emulsiya haydaladi.