O’zbyekiston ryespublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi

Adabiyotlar: 1.4.5.6.

Tayanch iboralar:

Sulfid, tiotuz, oksid, Kislota angidridi, elektron, proton, neytron, tsentrifuga.

1. Beshinchi gruppa kationlariga umumiy xarakteristika

As³⁺, As⁵⁺, Sb³⁺, Sb⁵⁺, Sn²⁺ ва Sn⁴⁺ V gruppa kationlaridir. Ushbu kationlar sulfidlarining eruvchanlik kupaytmasi IV gruppa kationlari sulfidlarining eruvchanlik kupaytmasidan ancha kichik, ular suvda erimaydi. Ammo IV gruppa kationlaridan V

gruppa kationlari fark qiladi va ularning sulfidlari (SnS dan tashqari) natriy, kaliy, ammoniy sulfidlari (Na₂S, K₂S, (NH₄)₂S) ta‘sirida tiotuzlar hosil qilib suvda eriydi: As₂S₃ + 3Na₂S = 2Na₃AsS₃

As₂S₅ + 3Na₂S = 2Na₃AsS₄

Beshinchi gruppa kationlarining sulfidlari (SnS dan tashqari) Kislota xossalariga ega va shuning uchun ham ishqoriy metallarning va ammoniy sulfidlarida, uyuvchi ishqorlarda eriydi. Tiotuzlarning hosil bo’lishi asosli oksid bilan Kislotali oksid ta‘sirlashishi singari amalga oshadi :
SnS₂ + Na₂S = Na₂SnS₃ SnO₂ + Na₂O = Na₂SnO₃
Sulfidlarning ishqorlarda erishi natijasid oddiy tuzlar va tiotuzlar hosil bo’ladi:

As₂S₃ + 6NaOH = Na₂AsS₃ + 8Na₃AsO₃ + H₂O

Kislorodli Kislotalarning parchalanishi natijasida suv va Kislota angidridi hosil bo’lganidek, tioKislotalarning parchalanishidan ham vodorod sulfid va shunga muvofiq sulfid (tioangidrid deb atash mumkin) hosil bo’ladi :

H₂SnS₃  H₂S + SnS₂

Bu hol kalay, mishyak va surma elementlarining D.I.Mendeleev davriy sistemsining IV, V gruppalarida joylashganligi, ushbu elementlarning metallmaslik xususiyatiga ega bo’lishi bilan tushuntiriladi.