P. Berdanova, P. Abdalieva, Sh. Oteniyazova Didaktika

Pán dógerekleri baǵdarı, mazmunı, jumıs metodı, oqıw waqtı hám basqa tárepleri menen ajıralıp turadı. Olar oqıwshılardıń qızıǵıwshılıq hám qábiletlerin rawajlandırıw, oqıwǵa unamlı kózqarastı qáliplestiriwge járdem beredi. Dógerekler oqıwdıń turmıs penen baylanısın kúsheytedi, pánler aralıq baylanıstı rawajlandıradı. Pán dógereklerindegi oqıwshılardıń jumısları oqıw procesin jedellestiredi, oqıw sıpatınıń asırılıwına járdem beredi.
Oqıtıwdıń járdemshi formalarına ekskursiyalar da kiredi. Olar frontal, toparlı hám kishi toparlı bolıwı múmkin. Oqıw ekskursiyaları ayırım pánler hám bir qansha pánler boyınsha jobalastırılıwı múmkin. Ekskursiyanı tabıslı ótkeriw ushın oqıtıwshı oǵan puxta tayarlanıwı: ob`ekt hám marshrut penen aldınnan tanısıwı, tolıq joba islep shıǵıwı, oqıwshılardı keleshek tapsırmalardı orınlawǵa uyımlastıra alıwı kerek. Ekskursiya jobasında tema, maqset, ob`ekt, onıń menen tanısıw tártibi, oqıwshılardıń qabıl etiw xızmetin shólkemlestiriw, tapsırmalardı orınlaw ushın zárúr bolǵan qurallar hám úskeneler, juwmaqlaw kórsetiledi.
Ekskursiyanı ótkeriw metodikası tema, didaktikalıq maqset, oqıwshılardıń jası, olardıń rawajlanıwı hám ekskursiyanń ob`ektine baylanıslı boladı.
Mekteptiń oqıw jobası hár túrli fakul`tativ hám klasstıń tańlawı boyınsha kurslardı shólkemlestiriwdi názerde tutadı. Olar oqıwshılar, olardıń ata-analarınıń tilek, qızıǵıwshılıqların esapqa ala otırıp islep shıǵıladı.
Ámeliyatta fermerlik, ekonomika, elektro hám radiotexnika, elektronika, polimerler ximiyası, astrofizika, psixologiya, etika, antik dáwir tariyxı, botanikanıń geypara tarawları, ekinshi shet tili, etnografiya, stenografiya, kitapxana jumısı, súwretshilik, muzıka sıyaqlı kurslar fakul`tativ sıpatında úyreniledi. Fakul`tativ hám pánler dizimin anıqlaǵanda tek oqıwshılar tilekleri emes, bálki jámiyetlik talaplar hám mektep imkaniyatlarınan kelip shıǵadı. Fakul`tativ hám tańlawı boyınsha shınıǵıwlar májbúriy hám ulıwma orta mektep pánleri menen úzliksiz baylanısta alıp barıladı.
Konsul`taciyaǵa (oqıw sáwbeti) talaplar kóbinese oqıwshılardıń belgili oqıw materialı yamasa tapsırması ústinde óz betinshe islewi sebepli júzege keledi. Bunda kóbirek oqıwshı soraw beredi. Durıs shólkemlestirilgen konsul`taciya oqıwshılarǵa oqıw materialın ózlestiriwde qıyınshılıqlardı jeńiwge járdem beredi. Konsul`taciya dawamında oqıtıwshı oqıwshılar xızmetin anaw yamasa mınaw máseleni tuwrı túsiniwge óz betinshe erisetuǵın, olar ushın qıyın tapsırmanı túsinip alatuǵın etip, úyrenilip atırǵan materialdıń mazmunın ashıwǵa úyrenetuǵın etip baǵdarlaydı. Konsul`taciya oqıtıwshıǵa oqıwshılar bilimlerindegi kemshiliklerdi anıqlaw, ayrıqsha itibar beriwdi talap etiwshi jaǵdaylarǵa olardıń dıqqatın awdarıw múmkinshiligin beredi. Durıs shólkemlestirilgen konsul`taciya oqıwshılarda ózin-ózi qadaǵalaw, bilimlerin kritikalıq kózqaras penen qarawdı tárbiyalaydı. Oqımıslılıq dárejesin durıs anıqlawǵa járdem beredi.