Pakananing oshiq ko`ngli

https//cyberleninka.ru

Demak, konsept lingvomadaniyatda ham kognitiv tilshunoslikda ham faol qo`llanadigan til birligi. Konseptni tushnchaning eng oily darajasi, bilish va madaniy qadriyatlar, madaniyat va bilim, san’atning birlashuvi natijasida yuzaga keladigan eng go`zal, o`z paytida ham salbiy, shunindek, mukammal tugallikka ega eng oily fikrlar yig`indisi bo`lgan tushuncha desak, xato bo`lmaydi. Misol qilib “ayol konsepti”ni olsak, bu konseptni butun dunyo xalqlari, tillari tilshunosligi, jamiyat, undagi a’zolar yangilab boradi. Ayol haqidagi konsept zamon va vaqt o`tishi bilan tilde bo`lgani kabi madaniy ko`rinishlari va ijtimoiy jihatlari o`rganilishda va tadqiq jarayonlarida mukammallasha bormoqda. Ko`plab tillarda ayol konsepti qo`llanganidek, fransuz tilida ham salbiy va ijobiy tomonlari turliligicha davomiy harakatlar kuzatilmoqda. Misol qilib fransuz tilida ayol “Femmi” (fam) deb tarjima qilinadi. Ko`pincha ayol atamasi balog`at yoshiga yetgan, turmushga chiqishga to`g`ri keladigan yosh bilan bo`gliq bo`lishi, shubhasiz, fransuz tilida ayollar borasida eng ko`p qo`llaniladigan ibora .
I’lene Femme des femmas – ayollar Femme leksik birligining sinonimlari (file) – qiz, mademoiselle demoiselle dame – go`zallik, amie – ayol, dvet mere – ona, mitress – beka, maman matron, babonne – xotin, o`gay ona – pape, mattet (sevgili yor) netet – go`zal qiz, sevgili qiz.
Ayolga beriladigan umumiy ta’riflar: mehribon ayol – bonne; xotin, turmush o`rtoq – epoux; uy Bekasi – femme au fayer. Fransuz tilida ayol konsepti keng ma’noda qo`llanilib uning ma’nosi ham kengaymoqda.
O`zbek tilida ham ayol konsepti yangi tushuncha bo`lib, konseptning bu turi tadqiq etilmoqda. Xususan, professor Shahriyor Safarovning “Kognitiv tilshunoslik” asarida ayol konsepti juda chiroyli misollar keltirilgan.

Ayolning xususiyatlari		Misollar
1	Turmush qadriyatlarini hurmat qiladigan ayol	Har doim oilasini birinchi o`ringa qo`yadigan, sevimli, mehribon, pazanda, bardoshli, haqiqiy do`st, kechirimli, orasta, raso, rostgo`y, samimiy, shirinso`z, kamgap ava tejamkor.
2	Aqlli	Sermulohaza, o`ziga ishongan, oqila, zukko, diqqatli, begonalar oldida o`zini vazmin tutadigan, madaniyatli, fahm-farosatli, milliy qadriyatlarni hurmat qiladigan
3	Hayoli	Or-nomusli, iymonli, iboli, ham diniy ham dunyoviy tomondan bilimli, vijdonli, namunali, iffatli, ma’rifatli
4	Tashqi go`zallik	Nazokatli, matonatli,, nafis, istarali
5	Jasoratli	Mehnatkash, kuchli, tadbirkor, sabrli, jonkuyar

•