Palimerlarning amorf holati

PALIMERLARNING AMORF HOLATI

Fan: Palimerlar fizikasi asoslari

Talaba: Yusupboyeva Malohat

Polimerlar hajmi va shaklini saqlashi bo’yicha agregat holatda, tuzilishining tavsiflariga bog’liq fazaviy holatda, muhitda o’zgarish tezligiga qarab relaksatsion holatda bo’ladi. Ma’lumki moddalar gazsimon, suyuq va qattiq holatlarni namoyon qiladi.

• Gaz agregat holatida molekulalar joylashish zichligi juda kichik bo’lib, ilgarilanma, aylanma va tebranma harakatlar qiladi.
• Qattiq agregat holatda molekulalararo masofa juda kichik va joylashish zichligi yuqori bo’ladi va bunda molekulalar deyarli ilgarilanma harakat qilmaydi. Ular harakatsiz markaz atrofida sekundiga 101-1014 tartibda tebranadi.
• Suyuq agregat holat gazsimon va qattiq holatlar orasidagi sohada bo’ladi. Suyuqlik harakatlanish tavsifiga ko’ra gazlarga yaqinlashadi, ammo molekulalarining joylashishi zichligiga qarab qattiq jismlarga o’xshaydi.

Suyuq fazaviy holat ham atom va molekulalarni joylashishi kristall holatnikiga o’xshash bo’lib, unda kristall panjara shakllanmagan boladi va uni odatda amorf holat deb atashadi. Amorf holatda yaqin tartib saqlanadi, ya‟ni shakllanish elementi molekulani o’lchami darajasida bo’ladi. Ushbu molekula atrofida qo’shni molekulalar qandaydir tartibda joylashadi, ammo undan uzoqroqdagi molekulalar uchun hech qanday tartib kuzatilmaydi. Suyuq fazaviy holatda moddalar, shu jumladan, polimerlar ham suyuqlanish haroratidan yuqori haroratga ega bo’ladi. Qattiq amorf jismlar shishasimon deyiladi va kristall jism kabi qattiq agregat holatga xos, ammo molekulyar harakatchanligi bo’yicha ular jiddiy farqlanmaydi.

Suyuq fazaviy holat ham atom va molekulalarni joylashishi kristall holatnikiga o’xshash bo’lib, unda kristall panjara shakllanmagan boladi va uni odatda amorf holat deb atashadi. Amorf holatda yaqin tartib saqlanadi, ya‟ni shakllanish elementi molekulani o’lchami darajasida bo’ladi. Ushbu molekula atrofida qo’shni molekulalar qandaydir tartibda joylashadi, ammo undan uzoqroqdagi molekulalar uchun hech qanday tartib kuzatilmaydi. Suyuq fazaviy holatda moddalar, shu jumladan, polimerlar ham suyuqlanish haroratidan yuqori haroratga ega bo’ladi. Qattiq amorf jismlar shishasimon deyiladi va kristall jism kabi qattiq agregat holatga xos, ammo molekulyar harakatchanligi bo’yicha ular jiddiy farqlanmaydi.

Polimerlarning amorf holatini miqdoriy ifodalanishi atomlararo masofalarni W(R) radial taqsimlanish funksiyasi yordamida amalga oshirilishi mumkin. Bunda W qo„shni atomlarni belgilangan atomdan Rmasofada mavjud bo„lishi nisbiy ehtimolligidir. Kristall (a) va amorf (b) holatdagi polimerlar uchun W(R) taqsimotining ko’rinishi

Polimerlarning amorf holatida makromolekulalararo yaqin tartib vujudga kelishi uzunligi 3†10 nm bo’lgan domenlar asosida amalga oshadi. Bunda domenlar parallel joylashgan bo’lishi, kristall tuzilishdagi regulyar zanjirlarni joylashishiga o’xshash. Ammo, domenlar bir biri bilan o’zaro vodorod bog’lari bilan emas, balki polimerning tartiblanmagan o’tuvchi zanjir qismlari bilan uzluksiz bog’langandir. Bundan tashqari kristallanmagan polimer haqiqiy tartibsiz qismlar mavjud bo’lib, bunday qismlarni asosan quyi molekulyar fraksiyalar vujudga keltiradi.

• Polimerlarning amorf holatida makromolekulalararo yaqin tartib vujudga kelishi uzunligi 3†10 nm bo’lgan domenlar asosida amalga oshadi. Bunda domenlar parallel joylashgan bo’lishi, kristall tuzilishdagi regulyar zanjirlarni joylashishiga o’xshash. Ammo, domenlar bir biri bilan o’zaro vodorod bog’lari bilan emas, balki polimerning tartiblanmagan o’tuvchi zanjir qismlari bilan uzluksiz bog’langandir. Bundan tashqari kristallanmagan polimer haqiqiy tartibsiz qismlar mavjud bo’lib, bunday qismlarni asosan quyi molekulyar fraksiyalar vujudga keltiradi.
• Shunday qilib, kristallanmagan amorf polimerlarda uchta muhim jihat, ya’ni domenlar, o’tuvchi zanjirlar va tartibsiz qismlar mavjud bo’lishi mumkin
• Buni tassovur qilish uchun Yeya taklif etgan polimerning amorf holati modelini e‟tirof etish joizdir

Polimerlarning amorf holatida ham kristall holatidagi kabi elementlar orasida agregatsiyalar vujudga keladi va natijasida domenlar birlashib “ustdomen” tuzilmalar shakllanadi. Demak, polimerni amorf holatida yuqori darajada shakllangan tuzilmasi “superdomenlar” ko’rinishidagi bloklar hisoblanadi

• Polimerlarning amorf fazaviy holati uchta fizik, ya‟ni
• shishasimon,
• yuqori elastik
• qovushoq-oquvchan holatlar bilan e‟tirof etiladi.