Passiv diffuziya Yengilashtirilgan diffuziya

Anaerob mikroblar

Bakterya oziqlanishiining asosiy mexanizmlari;

1. 
   Passiv diffuziya
   
2. 
   Yengilashtirilgan diffuziya
   
3. 
   Aktiv transport
   
4. 
   Kimyoviy guruhlarning tranlokatsiya
   
5. 
   Ion transport
   

Passiv diffuziyada moddalarning konsentratsiyasi ko’p joydan past joyda o’tishidir. Bunda moddalar bakterya hujayrasining ichiga yoki tashqarisiga tashilishi mumkin va energi sarfanmaydi.
Yengilashtirilgan diffuzya sitoplazmatik membranada joylashgan o’ziga xos oqsil-permana yordamida amalga oshadi,bunda ham energiya talab qilinmaydi. Ammo ko’p oziq moddalar metabolizm ionlar hujayrasiga aktiv transport orqali o’tadi. Bunda ham oqsil-permeara ishtirok etadi va yuqori darajada maxsulikka ega bo’lib faqat ma’lum bir substratlarni olib o’tadi, energiya talab qiladi.
Kimyoviy guruhlarning translokatsiyasida moddalarning kimyoviy guruhlari shaklida o’tadi. Alohida Noorganik ionlarning hujayra ichiga va tashqarisiga ion transport deb ataladi.

Oziq moddalarning tashilishi
Oziq moddalarning hujayraga singishi murakab jatayondir. Oddiy bir hujayralilar uchun golozoy oziqlanish tipi xos bo’lib, qattiq oziq zarachalarni eritib shimish orqali amalda oshiriladi, zamburug’lar o’simliklar uchun golofit oziqlanish tipi xos; Ular oziq moddalarni erigan holda shimish orali amalga oshiriladi Ammo bu farq unchalik ahamyatli emas, chunki ko’p soda organizmlar hujayralari o’simliklar singari oziq substratlarni erigan holatda yoki hujayra shirasi shaklida oladi. Ekzofermentlar yordamida tashqi muhida oziq modular eritib oladi va shimiladi. Diffuzya jarayonida erigan moddalar yuqori konsentratsali joydan bakterya hujayrasi ishidagi konsentratsiyasiga teng bo’lguncha aralashadi. Eritmalarning bakterya sitoplazmatik membranasi orqali konsentratsiyasi past joydan konsentatsiyasi baland joyga o’tish osmos natijasida amalga oshadi. Sitoplazmatik membrananing ichki va tashqi tomonidagi konsentrasiyaning siljishi vaosmotik kuchi ikki tomonga tasir etishi xilma-xil bo’lib hujayradagi va oziq moddalar miqdorining o’zgarishiga bog’liq. Oziqdagi erigan moddalarning hujayraga o’tishi sitoplazmatik membranadagi teshik (pora) orqali ham o’tadi. Sitoplazmatik membrana lipidlar va oqsilarning ma’lum darajada ketma-ket joylashishi natijasida hosil bo’lgan membranani zararlanuvchi qismlari membrananing yuzasida joylashgan.
Zararlangan qismlarida oqsil qavat so’rilib membrananing ichki va tashqi qismlarini bir-biriga oqsil zanjiri bilan ulaydi. Hujayra yuzasida joylashgan fermentlar yordamida bakterya hujayrasi modalarni bir-biridan farqlay oladi. Bu fermentlar tufayli sitoplazmatik membranada erimaydigan moddalar eriydigan holatda o’tadi. Bakteriya merabolizimida sitoplazmatik membrana muhimrol uynaydi. U har-xil moddalarni o’tishi uchun o’zining o’tkazuvchilik xususyatini tezda o’zgartirishi va hujayraga kiritishi parchalanishini, reaksiyalar borishiga tasir etishi kerak, bakteryalar oziqlanish jarayonida har-xil modda va ionlarda faol va sust o’tishi orqali farq qilinadi.
Moddalarning sust (passiv) o’tishi moddalar oqimi elektrokimyoviy notinsialar yoki konsentratsiyaga bo’liq holda harakatlanadi.
Moddalarning faol o’tishi hujayrada sodir bo’ladigan biologik nasos lipidagi energiya natijasida ro’y beradi. Birinchi novbatda, bialogik jarayonlarning boshqarishda unversial siklik nukliotidlar kaliy natriy kalsiy, magniy ionlarining har-xil zaryadi natijasida yuz berdi. Bazi mikroorganizmlar sitoplazmatik membranasidan oqsil ajratadi. Bu oqsilar amino kislotalar, shakar, glyukozalarni tashilishiga qatnashadi.