Патологик физиология


Гормонларнинг оқсил билан боғланишининг бузилиши


Download 1.57 Mb.
bet124/140
Sana22.12.2022
Hajmi1.57 Mb.
#1040941
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   140
Bog'liq
Хакбердиев 2-том

Гормонларнинг оқсил билан боғланишининг бузилиши.
Мослашишнинг эволюцион орттирилган физиологик механизмларидан бири бўлган кортикостероидларнинг қон плазмаси оқсиллари билан боғланиши маълум шароитларда бузилиши мумкин, ва ўшанда боғланишнинг бундай бузилиши кортикостероид гормонларнинг физиологик активлиги ошиши ёки камайишига патогенетик омил бўлиб қолиши мумкин. Мисол учун, Иценго-Кушинка синдромида кортизолнинг қон плазмаси оқсили билан боғланишнинг камайиш холлари учрайди бу эса кортизолнинг озод фраксияси кўпайишига олиб келади. Қон плазмаси оқсилларнинг кортизолни боғлаш хусусияти пасайганда яна диабет ёки диабет олди белгилари, хайз циклининг бузилиши, гипертензия ва бошкалар аниқланган. Тироид гормонларни боғлашни бузилиши гипо- ёки гипертериоз деб аталувчи ўзгаришларга олиб келади. Инсулинни боғланишини кучайиши инсулин етишмовчилиги холатига олиб келади.
Айланиб юрувчи гормон блокадаги (ингибитор)
Гормон активлиги ўзгаришининг бу турдаги ўзгариши полипептид гормонларга тегишли. Бундай ўзгаришнинг механизми ҳар хил, лёкин умумий натижа бўлиб организмдаги шундай ўзгаришлар хисобланадики, бунда ўзгаришлар тегишли безнинг гипофунксиясига мос келади.Инактивациянинг қуйидаги механизмлари бўлиши мумкин:
А)У ёки бу гормонга аутоантитела хосил бўлиши муносабати билан гормони инактивацияси.Бундай имконият экзоген гормон препаратлар билан даволашда яхши маълум. Масалан, кўпгина даволанаётганда инсулинга СТГ АКТГ қарши антителолар хосил бўлиши аниқланган, кўпинча бундай холат препаратнинг шифобахш таъсирини пасайтиради. Организмнинг ўзида хосил бўлган гормонларга қарши ҳам аутоантитолалар хосил булиши мумкин.
Б)Мутация натижасида ва гормон малекуласида бир аминокислатанинг бошқасига алмашиши натижасида гормоннинг фаол марказининг ўзгариши ёки гормон малекуласининг комформацияси. Бундай ўзгаришлар инсулиннинг фаол марказида аниқланган. Худди шундай имкониятни бошқа гормонларда тахмин қилиш мумкин. Хусусан СТГда сунгги тахмин клиник кузатишлардан келиб чиқади. Масалан, пакана касаллар гуруҳи борки, уларнинг қонни плазмасида СТГ концентрацияси жуда юқори бўлишига қарамасдан бу гормон организмнинг ўсишига таъсир қилмайди. Иммунологик усулда текширилганда гормон аниқланади, демак унинг антигенлик хусусиятлари бузилмаган. Касалларга экзоген СТГ юборилганда уларнинг бўйи ўсади, демак СТГ нинг рецептори бор ва унинг вазифаси бузилмаган. Иккала фактни солиштириш натижасида эндоген СТГ нинг биологик ноактив эканлиги тўғрисида хулоса қилиш мумкин:
В) Прогормоннинг гормонга айланиши бузилиши. Аниқланишига кўра оқсил гормонлар дастлаб катта полипетид занжирлар таркибида прогомонлар кўринишида секреция қилинадилар сўнг парчаланади. Масалан, йўлдош АКТГ, липотропин ва В эндорфинни умумий молекула кўринишида ишлаб чиқади. Қандли диабет касалларида айрим ҳолларда инсулиннинг В занжири С-терминал оҳири С-пептид боғлангани аниқланган.
Оддий ҳолларда С-пептид инсулиннинг α ва β-занжирларини боғлайди ва барча молекула проинсулин деб аталади. Бу молекуляр оғирлиги 10000 бўлган бир занжирли оқсил, физиологик жиҳатдан фаол эмас. Ларгенганс оролчаларида ёки ҳатто проинсулин перифериясида протеолиз натижасида С-пептид ажралади ва проинсулин фаол инсулинган айланади. С_пептид ажралишининг бузилиши инсулин энг фаол ҳолатда бўладиган конформациясини олишга имкон бермайди.



Download 1.57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   140




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling